Asya Türklerinin fetihlerle kazanýlan topraklarda ve adaletli hükümlerle elde edilen insan topluluklarý üzerinde kurduklarý tarihinin en uzun ömürlü devletinin son günlerinde genç bir asker dikkatleri çekiyor…
Enver Paþa…
Osmanlý Devleti’nin son “Harbiye Nazýrý” yani þimdiki karþýlýðý ile “Milli Savunma Bakaný” Enver Paþa…
Kýsacasý Enver…

Bir zamanlar yabancýlarýn Türkiye’yi “Enver’in ülkesi-Enverland” diye adlandýrmalarýna neden olan son Osmanlý Paþa’sý…

Tabii ölümle deðil “eceli kaza” ile bu dünyadan göçen, tarihten silinen, yýkýlan, daðýlan, yok olan o ulu devletin son “kumandaný”… Otuz üç yaþýnda bir “kumandan”… Harbiye Nazýrý ve “Erkan-i Harbiye Reisi” yani Genelkurmay Baþkaný…

Enver, Ýstanbul doðumludur… 23 Kasým 1881…

Annesi Ayþe Haným, babasý ise Ahmet Bey’dir.

Sülalesi baba tarafýndan Hýristiyan Gagavuz Türklerine dayanýr… Atalarýndan ilk Müslüman olan Abdullah Kýllý‘ya kadar þeceresi vardýr… Babasý Manastýr’da Bayýndýrlýk Ýdaresi’nde kondüktördü…

Enver, 1899’da “Harb Okulu’nu, 1902’de “Harb Akademisi”ni bitirdi. 30 Aðustos 1906’da binbaþý oldu. Yaþý 24…

Enver o yýl “Makedonya Ýttihadý Terakki” gizli cemiyetine girdi… Saltanat düþmaný “Makedon Grubu’nun baþ adamý oldu.

O yýl Türkiye’de “Ýkinci Meþrutiyet” ilan olunmuþtu. Enver esrarengiz bir þekilde ansýzýn meþhur oldu, hangi sebepten bilinmez “Hürriyet Kahramaný” ilan edildi.

Harbiye Nazýrlýðý 2 Ocak 1914’tur. Yaþý 33…

Osmanlý Devleti o yýl, daðýlmasý ile sonuçlanan “Harb-i Umumi”ye yani “Birinci Cihan Harbi”ne girdi. Yenildi…

Yenilen devletin “kumandaný”… Kaçtý… Türkistan’a gitti… Hayal hurda içinde orada yeni geliþmeleri izledi… Rusya’da olanlarý göz önüne alarak 1920 Bakü Kongresi’ne “Yoldaþlar…” hitabý ile mektup yazýp destek istedi… O sýrada yeni dünya düzeni kurma hevesinde ve “halkçýlýk” iddiasýnda olan kongre üyeleri bu eski padiþah paþasýnýn isteklerine aldýrmadýlar…

Balkanlar, Küçük Asya ve Arap çöllerinde yenilen Enver, Orta Asya’da kalan Türkleri bir araya toplayýp büyük bir Türk devleti kurmayý amaçlýyordu…

Türk milletinin o yörelerde kalmýþ uzak akrabalarýnýn, Gaspýralý Ýsmail Bey’in rüyasý Türkçeyi dahi genelleyemediklerini Enver, 4 Aðustos 1922 günü Buhara’nýn Çeken Tepesi’nde bayram namazýndan çýkarken bir suikast sonucu hayatýný kaybetti.

Enver Paþa’nýn askerlik hayatýnýn en önemli olaylarýndan biri “Hareket Ordusu”dur…

Enver, Sultan II. Abdülhamid’in saltanatý sýrasýnda “Makedon Grubu” tarafýndan Selanik’te hazýrlanarak 23 Nisan Cuma gecesi Ýstanbul’a giren ve 24 Nisan 1909 Cumartesi sabahý Ýstanbul’u kan ve ateþle teslim alan “Hareket Ordusu”nun kurmaylarýndan biri veya baþkanýdýr.

Enver, o gün, 15 bin Makedon eþkýyasý ile baþkente giren “Hareket Ordusu”na karþý 70 bin kiþilik devlet kuvvetini yola çýkarmayan ve “Ben Müslüman kaný akýtmam, tek bir kurþun atan benim cesedimi çiðner” diyerek askerlerine yemin ettiren II. Abdülhamid’in Yýldýz Sarayý’na giren ve “devletin namusunu” çiðneyerek bu sarayý iðneden ipliðe yaðma eden birliklerin kumandanýdýr. Enver o saraya daha önce damat olarak girmeyi denemiþti. Beceremedi, bu defa ihtilalci-yaðmacý olarak girdi.

II. Abdülhamid’in o sýrada kadýnlarý, iki oðlan, üç çocuðu, birkaç yakýný ve hizmetçisi ile sarayýn bir köþesine sýðýndýðýný, aç kaldýðýný ve kendisine birkaç tayin gönderildiðini mabeyinci Cevat Bey hatýralarýnda yazýyor…

Enver, Hareket Ordusu’na Berlin’den gelerek katýlmýþtýr. O sýrada Alman baþkentinde 28 yaþýnda taze bir “ataþemiliter” olarak bulunuyordu… Ýleri derecede Alman hayranýydý… Bu hayranlýðýný Osmanlý Devleti’nin Almanya ile birlikte savaþý kaybetmesine kadar sürdürmüþtür.

Almanlar ve Avusturyalýlarýn para desteði saðladýðý “Hareket Ordusu” içinde “Genç Türkleri temsil ediyordu. Yani o zamanýn ünlü deyimi ile “Jon Türkleri”… Almanlar “Jon Türkler”i severlerdi. Bu yüzden Ramsey adýnda bir yazar Enver Paþa’nýn ve dolayýsý ile “Hareket Ordusu”nun zaferini “Almanya”nýn zaferi olarak kutlamýþtýr. (M. Ramsey “The Young Turc Victory was the triomph of German”, Zekeriya Türkmen, Ordu Siyaset Çatýþmasý-Ýrfan Yayýnevi-Ýstanbul 1993, shf. 168)

Enver Paþa’nýn kurmay subaylýðýný yaptýðý “Ýþgal Ordusu”nda Sandinski ve Panca yönetiminde Bulgar komitecileri ve meþrutiyette devlete yýllarca kök söktürerek nice Müslüman evlatlarýný Balkan Daðlarý’na gömen eþkýya çeteleri yer alýyordu. Almanya’nýn kutladýðý zafer yasal bir devlete karþý bir “Korsan” zaferiydi.

Enver Paþa tarihimizden geldi geçti…

Günahý sevabýyla tarih oldu…

Kötü bir zamanýn adamýydý… Yaptýklarý devrenin aynasýdýr. Yaradan bu millete bir daha “öyle devirler” göstermesin, yaþatmasýn…

Yine de varsa “hayýrlarýný” hayýrla yad etmemiz gerekir…

Enver Paþa’nýn Bakü’deki III. Enternasyonal’de yaptýðý konuþma:
“Yoldaþlar, bizi soymakla yetinmeyip, kanýmýzý emen ve bizi yok eden emperyalizm ve kapitalizme karþý olmaktan bugün büyük bir mutluluk duyuyoruz. III. Enternasyonal’in kiþiliðine, Avrupalý politikacýlar gibi sahte deðil ama içten ve dürüst bir müttefik tavrýndayýz.

Yoldaþlar, savaþ boyunca en önemli mevkilerden birindeydim. Emin olun ki Almanya’nýn yanýnda savaþa girmek zorunda kalmamýzdan üzüntü duyuyorum. Emperyalizmden ve Alman emperyalizminden en azýndan Ýngiliz emperyalizminden nefret ettiðim kadar nefret ederim ve bütün emperyalistlere lanet yaðdýrýrým. Çalýþmadan zengin olmayý düþünenlerin yok edilmesi gerektiði fikrindeyim.

Yoldaþlar, dünya savaþýnýn emperyalist boðuþmasýndan yenik çýktýðýmýzý biliyorsunuz. Ama, bizlerin ezilenler olarak çýkarlarýmýz açýsýndan, yenilmiþ olduðumuzu kabul etmiyorum, çünkü Türkiye boðazlarýnýn kapatýlmasýnýn sonucunda, gözü doymaz çarlýk Rusya’sýnýn yýkýlmasýna ve onun yerine, tüm ezilenlerin doðal baðlaþýðý Sovyet Rusya’nýn geliþine meydan veren faktörlerden biri haline geldi. Su halde dünyanýn kurtuluþuna giden yeni bir yolun açýlmasýnda onun da bir payý oldu. Ezilen halklar açýsýndan, ben orada bir zafer görüyorum.

Bugünkü kurultay, kanýný ezilenlerin korunmasý için döken Kýzýl Ordu’ya ve Türk savaþçýlarýna yeni güçler verecektir. Bu Kurultay hakkýn zaferi demek olan bizim zaferimize yardým edecektir. Bizi III. Enternasyonal’e iten yalnýzca bir destek bulmak umudu deðil fakat ilkelerinin bizimkilerle olan yakýn benzerliðidir. Biz devrimci kuvvetlerimizi her zaman halktan, halkýn ezilen unsurlarýndan yani köylü sýnýfýndan saðlamýþýzdýr.

Yoldaþlar, biz savaþa karþýyýz, yani iktidar hýrsý içerisinde insanlarýn birbirlerini yemesini istemiyoruz. Ve yeryüzüne barýþý egemen kýlmak için III. Enternasyonal’in saflarýnda yer almýþ ve su anda da bütün engellere raðmen gelmiþ geçmiþ en kanlý savaþlardan birini sürdürüyoruz.

Yoldaþlar, burada tamamen benim temsil ettiðim Fas, Cezayir, Tunus, Trablusgarp, Mýsýr, Arabistan ve Hindistan devrimci örgütleri birliði bu sorunlarýn çözümünde tamamen sizlerle iþ birliði halindedirler. Örgütler birliði bütün devrimci araçlarýn kullanýlmasý ile emperyalist yýrtýcý hayvanlarýn diþlerinin kýrýlmasýnýn ve onlarýn kimseye zararlarý dokunmayacak bir hale getirilmesinin baþarýlacaðýna kesinlikle inanmaktadýr.

Yoldaþlar, bu eser için havaya kalkan eller birbirine uzanýyor. Ben sonuna kadar bizimle birlikte dövüþmek isteyenlerin elini sikiyorum; mücadele uzun olacaktýr ama bizim zaferimizle bitecektir. Yoldaþlarýmýza baþarýlar dilerim.

Yaþasýn ezilenlerin birliði.

Kahrolsun bu birliðin titrettiði ezenler.”