Çok mu þüphecisiniz.Her þeyden,herkesten þüphe eder misiniz?Haksýz yere bir insandan þüphelendiðinizde sonradan piþmanlýk duyar mýsýnýz?Þüphenin bazen dostluklarý bozduðunu,yuvalarý daðýttýðýný,yaralanmalara hatta ölümlere yol açtýðýný biliyor musunuz? Paranoyak dediðimiz akýl hastalýðýnýn en baþta gelen özelliklerinden birinin “aþýrý þüpheci”lik olduðunu söylesem þaþar mýsýnýz?
***
Peki nedir bu þüphe?Þüphe hayal kurma,rüya,akýl yürütme gibi bir düþünmedir ve dört çeþittir.

Bizim yukarýda verdiðimiz örnekler sýradan(adi) þüphe dir.Sýradan(adi) þüphe bireylerin gündelik yaþamdaki olaylarla ilgili olarak duyduklarý þüphedir.Kocasýnýn eve geç kalmasýndan þüphelenen bir bayanýn düþüncesi,bir arkadaþýmýzýn hakkýmýzda dedikodu yaptýðýný zannetmemiz,bir þeyimiz çalýndýðýnda bazý insanlardan kuþku duymamýz gibi birçok örneði daha bu þüphe çeþidi ile ilgili olarak gösterebiliriz.

Ýkincisi Ýlkçað’da birer felsefi akým olarak ortaya çýkan Sofistler’de ve Septikler’de görülen þüphedir. Doðmatizm’e bir tepki olarak doðmuþlardýr.Bunlardan bilhassa Septikler’deki ,insan bilgisi ve hakikatle ilgili olarak ortaya konulmuþ olan kesin bir þüphenin ifadesidir.Mesela Septik filozof Pyrron’a göre “Gerçekte hiçbir þey,ne güzeldir ne de çirkindir.Ne doðrudur,ne de yanlýþtýr.Herþey insanlarýn kabullerine ve törelere dayanýr.Bu nedenle nesnelerin ne olduðunu bilemeyiz." Fazla felsefi terimlerle sizi yormadan þunu da ekleyelim:Septikler bu aþýrý þüphecilikleri sonunda “insanlarýn yargý vermekten bile kaçýnmalarý gerektiðini” söylemiþlerdir.

Üçüncüsü bilimsel þüphedir.Sofist ve Septiklerin Doðmatizm’e karþý insan zihnini uyarmasý bilimsel þüpheyi hazýrlamýþtýr.Bilimsel þüphe,bilimle uðraþan bir insanýn hakikati bulmasýný,hataya düþmemesini saðlar.Bilim adamý araþtýrmasýný yaparken yaptýðý açýklamalardan ve ortaya attýðý hipotezden þüphe eder.Ama deney bunlarý doðrularsa bu açýklamalar kanun halini alýr ve þüphe ortadan kalkar.Bilimsel þüphe,hakikate ulaþmak için bilim adamý tarafýndan bir “araç” olarak görülürken Ýlkçað þüphecilerinde bir "amaç"týr.Çünkü onlar “þüphe etmek için “ þüphe etmiþlerdir.

Dördüncü ve son olarak da Descartes(Dekart) ve Hume(Yum)’da görülen metodlu þüphe vardýr.Descartes ve Hume þüpheden faydalanarak akýl yürütme yoluyla birtakým doðrulara,hakikatlere ulaþmýþlardýr ki onlarýn baþvurduklarý bu yola metodlu þüphe denilmektedir.Gene fazla detaya girmeden kýsaca þunu da söyleyelim:Mesela birçoðunuzun duyduðunu zannettiðim Descartes’ýn “Düþünüyorum,öyleyse varým” sözü bu metodla varýlan bir sonuçtur.

Þüphelerimizin bize,çevremize ve insanlýða zarar vermemesi dileðiyle….