Bir yanýyla içine 13 milyar yýllýk bir bilgiyi depolayan kolektif hafýzayý koymadýðýnýz beyin, salt kendi deneyimleriyle oluþan sýradan bir beyinin düþünmesinde öte gidemediði gibi bu beyin çok yönlü de düþünemez.

Toplumlarýn temelinde birçok totem meslekli gruplarýn biliþimi vardýr. Birçok totem mesleði demek birçok ayrý iþ, oluþ, düþünüþ, tasýmla çok yönlü düþünme ve çok yönlü anlatým tekniði demektir.

Yani bir çoban kült bir çiftçi gibi düþünemez. Tarýmcý bir kült te çoban gibi düþünceler üretemez. Mesleklere dek parça bileþimler ittifak içinde çok yönlü düþüncenin bileþimleridirler.

Yani kolektif yapýlarýn temeli çok köklü ve çok yönlü düþüncedir. Kolektif akýldan yoksun bir kiþisi yaratýcýlýk, çok yönlü düþünememekle, pek pek olasý deðildir.

Bir bilgisayarýn fiziksel mekanik ve elektronik parçalardan oluþan kapasitesine bile kolektif bilgi (yazýlým) yüklemedikçe o bilgisayar fiziksel, mekanik, elektrik elektronik bileþimler olmaktan öteye gidip evreni simüle etmek gibi yaratýcý kapasite ve yetenek olamýyordu.

Çevreyi özdeksel içyapýsýyla deðilse de çevrenin yüzeysel yanýný kendimizle biliyorduk. Küçük ve çevresel ve kiþisi adýmlar dýþýnda; evreni kendimizle deðil, kolektif bilgiyle anlayýp yorumluyorduk.

Kolektif bilginin, kolektif kapasitenin, kolektif zekânýn kendi dýþýmýzda toplum gibi farklý organizma bilinci olduðunu anlamadýkça, evreni ve yaratýcýlýðýmýzý anlayamayýz.

Yaratýcýlýk; var olan kültür gibi, nesneler gibi, düþünce gibi öðe, ürün ve unsurlar bileþiminden yeni bir bilgi, buluþ, keþif gibi þeyler yapýp, ortaya koymakla; yeni bir ifade tarzýný geliþtirmekle olasýdýr. Kültür sosyo toplumsa bir ürün ve öðedir.

Yaratýcýlýðýn kolektif taban üzerine verili toplumsal ürünlerden yeni bir biliþ buluþ yapýlmakla yeni bir þey ortaya konmasý kadar uydurmalar ortaya konmasý da yaratýcýlýðýn bir ürünüdür.

Görüldüðü gibi yaratýcýlýk doða gibi toplumsal çok köklü düþünüþ gibi kültür gibi verili düzlem üzerinde en az o düzleme eþit bir devinme seviyesi içinde olmakla ortaya konan kapasiteydi. Yani verili öðe ve ürünlerden oluþan düzleminiz olmadan dünyayý yaratamazdýnýz.

Yaratýcý düþünce de kiþisi ve bencilliðe atýlý olan bir düþünce olmayýp, çok köklü çok yönlü düþünce olmakla yine toplum sal bir düþüncedir. Nesneler de çok büyük oranda kolektif alanda amaçlý olarak kullanýlan araç gereç ve düþünce donanýmlarýdýrlar.

Yani yaratýcýlýðýn temel kaynaklarý kolektif yapýdýr. Yaratýcýlýðýn yaratýcýlýk olmasý için olaya bencilce deðil, özgecil oluþla ve genel yararla bakýyor olmasýndadýr. Kiþi yaratýcýlýk üzerinde ne kadar islim atarsa atsýn, yaratýcýlýk toplumlaydý. Toplum içindi. Toplum amaçlýydý. Toplumsal uygulamaydý.

Kiþi; kolektif yansýmadan kaynaklý toplumsal bilinçten, toplumsal verilerden ve kolektif ürünlerden hareketle yeni bir düþünce, yeni bir anlatým yeni bir biliþ buluþ ortaya koymakla yaratýcýlýðýný topluma sunar.

“Nasýl doða hayatýn verili düzlemiyse”; “kolektif kapasite ve toplumlar da kiþisi yaratýcýlýðýn verili düzlemidir”. Kiþisi yaratýcýlýklar toplamýndan daha fazlasý olan da kolektif yaratýcýlýktýrlar.

Toplum gibi bir organizmayý anlamanýn kolay olduðunu söylemiyorum. Ama kolektif organizmaya direk bakamýyorsak ta dolaylý yoldan bakabilme olanaðýmýz vardýr. Biz kolektif hafýzanýn ve kolektif kapasitenin içinde olduðumuz nedenle, kolektif organizmayý göremiyoruz.

Tarihsel aþamalarý görmenin bir yolu var. Her bir tarihsel aþama bir sonrasý olan tarihsel aþama içinde o alan içinde taþýdýðýmýz imajlarýn yansý kuramýyla görülür. Geçmiþin uygulamasý olan fosil kanýtlar sonraki aþama içinde görünür.

Türümüz totem alan içine girmekle ancak sürü davranýþýný görüp bilir oldu. Kendini sürü davranýþýna karþýt tavýrla sýnýfladý ve eþrefi mahlûk olarak kategorize etti. Ve kendisinin sürü davranýþlý olmadýðýný fark etti. Ama totemdik alan ile kendisi nasýl bir devinme içindeydi, bunu da pek bilemiyordu.

Hemcinslerimiz bizim þimdi totem alan diye belirttiðimiz alanýn içinde olduklarý nedenle; totemdik alana dýþtan bakamadýklarý için, totemdik süreç içinde göremedikleri karanlýk ve gölge alanlar içinde kendilerine göre tabularý ve fetiþti duygularý vardý.

Siz, dýþýnda bakamadýðýnýz olgu ve olaylarýn alaca karanlýðý içindeyken o düzlemin, o düzleme özgü gölgelerin içinde mutlaka tabularýný ve fetiþti duygularýný oluþacaktýnýz.

Totem bir alan içindeki üreten iliþkilerin, gruplar arasý üretim hareketine dönüþmesiyle totem alan içinde çýkýlýp ta ittifaký düzlem içine girildiði zaman veya ittifaký bir üretim hareketi içinde olunduðu zaman totem alaný çok güzel görüyorduk.

Ama bu kes de içine geldiðimiz, ittifaklýsý olduðumuz ilahi düzlem içinde olmamýz nedenle ferahlamýþtýk ta neyin içinde, nasýl bir devinimle olduðumuzu iyi göremiyorduk.