Kendi aralarında bağlaşımla-ilişki halinde olup, birbirlerinin varlık şartı olan çevrimlerle birbirlerini gerektirerek, birbirlerine göre bir varlığa ve birçok işlev yararlanmasına sahip olabilen gerçekliklerin meydana getirdiği bütünsel oluşa SİSTEM denir.

SİSTEM, önce depo enerji kullanır. Birleşme, oluşma bağ entegrasyonlarını ortaya kor. Bu entegre süreçler düzenli bir çevrime girer. Sistemin çevrimini oluşan akıl, zekâ zaten doğada olan enerji akışı ve enerji düzenli enerji çevrimleridir. Olgu olay ve süreçler enerji akışının önünü açmakla sistemleşir.

Türlü yolla türlü şekildeki enerji akışına belirimle olan zorunlu davranışı ortaya koyabilen her oluşma sistemi ortaya koyar. Parçalı olgu ve olaylar süreci enerji akışına, akışa karşı akmama ve yeniden bir yeni düzenle kontrollü akış olmakla sistemin var olan akla göre akılcı olmasıdır.

Enerji akışıyla olan akla karşı, aklın ya da akışın kendi üzerine kendi etkimesiyle birbirine göre olan durumlardır. Birbirine göre durum bağıntısıyla akıllı olan; olay olan, olgu ve süreçlerdir. Süreçler saf enerjinin akışa göre akmayanın veya akmayana karşı akan enerjideki ikili belirimin kendisinin kendi üzerine kendisine göre bağıntı olan bu ikili görece durumlarıyla girişir.

İkilik belirme girişmesi akana göre akmayan belirimiyle kuantum bir nicelik ve nitelik durumdur. Niceli nitelik durumu bağıntıyı, bağıntı da nitelik ve nicelik durumu ortaya kor. Görece neyi ele alıp belirtiyorsanız o şey ona dönüşlüdür. Yani bağıntıyı ele alıyorsanız her bağıntı bir nicelik ve niteliktir.

Yok eğer nicelik ve niteliği önce ele alıyorsanız, nicelik nitelikle bir bağdır. Nitelik te niceliğe bir bağdır. Nicelik niteliği ortaya kor. Nitelik de yeni nicelimler verir. Nitelik nicelikle nicelik te nitelikle bir bağıntı ortaya kor. Bu bağıntı fren, sürtünme veya direnç bağ enerjisi olan dönüşümle akış, olmasıyla süreçler Sistem bağıntıları bize göre böylesi belirli ve tanımlı olurlar. Mantık olurlar. Kategorize oluşlar görece bizim mantığımıza göre öğrenme öğretme kalıplı tanımdırlar.

Acıkan kim? Siz! Acıkma nedenle yönelimle olan kim? Yine sizsiniz. Acıkma nedir? Enerji sağlar olmadır. Enerji sağlar olma nedir? Hayat sal olan tüm olayları çevrilmemektir. Hayat sal olan tüm çevrimler nedir? Akışla olan enerjiyi kontrollü, düzenli şekilde akıtan dönüştüren bağ süreçlerdir.

Görülüyor ki sistem akış yaparken kendi kendisine engel durumla yığılan enerji dönüşlü süreç görece acıkma, hayat gibi birbirine dönüşlü oluşun, akan enerjinin, olgu ve olayların, akan zamanın vs. önünü açan kesikli sürekli birbirine dönüşme ile oluştur. Sürekli olan kesikli (parça-tanecik-sınırlı-sonlu) oluşu ile beliriyor. Parçalı olan da birbirine dönüşen; biri her biri olan birçok parça olgu ve olay durumlarla sürekli oluyordu. Parça durumla olguya bağlı olaylar; olaylara bağlı olgularla, sürekli oluyordu.

Olu ve olgu türü oluşlar birden akamayıp yığılan evrensel enerjilerin akışına yol açan zaman mekânı oluşan belirmeydiler. Yani genel akışa karşı zıt yönde yığılan enerjinin de direnciyle oluşan diğer bir karşı koyuşa karşı enerjinin kendi akışı için kendisini parçalı olaylar biçimi içinde görece durumlarına harcıyordu.

Görece durumlar kuantum niceli ve niteli enerji düzenli durumuyla element er parçalarına; oradan da atom olan yalıtım içinde bir sentezdi. Bu sentez bir alan etkisi ile moleküler yapılara polimer yapılara, sosyo-toplumsa yapılı sentezle öznel yapılı sentezlere ve sonsuz devinimlere doğru olaylarla enerjinin akışına yol açıştı.

Bu büyülü oluştu. Bu bin bir kılığa girişle kendi üzerine kendi yansımalı etki olayları girişmesi olan bağıntıydı. Akış yol açışına; yol açışı da akışa dönüşmekle akıl almaz olay ve süreçler girişmesi üzerine öznel modülasyonlarla bambaşka bir evrene dönüşüyordu. İşte sistemler de bu dönüşme esasına göre olgu olaylar olmakla akışlı bir yalıtım içi gerçekleşmesini girdi çıktı kılma arasında dönüşmeler yapar. Sistemler girdi çıktı arası akış olan sonucu ortaya koymasıyla bir süreçtirler.

Sürecin denge ve dengesizlik içindeki ikilem koşulları birbirine göre dönüşme olmakla, birbirine göre sistemsel sürecin sekans hareketi, olmasıydı. Gerek sistemin içi gerekse sistemi oluşan elemanlar ve sistemin girdi çıktıları genelde birer bileşimdirler.

Elementler, elemen terlerle; element erler de kuantum durumlarıyla bileşendirler. Kuantum konum ile olanlar ilk akış ve açılımın ortaya koyduğu durumlardı. Parça ve elementlerden oluşan işlevlere ait alt sentezleriyle bir bütündürler. Bütünlük hep birbirine bağlı denge ve dengesizlik süreçleri doğrusal ve doğrusal olmayan (katastroflar) türü kendi üzerine kendi etkilemeli ikili kontroller bağıntısıdırlar.

Doğa yalıtımlı bir seleksiyonla parçalı sistemlerini oluşmadıkça kaotik bir yansıma görünümü verir. Kaotik oluşun mantığını oluşturmadığımız bilmediğimiz için tek yanlı oluşturduğumuz şimdiki mantıkla baktığımızda kaos bize felaketler süreci olarak görünür. Mantık içinde kaos sonrası her düzenli oluş zıddı olan kaos durumları ortaya kor. Her kaos durumlar zıt belirimleriyle dissipatif yapıların dallanma çatallanma noktalarıdır. Düzenli yapılar ve hayat kaos ve düzen sınırında ortaya çıkar.

Sistem içinde doğrusal (trajektörel) olmayan hat içinde beliren yörüngeler, yaşama şansı en yüksek yerlerdir. Kesirli altın sayılar en çok irrasyonel olabilen sayılar olmakla, kaosa en çok direnebilen altın orandırlar. Altın oran kaosla düzen (ikilemi) arasında ahenk (uyumu-dengeyi-harmoniyi) ortaya kor.

Katastrof (doğrusal) olmayan yörüngelerde rasyonel irrasyonel ilişkisi vardır. Rasyonel yörüngeler dengesizdir. Aksamalar ve bozucu etkiler sonucu parçalanır.

Gözlerindeki ışıltılardan tanırım seni
Ne döndürür ne söndürür ile
Şevki yeli
Şifa da bulmaz
Engeller tutmaz
Bilirim Ay doğmakta, yeni yeni

İki tel sunar
Seçeni…
Köz tutar vuslatı sarar
Deliliğime dur derle
Saçlarınla durulurum
Kor mu sanırsın arzulardan geri?
Bilirim Ay doğmakta, yeni yeni / (Bayram Kaya)

Sistem birbiri ile ilişki içinde kırıklı ve tekrarlı yapılardan oluşan girişmelerin düzenidir. Sistemin kırıklı (fraktal) yapıları sistemin kendisini tekrarlayan, kendisini çoğaltan (üreyen) kendisini çağıran kesirli sayılarla anlatılan şekilleridir. Fraktaller kaos ile düzen arasında geçişleri ifade ederler.

Sistemdeki parçacıklar bir nesnenin yüzeyini, nesnenin kendisine benzerliğini koruyan fragmentlere-parçacıklara ayırarak o yüzeyi (kendisini) koruyan en küçük taneciklerdir.

Sistem (dizge) birbiri ile etkileşim içinde sekans ve parçalar bütünlüğüdür.

Bir sistem enerji kullanır ve enerji düzenli yapı işlevlerle kontrollü enerji salınımlarıyla dönüşümlerin çevrimlerini ortaya koyar. Bu o sistemin başlangıca göre yaptığı atıflarla türlü biçimde canlanmasıdır.

Sistem, tüm olgu ve olaylar girişmeli bağıntılı bütünlüğü içinde olan bir yalıtımla alandır.

Bağıntı: birbirini ilişkiler kılan sistemin, kuralıdır. Düzen ilişkisi içinde işleyişidir. Yapı içindeki girişmelerden ötürü yeni bir yansıma bağıntı özelliktir. Ve yeni bir sistem sorunu olan düzensizliktir.

Tüm sistemlerin entegrasyonlu olan bileşimlerinin bir ağırlık ve ekseni çevrim merkezi vardır. Sistemler eksen çevrimi etrafında eş zamanlı (senkronla) osilasyonlar dalgalanması ortaya koyar. Osilasyon dalgalanması ortamın alan etkisidir.

Düzenli enerji kullanımı eksen çevresinde bir alan etkisiyle çekme itme seleksiyonudur. Zıt yönde belirimle sürtünme, enerji boşalma ve enerji birikmeleri bir enerji dönüşümleridir. Enerji filtreleridir. Düzensiz enerjiler (entropi) ortaya koyar. Bunlar bir şeyin (enerjinin) görece bir ve aynı olan yüzlerinin belirebilme ve birbirine dönüşme özellik bağıntılarıdır.

Bunlar sürecin ve sistemin kesikli sürekli ya da sınırlı olanla sınırsız veya sonlu olanla sonsuz olaylarına olgularına yaptığı birikimeler bağıntısı olmakla zamanın akış bütünlüğünü oluşmasıdır. Kişi sınırlı sonlu ölümlüdür. Ama kişiye göre türü sınırsız, sonsuz ve ölümsüzdür.

Sistemler bir denge ve dengesizlik süreci olan zıtlar devinmeli zıtların varlığı ve birliği ilkesiyle belirim ile devinme içindedir.

Sistemin ağırlık merkezi sistemin yöneten bilişsel öznel oluşu, sistemin kendisinde haberdar oluşudur. Sistemin bilen ben olması ile ağırlık merkezinin çevresiyle iletime halinde olan dönütler yapan bildiriş vermesi ile sistem dengeden sapan fark kadar bilinç ortaya koymanın denge korunumudur.

Evren ve sistem bağıntılı bir bütünlük olan süreçti. Bağıntı her şeyin her şeyle olan ilişkisiydi. Evrenimiz içindeki sistemler kendi içini kesikli sürekli kılmakla evrene göre kısmen her şeyin her şeyle olan bağıntısını sınırlayan kontrollü düzenli yapıların kaostan kaçınma stratejisiydi. Evrende diğer evrenlere göre yalıtımlı bir sistemdir.

Süreç sistemin girdisi ile çıktısı arasında bir son ya da sonuç meydana getiren eylemler dizgesi olan değişiklikler ve işlevdi. Süreç sistem içinde girdileri çıktı haline getirir. Birbiri ile etkileşimli ve ilgili bir faaliyettir.

PARÇA: sistem düzlemi içindeki parça sisteme ait bir grup elementi oluşan birliklerdir.

ELEMENT, ELEMAN: Bir sistemin daha küçük alt kısımlara bölünemeyen (kişi gibi) temel birimleridir”. Makro düzlemden mikro düzleme doğru inersek atom elementin alt birimdir. Parça atomunun alt birimidir. Kuantum süreçler element er parçanın alt birimidir.

O HALDE kuantum düzlemden özneler dünyasına kadar birbirini hazırlayan sentezler içinde sistem örgütlü bir bütündür!

Sistemi kimi ana konturlarıyla hatırlamaya devam ediyoruz. Sistem içinde gidiyle çıktı arası enerji düzenleşim esnasında enerji dönüşümü ortaya koyan sonuçla gerçekleşen durum sistemin sürecidir.

Sistemler git yapana karşı, gel yapan bir dönütledir. İletimedir. Dönüt, sistemin referansına göre sistem içindeki sapmaları bilme düzeltme hareketidir. Sistemin dönüşmesini veren sonucun ve geri bağlanımla kendisini çağırmasıdır.

Elementler birleşerek sistemin organlarını yani toplum içinde üreten ilişkilerle sektörleri oluşurlar. Bireyler toplumsal hareket içindeki sistemin yük hareketi ya da elementler parçasıdırlar.

SİSTEM: Parça ve elementlerden oluşan bir bütündür.

PARÇA: Sisteme ait bir grup elementten oluşan birliklerdir.

ELEMENT: Bir sistemin daha küçük alt kısımlara bölünemeyen temel birimleridir”.

O HALDE Sistem örgütlü bir bütündür!