Bilinç nedir? Bildiðinin farkýnda olmak mý? Hayvanlar benliklerinin farkýnda mýdýrlar? Ben dediðimiz þey neden bu kadar muamma? Ruh diye birþey var mýdýr yoksa beyinde birtakým elektrik sinyallerinin yönettiði ve hormonlar sayesinde hissedebilen çok hücreli organizmalar mýyýz?

Bir maymun deneyinden bahsedilir hep. Maymunu ve yavrusunu ýsýtýlan bir sac üzerine koyuyorlar. Yanmasýn diye önce yavrusunu eline alýyor. Isý biraz daha arttýrýlýnca yavrusu elinde zýplamaya baþlýyor. Isý daha da arttýrýlýnca yavrusunu sacýn üzerine koyup üzerine çýkýyor. Hayatta insanlarý böyle zorladýkça irade yada seçim yapma kabiliyeti ortadan kalkýyor mu? Hepimiz þartlarýn ve acýnýn yönlendirdiði davranýþlarla mý sýnýrlýyýz ? Eðer öyleyse bilinçli olmanýn hiçbir avantajý kalmýyor demektir.

Viktor E. Frankl'ýn Ýnsanýn Anlam Arayýþý kitabýnda eziyet gören, aðýr þartlar altýnda çalýþmaya ve yaþamaya zorlanan Nazi toplama kampýnda insanlarýn bazýlarýnýn bütün insani deðerlerini yitirmelerine raðmen, bazýlarýnda yüksek ahlak davranýþlarý görüldüðü anlatýlýyor. Hem psikiyatri hemde nöroloji uzmaný olan yazar anlam anlamýna gelen logos ve iyileþtirme anlamýna gelen terapi sözcüklerinin birleþmesiyle oluþan logoterapinin öncülerinden. Ýnsanlarýn hayata ve birtakým acýlara ancak onlarda bir anlam bularak katlanabileceðini ve hatta kendini böyle geliþtirebileceðini iddia ediyor. Kendisinin uzun süre Auschwitz toplama kampýnda tutsak olarak bulunmuþ ve kamptan sað çýkmayý baþarmýþ birisi olarak çok deðerli tecrübelere sahip olduðunu söylemek yanlýþ olmaz.

Anlamýný kaybetmiþ bir yaþam ne kadar zorlayýcý olabilir kiþisel tecrübelerimden iyi biliyorum. Ama bana kalýrsa kiþinin kendi yaþamýna bir anlam uydurmasý, daha da açýk söylemek gerekirse kiþisel geliþim kitaplarýnda anlatýlan yaþama metodlarý, abeste iþtigalden baþka birþey olamaz. Bu açýdan bakýnca hayatýn anlamý hayatýn içinde ve aranýlan birþey olmalýdýr. Oraya konulan birþey deðil. Frankl'a göre hayatýn anlamý üç durumda ortaya çýkmaktadýr.: 1) Bir görevi ifa ederken.2)Baþka birisiyle iliþki kurarken.3) Deðiþmesi mümkün olmayan bir hastalýk, kaza, veya olay sýrasýnda ýzdýrap çekerken.

Frankl anlama bir ressamýn kendi resmindeki anlam arayýþý gibi deðilde bir göz doktorunun anlamý bulmak için bakýþýn düzeltilmesi gibi genel anlamda bakýyor ve yaptýðý araþtýrmalar ona intihar nedenlerinin büyük bir kýsmýnýn hayatlarýnýn anlamýný yitirmesinden kaynaklandýðýný düþündürüyor.

Frankl'ýn kitabý oldukça ince. Kolay okunabiliyor. Ama dilini çok sade ve kolay anlaþýlýr bulmadým.