Ninemin evinin doðusunda, duvarlarý yer yer dýþarý doðru bombeli saya(ahýr)sýnda, iki tane ineði vardý. Bunlardan birinin rengi kara, diðerinin ise sarýydý. Kara ineðin, ben köye gelmeden birkaç gün önce bir buzaðýsý olmuþ. Buzaðýyý çok görmek istiyorum, ninem de bana göstereceðine dair söz verdi. Sanýrým sözünü unuttu ki aradan günler geçmesine raðmen, beni sayanýn içine götürmedi. Sarý inek, galiba hasta. Bazen aniden bayýlýyor. Hastalýðýnýn ne olduðunu nineme sordum, o da bilmiyor. Bir dua okuyunca ninem, sarý inek iyileþiyor. Dün, ineklerin ikisini de ninem avluya(bahçe) otlasýnlar diye saldý. Bana da sebzelerin olduðu tarafa geçerlerse önlememi söyledi. Onun için gözüm ineklerin üzerinde. Bir ara baktým, sarý inek ot yemeyi býraktý, kafasýný saða sola sallýyor. Derken ayaklarý titremeye baþladý ve dört ayaðý üzerine çöktü. Çökük fazla kalmadý, önce boynu yana yattý, sonra bütün vücudu... Korkuyla eve doðru koþmaya baþladým. Bir yandan da baðýrýyordum:
-Nineee yetiþ! Sarý inek öldü...
Sesimi duyan ninem evden dýþarý çýktý, telaþlý deðildi. Elimle gösterdiðim tarafa doðru baktý; sarý ineðin yanýna gitti. Sýrtýndaki tüyleri yavaþça okþadý, boynunu öptü, dualar etti ve üç kere sarý ineðe üfledi. Merakla sonucu bekliyordum. Biraz zaman geçti, bana çok uzun geldi bu geçen süre. Derken sarý inek kýpýrdadý, boynunu kaldýrdý, ayaklarý üzerine oturdu ve ayaða kalktý. Hafifçe bir silkindi ve hiçbir þey olmamýþ gibi otlarý yemeye baþladý. Sevindim. Derin bir nefes aldým. Sarý ineðe karþý içimde bir acýma duygusuyla birlikte, sevginin oluþtuðunu hissettim. Artýk ona yeni bir gözle bakmaya baþlamýþtým.
Ninemin evinin batýsýnda da duvarlarý ve tavaný, yani her tarafý çubuktan örme bir samanlýk vardý. Ýneklerin kýþ günü için ihtiyacý olan samanlar ve týrmýk, yaba, diren, pulluk gibi aletler burada muhafaza ediliyordu. Çocuklarýn çoðu ateþle oynamayý severler. O nedenle samanlýða ateþle girilmemesi konusunda çocuklar sýk sýk ikaz ediliyordu. Çocuk aklý iþte; birgün ocakta yanmakta olan bir dalý almýþ, dumaný tüte tüte avluya çýkýp, koþmaya baþlamýþtým. Ben koþtukça daldaki duman savruluyor, uctaki ateþ korlaþýyordu. Avludan geçip sokaða da çýktým böyle. Bir komþu kadýn gördü beni ve baðýrdý. Yanýma gelip elimden çubuðu alýp, yere attý, ayakla üzerine basarak söndürdü. Sonra da nineme gidip þikayet etti. Ninem bana kýzdý ve geçen sene meydana gelen köydeki bir yangýn olayýný anlattý:
Bu yangýn gecenin bir vaktinde samanlýkta deðil, sayada baþlamýþ. Aþaðý mahallede olmuþ yangýn. Gece hayvanlarýna yem vermek için gelen evsahibi kadýn, daha sonra gene gelebileceði düþüncesiyle lambanýn fitilini kýsmýþ, sayadaki bir direðe asarak evine dönmüþ. Geç saatlere kadar oturmasýna raðmen, sayaya gitmek ve lambayý söndürmek aklýna gelmemiþ. Yatmýþ uyumuþ. Galiba gece yarýsýndan sonra hayvanlar biraz fazla tepinip, sayanýn direklerini iyice sallamýþlar ki lamba yere düþüp oradaki dökülmüþ samanlarý tutuþturmuþ. Kýsa sürede yangýn büyümüþ, oradan samanlýða sýçramýþ. Sabah namazýna giden bir adam, yangýný görüp haber verdiðinde ise ortalýk cehennem gibiymiþ.Yangýn haberi hemen bütün köyde duyulmuþ ve herkes söndürmek için koþup gelmiþ. Havada biraz da rüzgar olduðu için, bütün köyü yakabileceðinden korkuluyormuþ. Köylülerin gayretleri sonucu korkulan olmamýþ, yangýn tamamen sönndürülmüþ. Yangýn söndükten sonra, sayadaki enkazýn altýnda inek boynuzu gören bir köylü, bu hayvan belki yaþýyordur umuduyla elini yakmasýna aldýrmadan boynuzu tutup çekmiþ. Ve dibinden buhar çýkan boynuz elinde kalmýþ. Korkarak boynuzu elinden atmýþ ve oradan kaçmýþ. Bu yaþadýðý korkuyu da aylarca her gördüðüne anlatmýþ.
Ninemin evinin kuzeyinde harman yeri var. Burasý eve göre biraz çukurda kalýyor. Hasat zamaný gelmiþ olmasýna raðmen, ninem harman dövmeye baþlayamamýþ. Çünkü ninemin düven(döven)i ve buna koþacak at, eþek, öküz gibi hayvaný yok. Amcamda var, o nedenle onun iþini bitirmesini bekliyor. Geçen gün amcamlara gidip, harman iþlerinin nasýl yapýldýðýný da gördüm. Sabahleyin erkenden, avluda yýðýlý duran ekin demetleri alýnýp, harman yerine yayýlýyor. Öyle ki harmandaki her yerin ekin kalýnlýðýnýn, ayný olmasýna dikkat ediliyor. Sonra, öküzler kýzaða benzeyen ve önü biraz havaya kalkýk düvene baðlanýp, harman yerinde dönmeye baþlanýyor. Düvenin altýnda keskin çakmak taþlarý bu dolaþmalar sýrasýnda saplarý kesiyor, ekin tanelerinin ayrýlmasýný saðlýyor. Tabii bu iþ, benim burada anlattýðým kadar basit deðil ve kýsa sürmüyor. Ta akþama kadar devam ediyor. Düvenin bu kesme ve ayýrma iþlemini yapabilmesi için belli bir aðýrlýkta olmasý gerekiyor. Onun için düvene binen çocuk ise, mutlaka aðýr bir taþ da konuyor. Belli bir süre dönmeden sonra duruluyor ve yaba ile harman yeri ters yüz ediliyor. Bu iþlem akþama kadar birçok kere yapýlýyor. Çünkü üsttekiler kesilirken alttakiler kesilmeden kalabiliyor. Ben de amcamýn benden altý yaþ büyük kýzýyla birlikte düvene bindim. Güneþ altýnda dönmenin bir zevki yok, ama çocuk olan merak ediyor iþte. Düvenin üzerinde bir lenger ve bunun içinde de bir kürek var. Çünkü hayvanlar dýþkýlarýný yapmaya kalkarlarsa düvendeki kiþi, hemen küreði hayvanýn kýçýna tutuyor ve küreðe dolan dýþkýyý lengerin içine boþaltýyor. Hayvanlarýn ne zaman dýþkýlayacaklarýný tahmin etmek çok kolay: Duruyor ve kuyruðunu kaldýrýyor... Bunu görünce hemen küreði kapmak gerek! Harman yerindeki hayvanlar iþerse buna karþý alýnabilecek herhangi bir tedbir yok. Yani sidik, ekinin içine karýþýyor. Akþam olmadan bir saat önce harmanda dönme bitiyor. Harman döverken bazen hayvanlar harman dýþýna kaçabilir. Buna dikkat etmeli ve önlemeli. Çünkü düvenin toprakla temas etmesi durumunda altýndaki taþlar kýrýlabilir, çýkabilir. Harman dövme iþlemi bittikten sonra tane ve samanlar; tahtadan yapýlmýþ küreme araçlarýyla ve yabayla orta yere toplanýyor. Bu araçlarýn toplayamadýklarý için de süpürge kullanýlýyor. Sýra gelmiþtir, savurmaya. Savurma hemen yapýlamayabilir, bunun için rüzgâr gereklidir. Genellikle akþamüstü Kýzýlpýnar'da hafif de olsa bir rüzgâr çýkar. Ortadaki yýðýndan yaba ile alýnan karýþým, harmanýn temiz bir yerine havadan atýlýr. Atma sýrasýnda saman hafif olduðu için ileriye, ekin taneleri de beriye düþer. Savurma iþi bitince taneler gözerden geçirilir ve böylece aralara karýþmýþ olan saman ve çer-çöpten arýndýrýlýr. Taneler tenekelerle ölçülüp (iki gaz tenekesi dolusu buðdaya bir kile diyorlar.), çuvallara doldurulur ve ambara taþýnýr. En son iþ olarak, harmandaki samanlarýn samanlýða konulmasý gelir. Tahta küreme araçlarýyla saman, samanlýða itelenir; tabii bu arada yabadan da faydalanýlýr. Bu iþlem harman yerine yakýn olan samanlýklar için geçerlidir. Samanlýk, harman yerine uzaksa çitlere doldurularak sýrtta taþýmak gerekir.
Harman yerinin 30-40 metre ilerisinde komþunun sýnýrýna bitiþik kenef var. Geceleri karanlýkta kenefe gidip ihtiyaç görebilmek için yanýna mutlaka bir lamba ya da fener almak gerekiyor. Çocuklar üþendikleri ve karanlýktan korktuklarý için, onlara bu konuda hoþgörü gösterilebiliyor. Onlar geceleri ihtiyaçlarýný evin arkasýnda giderebilirler. Tabii kenefe giderken taharetlenmek için, bir ibrik su almayý da unutmamak lazým. Kenefe gitmek, asýl kýþ günü sorun oluyor. Hele bir de kar yaðdýysa ve dondurucu rüzgar esiyorsa, çiþi gelen kiþinin iþi çok zor demektir.
Avlu içinin büyüklüðü nineme göre, 5-6 dönüm varmýþ. Avlu içinde çeþitli yerlere ekili çok sayýda meyve aðacý var. Evin önündeki armut aðacý parmak kalýnlýðýnda küçük meyveler veriyor. Tadý hoþ. Ninem yayýk dövdükçe, suyu süzülsün diye ekþimik torbasýný, buraya asýp en az bir gün bekletiyor. Suyu iyice çekilen ekþimiði toprak bir çömleðin içine dolduruyor. Ekþimik bu iþlemden sonra, en az on gün bozulmadan durabiliyor.
Avlunun Kuzeydoðusundaki tümseðin olduðu yere Urumkuþ deniliyor ve burada da meyveleri oldukça büyük bir armut ile yanýnda üç tane farklý erik aðacý bulunuyor. Urumkuþ'un alt tarafýnda baþka bir armut aðacý, avlunun tam ortasýnda bir meþe aðacý ve onun biraz ilerisinde bir caneriði bulunuyor. Buna ninem “Ömer dayýmýn eri(ð)i” diyor. Galiba dayýsý tarafýndan ekilmiþ. Ömer dayýnýn eriðinden yirmi metre ileride elma aðacý, sayanýn yanlarýnda iki erik aðacý, karþýsýnda bir dut ve bir de ahlat aðacý bulunuyor. Ahlat aðacýnýn bir yanýnda mýsýr ambarý, diðer yanýnda da sap tepesi var.
Avluya, iki tane tokat yani kapý açýlýyor. Bunlardan biri her gün kullanýlan ve insanlarýn girip çýktýðý tahtadan küçük kapý, diðeri de arabalarýn girmesi için kullanýlan büyük kapý. Ninemin avlusundaki büyük kapý yani tokat, çalý çýrpý ile kapatýlýyor ve her iki yanýnda oldukça yaþlý salkým aðaçlarý bulunuyor.
(Devam edecek...)