KÜLTÜR SANAT TARİHİNE KISA BİR YOLCULUK
13. yüzyıl; ülkemiz kültür tarihinin bir dönüm noktasıdır. O yüzyılda yaşayan bilinen önemli isimler; Hoca Dehhani; divan edebiyatının ilk şairi sayılır, din dışı şiirler yazmıştır. Ahmed Fakîh; Çarhname’nin yazarı, dini/ahlaki şiirler yazmıştır. Hacı Bektaşı Veli(1209-1270) Bektaşiliğin kurucusu, Makâlât ve pek çok eseri kaleme almıştır, Mevlâna Celalettin-i Rûmî(1207-1277: Mevlevi tarikatının kurucusu, Mesnevi, Fî Hi Fih, Divanı ve diğer başka eserleri vardır, Mevlanı izinden giden oğlu; Sultan Veled(12226-1312), Şeyyad Hamza(1240-1320) Yusuf ile Züleyha’nın yazarı, Yunus Emre(1240-1320); şiirleri vardır, tekke edebiyatının en önemli ismidir. Haliloğlu Yahya Burgazi; Fütüvvetnâme’nin yazarı, Aşık Paşa(1272-1333). Garipnâme’nin yazarı, ve keskin zekalı hemen hemen herkesin tanıdığı, adı ülkemizin dışında da bilinen Nasreddin Hoca(1208-1284)’dır. Yine bu yüzyılda Battalname, Danişmendname ve Dede Korkut Hikayeleri yazılmıştır. Anadolu’da ahilik, tasavvuf ve insan sevgisi bu yüzyılda yaygınlaşır, gelişir. Bu isimlerin dışında sanatta, edebiyatta, bilimde ve tasavvuf alanında pek çok düşünür, mutasavvıf yaşamıştır adı geçen yüzyılda. 1220 yıllarında başlayan yıkıcı, acımasız Moğol istilası; yapılan şiddet ve baskı, halkı çareyi tekkelerde aramaya yöneltmiştir. Bu gelişmelerin sonucunda 1299 yılında Osmanlı imparatorluğu kurulur.
Şimdi tarihin sayfalarını göz atmayı bırakalım ve yakın yıllara gelelim. Ülke genelini değil, İskenderun özelinde bir kültür sanat alanında bir gezinti yapalım; son onbeş yıl içinde İskenderun’da kültürel ve sanatsal etkinlikleri sayılıdır. Bunun nedenleri birden fazladır ve bu yapılacak panellerde veya konferanslarda ele alınmalıdır. Ancak bu konuda çeşitli bahaneler, sebepler aranmamalı, nasıl daha ileriye yönelik bir yol ve yöntem üzerinde düşünülmelidir.. Kültür sanatla uğraşmak zor iştir ve özveri ve çaba ister. Geçmiş yıllarda yapılan etkinliklerde; çok zor koşullar altında gerçekleşmiş ve yeterli ilgiyi görmemiş ve çok cılız geçmiştir. Bu durum ülke genelinde de böyledir. Biz yerel seçimler sonrasında İskenderun da kültürde sanatta bilimsel çalışmalarda yeni atılımların olacağı düşüncesini hala muhafaza etmekteyiz ve bu konuda beklentimiz devam etmektedir. Şimdiye kadar yapılan kültürel ve sanatsal çalışmaların yeterli olduğu kanısında değiliz.
Yukarda 13. yüzyılda isimlerini yazdığım çok değerli şahsiyetlerin en az ikisini üçünü bu topraklarda yaşayan her insan, eserlerini bilmese de en azından duymuştur. Ancak o dönemlerin devlet adamlarını, komutanlarını, beylerini, ağalarını herhalde tarihçilerin ve ilgisi olanların dışında bilen çok azdır. Sanat, edebiyat ve bilimle uğraşanlar, insanlık tarihine yaptığı katkı ölçüsünde beşeriyetin ve evrenin ölümsüzlük katlarında yer almaktadır. İnsanoğlu tarihin sayfaları arasına bir ince çizik atmakla bir şekilde ölümsüz olmak ister ve böylece ölüme direnç gösterir.
Bu gerçeklerin göz önüne alan bir küme arkadaşla İskenderun’un kültürel ve sanatsal potansiyeline katkı yapmak ve kitlelere bunu yaymak ve tanıtmak amacıyla 2009 Haziran ayı içinde kuruluşunu gerçekleştirdiğimiz adını “ Ayna İskenderun Kültür Sanat Derneği” verdiğimiz derneğimiz kısa süre kültür sanat alanında pek çok etkinlik yapmıştır.
İskenderun ve yöremizde kültürel ve sanatsal etkinlikleri, hiçbir kurum ve kişiden destek almadan sadece üyelerinin katkılarıyla gerçekleştiren derneğimiz 13/14 Şubat 2010 Cumartesi/Pazar günlerinde önemli bir buluşmaya da daha imza atacaktır. Bu toprakların yetiştirdiği iki önemli ismi İskenderunlulara etraflıca tanıtmak istiyoruz. Bunlardan ilki;1911 Cide doğumlu Rıfat Ilgaz’dır. Onun çileli ömrü;” Sınıf” isimli kitabını yayınladığı 1944 yılında toplatılması ve altı ay hüküm giymesiyle başlar, 1947 yılında öğretmenlikten çıkarılması ve Markopaşa dergisinde yazdığı yazılar ve akabinde yargılanmalar, tutuklu geçen zamanlar ve 1993 yılında ölümüne kadar acılar ve sıkıntılar içinde geçer. Toplumcu dünya görüşünden bir milim bile sapmadan geçen onurlu bir yaşam. Rıfat Ilgaz’ın aydın oğlu Aydın Ilgaz İskenderun’a gelecek bizlere; Şair/yazar Rıfat Ilgaz: “Sınıfın Efsanesi” konulu söyleşiyle konuk olacak. Hababam Sınıfını arka yüzünü, bilinmeyenlerini anlatacak. O zaman televizyonlarda sinemada Hababam Sınıfını, belki gülerek değil de ağlayarak izleyeceğiz.
Bir diğer yazarımız 1938 Diyarbakır doğumlu Mıgırdiç Margosyan, bu toprakların yetiştirdiği bir dil ustası, iyi bir anlatıcı, usta bir yazar; yaşadıklarını değil, sanki yaşadıklarımızı anlatıyor kitaplarında. Onu okurken her okuyucu kendisinden bir parça buluyor anılarında. Mıgırdıç Margosyan 13 Şubat 2010 Cumartesi günü öğleden sonra Ferda Kitabevinde kitaplarını bulacak, okuyucularla mini sohbetler yapacak.
13 Şubat 2010 Cumartesi günü akşamı dernek binasında her iki yazar, gün içinde gelemeyenler için bulunacak ve söyleşi yapacak ve kitaplarını imzalayacaktır.
14 Şubat 2010 Pazar günü konuklarımızın da katılacağı, Antakya ve Samandağ’ı da kapsayan bir gezi düzenleyeceğiz. Bu kültür adamlarına Hatay’ı tanıtacağız. Yöremizin bu kadar kültürel ve sanatsal içerikte zenginliği olduğu halde neden bu kadar az turist geldiği büyük ölçüde tanıtım eksikliğinden kaynaklandığı da bilinen ir gerçektir.
Ayna İskenderun Kültür Sanat Derneği; bilimin, kültürün, sanatın ve edebiyatın hayatın dışına atılmaya başlandığı bu dönemlerde, her şeye rağmen kültür ve sanatın birleştirici ve kapsayıcı şemsiyesi altında yoluna devam edecektir. Bu yolculukta kültüre sanata bilimsel düşünceye inanan herkesi yanımızda görmek istiyoruz.
Kemal Düz