Semih Kaplanoðlu’nun Yumurta’sý Türk Sinemasý’ný hiç olmadýðý kadar yukarý taþýyan, biçim ve mananýn kusursuz birlikteliðini sunan saf bir sinema deneyimi. Kaplanoðlu’nun kadrajlarý o kadar duru, simgeselliði o kadar ölçülü ki; film bittiðinde tam anlamýyla bir tatmin olmuþluk hissi hakim oluyor. Filmde her þey tastamam. Ne bir plan gereðinden uzun ne de bir nesne gereðinden fazla öne çýkýyor… Minimalist bir film olmasýna karþýn, filmin merkezindeki içsel yolculuk da filme ritim kazandýran ve filmin duraðanlýðýný ortadan kaldýran bir rol oynuyor.

Yönetmenin filmin çeþitli yerlerine serpiþtirdiði ve anlamýný kendi kendine bulan bir dizi bulmacanýn ilki giriþ sekansýnda seyircileri selamlýyor. Kaplanoðlu, Yusuf’un annesini kadrajýn ortasýnda resmederek merkez noktasýný imlerken, daha sonra bu kadýn figürünü muðlak renkler içinde resmettiði bir sonsuzlukta kaybediyor. Hemen ardýndan gelen telefon sesi ise, Yusuf’un ölen annesinin habercisi oluyor. Yýllar önce memleketi Tire’den kalkarak Ýstanbul’a gelen þair Yusuf, ýsrarlý bir þekilde geçmiþiyle arasýndaki bütün baðlarý koparmak istiyor. Ama ne kadar istese de koparamadýðý bir bað var: Annesi ile arasýndaki metafizik bað, Yusuf ne kadar istese de bir türlü kopmuyor ve Yusuf’un düþleri aracýlýðýyla bilinçaltýndaki yerini her zaman belli ediyor. Bu biliçaltýna gömülmüþ bað, Kaplanoðlu’nun kusursuz anlatýmýyla yavaþ yavaþ gün yüzüne çýkmaya baþlýyor. Görülen rüyalar bize yeni kapýlar aralarken, Yusuf’un peþinde dolanan ufak çocuk da onun küçüklüðüyle arasýndaki baðlardan biri kuþkusuz. Yumurtayý arayan, ama bulamayan o küçük çocuk filmin sonlarýna doðru geçirdiði deðiþimden sonra reddi býrakarak özüne dönüyor. Ýþte o zaman yumurta da Yusuf’un eline býrakýlýveriyor. Ama Yusuf’un yumurtayý bulana kadar geçirmesi gereken çeþitli içsel aydýnlanma evreleri var. Yusuf kendi manasýný bulana kadar geçmiþinde yaþadýklarýný hatýrlýyor. Rüyasýnda gördüðü ve içinden çýkamadýðý karanlýk kuyu, aslýnda tam olarak Yusuf’un içsel durumunu bizlere özetler cinsten. Geçmiþiyle arasýndaki o karanlýk kuyudan Yusuf’un bir þekilde çýkmasý gerekiyor.

Zamanda bir geri dönüþ yaþanýrken, bu geçmiþteki hatýralarý yaþamak suretiyle de gerçekleþmiyor. Tersine, Yusuf geçmiþte yarým kalmýþ defterleri kapatýyor. Eski arkadaþlarýyla ayak üstü yapýlan sohbetler, ilgisiz tavýrlar, sözde sosyalleþme emareleri onun geçmiþiyle arasýndaki baðlarý canlandýrmak istememesinden kaynaklanýyor. Onu, içinde bulunduðu karanlýk kuyuya itenlerden biri olan eski sevgilisi Gül de, kapanan defterlerden biri oluyor. Bu þekilde, Yusuf bir türlü tanýmlayamadýðý ve kendisini Tire’de tutan o baðýn peþine düþüyor. Kendisini Tire’de tuttuðunu düþünebileceði her þeyden uzaklaþýyor. Bu süreç annesinin son isteði olan adaðý adayana kadar devam ediyor. Kuþkusuz annesi, oðlunun uzaklaþtýðý ve inkar ettiði gerçekle yüzleþme sürecini uzatmak için böyle bir istekte bulunuyor. Süre uzadýkça Yusuf’un içindeki köklerde güçlenmeye baþlýyor. Rüyasýnda gördüðü, kendisini koruyan köpek figüründen sonra Yusuf; o zamana kadar biriktirdiði gözyaþlarýný artýk içinde tutamýyor. Bu coþkunlaþan arýnma sahnesi beraberinde de bir kabulü ve mana kavrayýþýný getiriyor. Kendisine yabancýlaþan Yusuf, annesinin sezgisel boyuttaki koruyuculuðu ve önderliði sayesinde dönüþümünü tamamlýyor.

Doðaya dönerek kendini bulma, keþfetme ve dünyanýn farkýna varma izlekleri Kaplanoðlu’nun þiirsel görselliði ve fazlalýklara yer vermeyen anlatýmýyla kusursuz bir sinema deneyimine dönüþürken, yönetmen ayný zamanda insaný da doðayla bütünleþtirerek anlatmayý baþarýyor. Film, her þeyden önce insaný anlamlandýrýyor. Ama bu anlamlandýrma aþamasýnda dilin sýnýrlarý içinde kendini kýsýtlamýyor. Sinemanýn gücünden yararlanarak nesnelere anlamlar yükleyerek onlarý iþlevselleþtiriyor. Ölen akrabalarýn isimleri verilen çiçekler, saksýda duran ve göze hitap eden birer nesneden çok öte bir muhteva barýndýrýyor. Hepsi ismini aldýðý insanýn varlýðýný da içinde taþýyor. Bu sayede kimi zaman konuþulup dertleþilecek kimi zaman da kabuslara neden olacak metafizik bir varlýk formuna dönüþüyorlar. Filmde iþlev kazanan, anlatýma yardýmcý olan ve simgeselliði kusursuzlaþtýran nesnelerle birlikte, yönetmen kendi kiþisel yaþanmýþlýklarýyla da filmindeki Yusuf karakterini çeþitli yerlerde örtüþtürüyor. Yusuf karakteri aracýlýðýyla kendisi de zamanda bir geri dönüþ yapýyor. Sinemayý bir psikanaliz aracý olarak kullanýyor. Babasýnýn doðum yeri olan Tire’yi eski gelenekleriyle resmediyor. Yusuf’un reddi ve kabulünün arasýnda bir de yaþanmýþ gerçekliði sýðdýrýyor. Ýþte Kaplanoðlu’nun ustaca anlatýmý burada öne çýkýyor. Katmanlara ayýrdýðý filmini tek bir katmanmýþ gibi kusursuz bir anlatýmla sunmayý baþarýyor. Nuri Bilge Ceylan’ýn sinemasýnda gittikçe daha çok öne çýkan biçem, Kaplanoðlu’nun sinemasýnda içeriðin önüne geçmeden, tersine bu katmanlarý birleþtirmede önemli bir uzlaþtýrcý görevi üstleniyor. Alan derinliðinin etkisi pek çok sekansta göze çarparken, çevreden yalýtýlan karakterler ve karakterlerin içsel durumlarýyla uyum saðlayan renk paleti de bu görselliði þiirsel olduðu kadar, iþlevsel de kýlýyor. Görsellik hiçbir zaman bir estetik kaygýnýn hakimiyetine girmiyor. Sinema dilinin geliþtirilmesi ve metafizik olanýn görünür kýlýnma çabasý süresince, görsellik bir aracý rolü üstleniyor.

Her insanýn kendi içinde geçirmesi gereken “kendini anlama ve kavrama” sürecini Yusuf karakteriyle birlikte ekrana yansýtan yönetmen, zaman zaman kendi anýlarýyla birlikte yaþadýðý geri dönüþlere raðmen, filmini evrensel temasýndan da uzaklaþtýrmýyor. Ýnsanýn özünü sade, ama bir o kadar da etkileyici kompozisyonlarla sunarak, sakin ve huzur verici bir içsel yolculuða açýk kapý býrakýyor. Bilmeceler, bilinmezlikler, düþler, kabuslar, yaþanmýþlýklar tek bir paydada birleþirken, anne ile aradaki bað olan yumurta; sevgili ile bir baða dönüþüyor. Annenin, oðlu için oðlundan habersiz olarak kurduðu dünya, bir yumurtada hayat bulurken Kaplanoðlu’nun empresyonist kamerasýysa bu dünyayý kusursuz bir tabloya dönüþtürüyor. Evet, Yumurta sadece son yýllarýn deðil, tüm zamanlarýn en iyi Türk filmlerinden biri. Nuri Bilge Ceylan’ýn açtýðý yoldan giderek onu bile geçmeyi baþaran, kendi sýnýrlarýný çoktan aþmýþ bir baþyapýt.