Kuran-ı Kerim, insanlara yol göstermek ve onların dünya ile ahiret hayatlarında başarıya ulaşmalarını sağlamak amacıyla pek çok metafor ve benzetme içerir. Bu benzetmeler, hem dönemin insanlarına hem de çağlar boyunca yaşayan insanlığa evrensel dersler sunar. Ankebut Suresi 41. ayeti, bu metaforların en dikkat çekici örneklerinden biridir. Bu ayette, Allahın dışında dost edinenlerin durumu, bir dişi örümceğin evine sığınmaya benzetilmiştir. Ayetin derinliklerine indiğimizde hem bilimsel hem de manevi boyutta birçok mesajla karşılaşırız.
Arapçada kelimelerin dişil ve eril çekimleri farklıdır. Ayette geçen "ittehazet" fiilinin dişiliğe göre çekimlenmesi, burada özellikle dişi örümceğin kastedildiğini açıkça ortaya koyar. Ne var ki, bazı çevirilerde bu ayrıntıya dikkat edilmemiş ve ayet yalnızca örümcek olarak çevrilmiştir. Oysa dişi örümcek, ağ kurma, koruma ve diğer ilginç özellikleriyle ayetteki metaforun merkezinde yer alır.
Bilimsel araştırmalar, dişi örümceklerin erkeklerden daha iri olduğunu ve ağ yapımında baskın rol oynadığını göstermiştir. Ancak dişi örümceğin en dikkat çekici özelliği, çiftleşme sonrası erkek örümceği öldürmesi ve yemesidir. Bu durum, ayetteki "evlerin en çürüğü" ifadesine ışık tutar. Dişi örümceğin evi, kendi erkeği için bile güvenilmezdir. Kendi hemcinsine bile zarar verebilen bu canlı, insanlara bir uyarı niteliğinde örnek gösterilmiştir.
Kuranda dostlar için kullanılan evliya kelimesi, velinin çoğuludur ve Allahın dışındaki dostlara güvenmenin mahviyete sebep olacağı ifade edilir. Ankebut Suresi 41. ayette, Allahı bırakıp başka dostlara güvenenlerin, dişi örümceğin evine sığınanlara benzetilmesi, insanlara ciddi bir uyarı niteliğindedir. Tıpkı dişi örümceğin evi gibi, bu dostluklar da insanı mahvedebilir. Dişi örümceğin evi, kendi erkeği için nasıl bir mezara dönüşüyorsa, Allah dışındaki dostlara sığınanlar da benzer bir sonla karşılaşabilir.
Örümcek ağı, kendi kalınlığındaki çelikten daha dayanıklı bir yapıdadır ve günümüzde kurşun geçirmez yeleklerde kullanılmak üzere taklit edilmeye çalışılmaktadır. Ancak, bu kadar sağlam bir materyalle inşa edilen ev, ufacık bir çarpmayla bozulacak kadar hassastır. Bu çelişki, Allahın insana verdiği mesajı pekiştirir. Dişi örümceğin ipliği harika bir yapı malzemesi olsa da, bu malzeme güvenilir bir ev inşa etmez. Tıpkı bunun gibi, Allah dışında güvenilen varlıklar da güçlü görünebilir, ama aslında en ufak bir sıkıntıda insanı yüz üstü bırakır.
Ankebut Suresindeki bu ayet, insanın Allaha olan güvenini sorgulamasına ve başka varlıklara olan bağlılıklarını gözden geçirmesine vesile olur. İnsan, dünya hayatındaki her türlü güce, makama veya bireye dayanarak kendisini güvende hissedebilir. Ancak bu güven, örümceğin evine benzer; zayıf ve çürüktür. Ayet, bu durumun bir akıl tutulması olduğunu vurgular. Allahtan başka dostlar aramak, insanı hem bu dünyada hem de ahirette felakete sürükler.
Ankebut Suresi 41. ayeti, hem biyolojik hem de metaforik anlamda insanlık için derin dersler içerir. Bu ayet, insanları Allaha tevekkül etmeye ve yalnızca Onu dost edinmeye teşvik eder. Dişi örümceğin evinin çürük olduğu kadar, Allah dışında güvenilen her şey de çürük ve geçicidir. İnsan, Allaha olan inancını ve güvenini güçlendirerek, hayatını sağlam bir temele oturtabilir. Ayetin sonunda insanlara düşen görev, Allahın verdiği mesajları anlamak ve yaşamlarını buna göre şekillendirmektir. Çünkü gerçek ve en güvenilir dost yalnızca Allahtır.
YZ
