Bay x ve Bay y herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde yaþayan iki yakýn arkadaþtý. Birçok iþe girip çýkmýþlardý; bulaþýkçýlýk, garsonluk, tezgâhtarlýk bu iþlerden sadece bir kaçýydý. Ýþ bulabilmeleri kesinlikle þanslý olduklarýný gösteriyordu üstelik nasýl olduysa ayný zamanlarda çalýþabilmiþlerdi; yine nasýl olduysa ayný zamanlarda iþten atýlmayý da becerebilmiþlerdi. Bay x tahsilliydi ve bu yüzden Bay y'ye göre iþ bulma konusunda daha fazla þansa sahipti ama o, bu özelliðini hiç bir zaman kendisini arkadaþýnýn gözünde farklý kýlmasýn diye kullanmamýþtý. Þimdi ise beþ parasýzlardý ve iþin gerçeði birbirlerini kýrmamak adýna incelikler göstermek gibi bir lüksleri yoktu.

     
     Bay y günler öncesinden bir kitap dükkânýnýn vitrininde 'Tezgâhtar aranýyor' tabelasýný görmesine karþýn arkadaþýný haberdar etmemiþti ve bu yüzden içinde sevimsiz bir kurt günden güne gezinmesini sürdürmüþ kemirmedik yer býrakmamýþtý. Bir gün yine ayný dükkânýn önünden geçerken tabelanýn yerinde duruyor olduðunu gördü ve bu kez hiç düþünmeden doðruca soluðu Bay x'in yanýnda aldý. Sevinçten aðzý kulaklarýna varan haberci karþýsýnda Bay x duyduklarýný son derece olaðan karþýladý ve kendisinin bundan haberi olduðunu ama böyle bir iþte çalýþmayý düþünmediðini söyledi. Bay y, arkadaþýnýn bu kesin sözleri karþýsýnda saygýyla eðildi ve 'herhalde bir bildiði var' diye düþünmekle yetindi. Ertesi gün Bay y tabelanýn asýlý olduðunu görünce, kendisi için bir anlam çýkarmak zorunda hissetti; bu iþ kesinlikle onu bekliyordu! Küçük kitap dükkanýnýn sahibiyle yaptýðý ayaküstü konuþmadan sonra iþe hemen baþlayabileceðinin söylenmesi, hislerinde yanýlmadýðýný kanýtlamýþ oldu.


     Bay x, arkadaþýnýn iþe alýndýðýný öðrenince sevindi ama dükkân sahibinin onu nasýl iþe almýþ olabileceðini düþünmeden de edemedi. Kendisinin bile kitap dükkânýnda çalýþmak için eksik olduðunu, sadece tahsilli olmanýn yeterli olmadýðýný, deneyimin de bu gibi iþlerde gerekli olduðunu biliyordu ve daha önce bir kitap dükkânýnda çalýþmamýþtý. Haftalarca tabelanýn inmemiþ olduðunu düþünerek kimsenin iþe raðbet göstermemiþ olduðunu ve en sonunda arkadaþýnýn baþvurusunu üzerinde çok durmadan kabul ettiklerini düþündü ve kendi kendine sorusunu yanýtlamýþ oldu. Bay x þunu da düþünmeden edemedi: Þimdiye kadar arkadaþýný da gözeterek iþ aramýþtý ve kendisine uygun olanlarý Bay y'ye uygun deðil diye reddetmiþti. Oysa þimdi arkadaþý haber bile vermeden kitap dükkânýnda tezgâhtarlýða baþlamýþtý. Ne kadar da adi hesaplardý bunlar! Günlerdir yarý aç geziyorlardý ve arkadaþýnýn hareketi ikisi için de en doðrusuydu.

     Bay y'nin kitap dolu raflarýn önünde kendinden emin görünümü vitrinin arkasýndan onu izleyen Bay x'in oldukça hoþuna gitmiþti. Ýþ aramak üzere fark ettirmeden dükkânýn önünden ayrýlan Bay x, biraz ilerledikten sonra yalnýzlýðýnýn farkýna vararak garip bir özgürlük hissetti. Bay y, o gün iþten döndüðünde müthiþ bir yorgunluk duydu. Bütün gün raflarýn önünde bir aþaðý bir yukarý voltalamýþ, tabanlarý su toplamýþtý. Bay x de ayný yorgunlukla çýka geldiðinde, bütün gün dolaþtýðýný, bulaþýkçýlýk iþinde bile artýk kimseye gerek duyulmadýðýný söyledi. Ardýndan Bay y, uyku akan bakýþlarýndan dostane bir parýltý yaymayý baþararak kendisinin çalýþtýðýný bu yüzden endiþelenmemesi gerektiðini söyleyerek arkadaþýnýn derdini biraz olsun hafifletti.

     Gel zaman git zaman aradan bir ay geçti. Ne Bay x iþ bulabilmiþti ne de Bay y çalýþtýðý dükkânýnýn sahibinden tek kuruþ alabilmiþti. Bay y, þimdi neden tabelanýn dükkânýn vitrininden bir türlü inmediðini daha iyi anlýyordu. Ýnsanlar burada çalýþacak kadar budala deðildi. Kimse kitap almýyorken kitapçýda çalýþmak da neyin nesiydi? Kitapçýda ancak kitap meraklýlarý, okuma tokluðuna çalýþýrdý ve þimdi Bay y daha iyi anlýyordu dükkân sahibinin ikide bir kendisine neden kitap okumadýðýný sorup durduðunu. Ýþte yine iþsizlerdi. Bay y, hiç bir þey olmamýþ gibi davranamazdý. Hakkýný arayacak, bu iþin peþini býrakmayacaktý..


     Bay y, uzun süre düþündükten sonra dükkân sahibine teklifte bulundu. Aslýnda kitap okumaktan nefret ettiðini ama kitap dükkâný açmayý istediði için tezgâhtar olarak iþe girip iþin esaslarýný öðrenmek amacýný taþýdýðýný söyledi. Ne var ki, bir ay sonunda dükkân açmak yerine müþterinin ayaðýna giden bir çalýþma sisteminin daha doðru olabileceðini farkettiðini; ayrýca hiç bir kitaba el sürmemiþ, okumamýþ olduðu için alacaðý bulunduðunu, bu nedenle kendisine ödünç kitap vermesini ve bu kitaplarý baþka yerlerde satýp parasýný paylaþabileceðini söyledi. Dükkân sahibi þimdi tezgâhtarýn neden hiç kitap okumadýðýnýn ayrýmýna varmýþtý. Gülümsemesine engel olamadý. Bir zamanlar kendisinin de iþsiz kaldýðý için son çare olarak kitap satmayý düþündüðünü ve þimdi sahibi olduðu dükkâna tezgâhtar olarak okuma tokluðuna iþe girdiðini, gerçekte okumaktan nefret etse de, asýl amacýnýn dükkân sahibine bir süre sonra kitap satmayý baþarabileceðini ve parasýný da paylaþabileceði teklifinde bulunmak olduðunu söyledi. Bay y'nin þaþkýnlýktan gözleri fal taþý gibi açýldý ve merakla daha sonra ne olduðunu sordu. Dükkân sahibi, yetmiþlerindeki adamýn teklifi karþýsýnda kalbinin dayanmadýðýný ve oracýkta can verdiðini söyledi. Böylece kimsesi olmayan meftanýn dükkâný kendisine kalmýþtý ama þöyle de bir sorun vardý: Kitaplar hiç bir þekilde satýlamadýðý için iþ aramak zorundaydý. Bütün gün iþ ararken olur ha bir müþteri gelir de, kazara kitap almak ister diye bunun üzerine okuma tokluðuna çalýþacak bir tezgâhtar aramaya baþladýðýný söyledi. Bay y, duyduklarý karþýsýnda afallamýþtý. Tek anlam verebildiði dükkân sahibinin günün belirli saatlerinde dýþarý çýkýp saatler sonra keyifsizce dükkâna geri dönüþü olmuþtu. O an birden gözleri parýldadý, arkadaþýný nasýl da unutmuþtu? Bu defa gerçekten okumayý seven, ama parasý olmadýðýndan kitap alamayan, okuma tokluðuna çalýþabilecek bir arkadaþý olduðunu; bu sayede hem seyyar tezgâhta kitap satmak için uzun bir yolculuða çýkabileceðini hem de dükkân sahibinin dilediði gibi iþ arayabilecek fýrsatý olacaðýný söyledi. Adam düþünmeden teklifi kabul etti. Bu iþten kârlý çýktýðý için oldukça keyiflenmiþti. Bu iki ahmaðýn nasýl kendisini bulduðuna þaþarak gülümsüyordu.



     Bay x, arkadaþýný dinlerken gördüðü yaþama sevinci karþýsýnda ondan kendisine sormadan adýna nasýl karar verebilmiþ olduðuyla ilgili açýklama yapmasýný beklemedi. Kendi kendine sinirlenip, arkadaþýna hissettirmeden kendiliðinden sakinleþmiþti. Nasýl olsa iþ yoktu. Gerçi þimdi okumak sislerin ardýnda seçilemeyen uzak bir anýydý ama sevmiþti bir zamanlar okumayý; tekrar baþlayabilirdi. Arkadaþýna, bu ince düþüncesinden dolayý minnet duymaktan kendini alamadý.

          
     Bay y, çalýþtýðý süre boyunca okumadýðý kitaplarýn listesini çýkartarak, teker teker seyyar tezgâhýna yerleþtirdi. Oldukça heyecanlý gözüküyordu. Dükkân sahibi, yeni iþ ortaðýný uzun yolculuðuna geçirmek için iþ aramaya iki saat geç baþlayacaktý. Bay x ise, elinde Don Quijote’nin birinci cildiyle dükkânýn kapý eþiðinden arkadaþýný izliyordu. Arada iþine dönüyor, aðýr kitabýn sayfalarýný çevirerek, kaldýðý yerden devam ediyordu. O günün en önemli olayý Bay y'nin uzun yolculuðuna, seyyar tezgâhýnýn gýcýrdayan tekerleklerinin yaðladýktan sonra çýkmasý oldu.


     Günler günleri kovalarken haftalar geçiverdi ufukta Bay y'ye dair bir iz görülmemiþti. Bay x, çoktan kitaplarýn dünyasýnda kaybolmuþtu. Nasýl olduysa yarýsýný devirmiþti klasiklerin. Dükkân sahibi'nin iþ aramadaki sabrý, Sisyphos’unkine eþdeðerdi. Her gün býkmadan usanmadan devam ediyordu çabasýna.

     Günlerden bir gün, uzaklardan geldiði belli olan bir yabancý adýmýný attý kitap dükkânýna. Kibarlýðýyla, görkemli fiziðiyle soylu birine benziyordu. Bay x, aylardýr dükkâna, þimdi sesini ezbere bildiði dükkân sahibinin adýmlarýndan baþka kimse adým atmadýðý için, kitaplara gömülü burnunu kibar soylunun geliþinden çok sonra duyduðu yabancý ses karþýsýnda kaldýrabildi. Soylu, Cervantes'in Don Quijote kitabýný soruyordu. Ýstekte bulunan ve isteðin kendisi o denli gerçek dýþýydý ki, Bay x rahatlýkla karþýsýndaki adamýn zihninde yarattýðý bir imgeden baþka bir þey olmayacaðýný düþündü. Tekrar okuduðu kitaba gömüldü. Soylu adam, sanki kitaplarý incitecekmiþ gibi ürkekçe raflarda bakýþlarýný gezdirerek, elinin kazayla deðecek olmasýndan çekinerek, kitap raflarýnýn önünde yürümeye devam ediyordu. Bay x, haftalardýr okumalarý sonucu bu çeþit imgeler görmenin anormal bir durum olmadýðýný düþünürken, bir taraftan okumasýný sürdürdü. Biraz sonra, tanýdýðý adýmlar dükkândan içeri girdi. Bunlar dükkân sahibinin adýmlarýydý. Baþýný kitabýndan kaldýrdý Bay x. Dükkân sahibinin þaþkýn bir ifadeyle soylu adama yaklaþmasýndan anladý ki, imge sandýðý gerçekliðin ta kendisiydi. Dükkân sahibi, soylunun yinelemesi üzerine istediði kitabý getirdi. Adam kitabýn kapaðýnda usulca parmaklarýný gezdiriyordu. O kadar nazik davranýyordu ki, sanki kitap sadece okunmak için deðil uðruna ölünebilecek yüce bir varlýktý. Bay x, adamýn hareketlerinin etkisi altýna kýsa sürede girdi. Kitaplara ne kadar sert davrandýðýný düþünerek, kendisini acýmasýzca eleþtirmekten kaçýnmadý.

     
     Dükkân sahibi, deðerli müþterisine çok uzaklardan geldiðini tahmin ettiðini, ama tam olarak nereden geldiðini merak ettiðini sordu. Ýlk defa kendisini gerçekten dükkâný sahibi olarak hissederek bir hindi gibi göðsü kabardý. Bay x, bu sýrada bir taraftan adamýn elindeki Don Quijote’ye bakýyor ve ilk önce o kitabý okumakla çok isabetli bir iþ yaptýðýný geçiriyordu içinden. Soylu adam, yýllardýr bu kitap dükkânýný aradýðýný, çok uzaklardan tezgâhýnda yýðýnla kitap olan bir adamýn, efendilerinin, ülkelerine geldiðinde ve tek baskýsýnýn dahi artýk yeryüzünde kalmadýðýný düþündüðü Don Quijote’yi burada bulabileceðini salýk verdiðini söyledi.

     Bay y, tezgâhýndaki kitaplardan bir servet elde etmiþ, uzak diyarlardaki ülkenin efendisi olmuþtu. Dükkân sahibi bir gün olsun dükkânýný býrakmamýþ olduðu için öfkeden kuduruyordu þimdi. Sattýðý tek kitap zengin olmasýna yetmiþti ama, doðrusu hiç keyfi yoktu.


     Bay x ve soylu adam uzak diyarlardaki ülkeye varmak üzere yola çýktý. Bay x, arkadaþýnýn efendisi olduðu ülkeye gidiyor diye sevinç içindeydi. Aylardýr okumalarý sonucu elde ettiði bilgi birikiminin, bu uzak ülkede Bay y'nin efendiliðinden bin kat daha deðerli olacaðýnýn henüz ayrýmýnda deðildi.


     Bay y, burnuna takýlý kocaman kýrmýzý burunluðu çýkarmak zorunda kalmýþtý gülerken düþmesin diye. Bay x'in, arkadaþýnýn, bu hayal gücüyle deðil palyaçoluk, ileride milletvekilliði bile yapabileceðini söylüyordu. Bay x, mavi puantiyeli tulumunun askýlarýný omuzlarýna geçirdi. Kitapçýda çalýþmak konusunda ýsrarý için arkadaþýna teþekkür ediyordu. Sayesinde bir öykü yazmýþtý ve en kýsa zamanda edebiyat dergilerinden birine gönderip þansýný deneyecekti!