Sosyal hayatta ya da ekranlarda yoksullarý ve çaresizliklerini görünce aklýma nedendir bilinmez üstad Mehmet Akif’in Seyfi Baba þiirindeki:
“Ya hamiyetsiz olaydým, ya param olsa idi.” dizesi gelir.
Bu dize sadece þiire güzellik katmak için yazýlmýþ bir dize midir, yoksa Akif’in hayatýndaki bir gerçekliðin ifadesi mi? Ya da bize de bu dizeden bir mesaj var mý?
Vikipedi sözlüðe göre hamiyetsiz; “Din, devlet, vatan, soy gibi deðerlere önem vermeyen, hamiyet hissi olmayan” anlamlarýna gelmektedir.
Burada konuya balýklama dalmadan yoksulluk kavramýný da açýklýða kavuþturmakta yarar vardýr. Bu baðlamda yoksulluk nedir, yoksul kime denir? Sorusuna kanaatimce þu yanýtý vermek genel bir ölçüt olabilir.
Yoksul: Çeþitli sebeplerden günlük geliri giderini karþýlamayan, ya da geliri olmayan baþkalarýna muhtaç ve baðýmlý bir hayat sürdürmek zorunda kalanlarý ifade etmektedir. (A.K.)
Devlet ve sivil toplum kuruluþlarý her zaman imkânlar ölçüsünde, haberdar olduðu sürece yoksullarýn dertlerine derman olmaya çalýþmaktadýr.
Ama bu yardýmlar yoksulluðu bertaraf etmeye yetmemektedir. Bu durumda oluþan boþluðu doldurmak için kiþilerin ferdi gayretlerinin ön plana çýkmasý gerekmektedir.
Üstad Mehmet Akif’in “Ya hamiyetsiz olaydým, ya param olsa idi.” dizesi bu noktada devreye girmektedir.
Çünkü bir þehirde üst tabakadan zenginler ile yoksullarýn malikâneleri ayný semtte yer almýyor. Yer alsa bile villalarýn yüksek duvarlarý dýþarýdaki yoksulluðu suni bir þekilde kapatýyor.
Bu noktada devreye gönlü zenginlerin paylaþým kültürü girerse, toplumsal çözülmenin önüne geçilmektedir. Yok eðer herkesin herkesi kaderine terk etmesi durumunda ise, sosyal yaralar derinleþmektedir.
Hamdolsun bizim toplumumuzda bu durum yaþanmamakta. Çünkü komþusu açken tok yatmayan bir anlayýþ hâlâ mevcut toplumumuzda.
Dili ve gönlü þükürlü toplumumuzda yoksulluk sýnýrý en alt sýralarda yer almaktadýr. Þükrün, sabrýn ve hicabýn kuvveti gerçek yoksullara ulaþmayý zorlaþtýrmaktadýr. Çünkü onlar Kur’an-ý Kerim’in ifadesiyle:
“Sadakalarýnýzý, kendilerini Allah yoluna adamýþ olan fakirlere veriniz. Onlar yeryüzünde gezip dolaþmaya güç yetiremezler. Utangaç olduklarýndan dolayý, bilmeyenler, onlarý zengin sanýrlar. Oysa sen onlarý yüzlerinden tanýrsýn. Yüzsüzlük yapýp kimseden bir þey de isteyemezler. Ne türden bir iyilik yaparsanýz, þüphe yok ki, Allah onu bilir.” (Bakara 273)
Ayeti kerimede bahsedilenlere ulaþmak artýk biz âdemoðluna bir görev olmaktadýr. Neme lazýmcýlýk, bizden önceki toplumlarýn baþýna gelenlerin, toplu ya da ferdi bizim de baþýmýza gelmesine neden olur maazallah.
Bunun için paralý olmak kadar hamiyetperver olmak da icab etmektedir.
Hem parasý olmayýp hem de hamiyetli olanlar, yani çaðdaþ bir ekonomik tabirle denk bütçenin dengesini saðlamaya çalýþanlara da yoksullar için hayýr ve dua dilemek gibi bir erdem düþmektedir. Bu erdeme sahip olacak ne çok insanýmýz var toplumumuzda.
Üstad Akif baþarýlý bir eðitim, iþ, sanat ve siyaset hayatý yaþamasýna raðmen, hamiyetli ama beþ parasýz bir ömür sürmüþ ve bundan da asla þikâyet etmemiþtir.
Onun parasýzlýðý plansýzlýðýndan deðil vefasýndan ve cömertliðindendir. Çünkü o, özü sözü bir, adamakýllý bir Müslüman idi. Bunun delili üstadýn kendi hayatýnýn tamamýdýr. Ama yine de bir örnek vermek icab etmektedir. Dostu, yakýn arkadaþý Mithat Cemal Kuntay anlatýyor:
“Baytar mektebindeyken, sýnýf arkadaþý Hasan Efendiyle Akif o kadar dosttu ki birbirlerine söz veriyorlardý, ileride çoluk çocuk sahibi olurlarsa ölenin çocuklarýna kalan bakacaktý… Aradan yýllar geçti. Hasan Efendi vefat etti. Bu sýrada baþkasýna yapýlan bir haksýzlýða isyan ederek memuriyetten ayrýlmasýna ve beþ çocuðuyla geçim darlýðý çekmesine raðmen Akif, Hasan Efendi’nin üç yetimini de evine alarak bakýmlarýný üstlendi.”
Ýþte, Ýstiklal Marþý için teklif edilen parayý bile almayan üstad hem hamiyetli, hem de parasýz, ama samimi, hissiyatlý, cömert, gönlü derya, ufku zengin, gerçek bir kahramandýr.
***
Ey gönlü Ýslam kadar geniþ, kalbi Hz. Osman kadar merhametli, gayreti hissiyatýndan büyük, dili kahramanlýk destanýnýn bülbülü ulu þair, mekânýn cennet, cennetin Firdevs, Firdevs’in âlî olsun. Bizim de bereketli fatihalarýmýz ve dualarýmýz makamýna yücelik ve ihtiþam katsýn.
Taþýdýðýn ruhun ve fikriyatýn ruhumuz olsun.
Selam ve muhabbetle.