Bugün de bir ara daha verdik. Yarýn yazmaya devam edeceðiz. Osman dedem:
-Az kaldý, dediyse de, daha kaç gün süreceðini söylemedi. Belki o da bilmiyordur!
● ● ●

29 Haziran 1878 (28 Cemaziyelahir 1295) Göçün Seksen Sekizinci Günü;

Büyük Balkan Daðlarý'nýn eteðine geldik. Gül vadisindeyiz. Halkýnýn çoðu Türk olan Eski Zaðra ilindeki Kýzanlýk'ta bir gün mola verip ihtiyaçlarýmýzý karþýladýk.
Üç küçük çocuk öldü. Uzun süredir bu yavrular, ateþler içinde yanýyorlardý. Hastalýklarýnýn ne olduðu bilinmiyor. Bir çare bulup, bu çocuklarýmýzý iyileþtiremedik.
Öðlen oldu, biz bir daðýn etrafýný dolanýyoruz. Burasý kayalýk bir yer. Etrafta irili ufaklý taþlar var. Aðaç tek tük... Oysa ileriki tepenin aðaçla dolu olduðu görülüyor. Aniden durmamýz için iþaretler verilmeye baþlandý. Durduk.
Öncüler, birkaç kilometre ötede büyük bir Rus askeri birliði tespit etmiþler. Yüzden fazla asker ve malzeme taþýyan üç araba varmýþ. Arabalarýn yönünden, gidiþ istikametlerinin bizimle ayný olduðu kanaatine varmýþlar. Yani onlarla karþýlaþma ihtimalimiz yok gibi. Ama buna raðmen gene de hazýrlýklý olmalýymýþýz. Bir saldýrý ihtimali çok az da olsa var olunca, herkes hemen silahlarýna sarýldý. Onlarca orak çýkarýldý; bunlarýn çelikleri güneþ ýþýðýnýn altýnda parýl parýl yanýyordu.
Bu askeri birliðin ne kadar orada konaklayacaðý belli deðil, o yüzden hayvanlarý koþulu bekletiyoruz. Zaten hayvanlarý boyunduruktan çýkarýp salsak da, etrafta yiyebilecekleri ota benzeyen bir þey yok.
Rus askeri birliðinin, gittiði haberini alýr almaz yola çýkacaðýz.
Güneþ, kavurucu sýcaklýðýný üzerimize boþaltýyor. Güneþten kaçmak için arabalarýn çadýr bezlerinin altýna sýðýnýyoruz. Birkaç kiþi, etrafa gözkulak olmak için sýcaða raðmen dýþarýdalar. Onlar ayrýca, hayvanlar bir aksi davranýþta bulunurlarsa, bunu da engellemek için bekliyorlar.
Saatlerdir buraya çakýldýk kaldýk. Güneþ ortalýðý yakmaya devam ediyor. Hayvanlar kuyruklarýný daha sýk sallamaya baþladýlar. Yol hayvan dýþkýsý doldu. Dýþkýlar, yakýcý güneþ altýnda etrafa aðýr bir koku yayýlmasýna neden oluyor. Öyle ki nefes alýrken soluk borusu acýyor insanýn.
Kýsýk sesle konuþuyoruz. Sanki bizden kilometrelerce uzakta bulunan düþman askerleri duyar diye. Herkes, gelebilecek bir tehlikeye karþý pür dikkat kesilmiþ. Çocuklarýn sesleri duyuluyor. Gene kakalarý gelmiþ ve karýnlarý acýkmýþ. Sýcaktan fenalaþanlar var. Yüzleri su ile yýkanarak iyileþtirilmeye çalýþýlýyor.
Ancak, hava kararýrken Ruslarýn gittiði haberi geldi. Yarým günümüz kaybolmuþtu. Gece; ay ve yýldýzlar gökyüzünde olursa devam edecektik, yoksa sabaha kadar mola vermemiz gerekecekti.
Rus askerlerinin konakladýðý yere geldiðimizde, hava iyice kararmasýna raðmen bunlarýn arkalarýnda býraktýklarý çöpler görülebiliyordu. Burada durduk, çünkü çöpleri karýþtýrýp yiyecek bir þeyler arayacaktýk. Ýyi ki öyle yapmýþýz; yarým býrakýlmýþ çok sayýda konserve ve ekmek parçalarý bulduk. Ayrýca cam kavanozlar içinde de turþu gibi þeyler vardý. Bunlarý paylaþýp bir güzel karnýmýzý doyurduk. O kadar çoktu ki bütün kafileye bu artýklar yetmiþti.
Gündüzki sýcaðýn yerini az sonra gecenin koyu, kalýn bulutlarý aldý. Zaten gökyüzünde ay da görünmüyordu. Bir-iki kilometre ilerleyip molaya karar verildi.
Gecenin karanlýðýnda güzel bir kadýn sesi duydum. Bu sesten bir aðýt yükseliyordu :
Ah Balkanlar ah Balkanlar
Derenden akar al kanlar
Gitti onca taze canlar
Ah Balkanlar Ah Balkanlar...

Babasýz kaldý kýzanlar
Ah Balkanlar ah Balkanlar
Oðluna aðlar analar
Ah Balkanlar ah Balkanlar

Ocaðým yanmaz oldu
Çiçeklerim toplamadan soldu
Bulgar Rusun kardaþý oldu
Ah Balkanlar ah Balkanlar.
(Devam edecek...)