Bir yazarý derinden etkileyen ve onun yazý yazmasýný tetikleyen zaman, mekân, duygu ve davranýþlar silsilesine ilham kaynaðý deniliyor. Yazar kiþisinin eline kalemi aldýrýp, delirmiþçesine kâðýda saldýrtan da ayný dürtülerdir. Bütün benliði onu bir masanýn baþýna ittirir. Bu ormaný yaz, çalýnýn arkasýna saklanan kuþun cývýltýsýný hissettir, yukarýya kývrýlýp giden 99 basamaklý ahþap merdivenden çýkýþýný tarif et, önünde düþüp bayýlan sarhoþun aðzýnýn kenarýndaki kusmuðun kokusunu saç etrafa… Yazar kiþisi oluþturacaðý eserini etrafýna bakarak hazýrlar. Duyduðu bir müzik tetikler onu, okuduðu bir roman, ya da yoldan geçip giden güzel bir kýz, sigarasýný sað dudaðýnýn ucuna koyup tüttüren genç adam. Hisleri titreþir. Elleri beyninden süzülüp kalemine akan kelimelere yetiþemez. Çünkü bir kafede otururken gördüðü kýz, kalemine yansýrken bir anda prenses oluverir. Ya da okulda ona çelme takan kötü kalpli çocuk, romanýnda katil olup çýkar. Ýlkokulda onunla uðraþýp duran öðretmeni bir anda yetimhanenin müdiresi olur. Akýl almaz yer deðiþtirmeler yapar. Hayatýnýn herhangi bir noktasýndan geçip gitmiþ, ya da hala hayatýný iþgal eden her insan, her hayvan, her obje onun için ilham kaynaðý olabilir.

Gelin hep beraber dünyada üne kavuþmuþ, kitaplarý milyonlar satan, hatta sinema filmine uyarlanan yazarlarýn zihin yolculuðuna çýkalým. Onlar yazý yazarken beyin kývrýmlarýndan acaba neler geçiyor? Normal insanlarýn gördüðü þeyleri onlar kitaplarýna nasýl yansýtýyor, bakarak bunlarýn tahlilini yapalým.
Benim için hayal dünyasýnýn en görkemli yazarlarýndan biri hiç kuþkusuz ki John Ronald Revel Tolkien. Yani kýsaca J.R.R Tolkien. Yüzüklerin Efendisi, Hobbit gibi kitaplarýn yaratýcýsýdýr. Kitap çok uzun bir süre önce yazýlmýþ olmasýna raðmen sinema filmleriyle tanýnýrlýðý bütün dünyada doruk noktasýna çýktý. Filmleri birçok Oscar ödülü aldý. Hasýlat rekorlarý kýrdý. Hangi yazar, yazdýðý romanlarýn bu þekilde deðer görmesini istemez ki?
Bunlarý yapabilmek için tabi ki bazý kýstaslar var. Yazar olmayý kafasýna koyan kiþi mutlaka ve mutlaka iyi okur olmak zorundadýr. Gözlemci olmalýdýr. Araþtýrmalar yapmalý, yaptýðý araþtýrmalarý kendi hayal dünyasýnda zenginleþtirmeli ve kurgu yaratabilmelidir. Tolkien de çok okuyan, araþtýran, gözlemleyen, hayal kuran, kurduðu hayalleri kurguyla bütünleþtiren bir yazardý. Ýngiliz yazar, þair, filolog ve profesör olan Tolkien’in yabancý dillere olan ilgisi, dinlere ve mitolojilere olan ilgisiyle birleþince, þu anda bütün Dünya’da kült olan eserler çýkmýþ ortaya. Tolkien gibi bir yazar olabilmek için sentez yapabilmeyi de bilmek gerekiyor.
Bakýn Tolkien’in yarattýðý Yüzüklerin Efendisi kitabý nerelerden ilham alarak yazmýþ. Okuyunca siz de þaþýracaksýnýz.



Yüzüklerin Efendisi


SHÝRE: Bu þehir kitaplarýnda geçen Hobbitler’in yaþadýðý yer olarak geçer. Tolkien yeþilliklerle kaplý, þirin evlerin olduðu, tertemiz, küçücük ve huzur dolu Hobbit þehrini kendi yaþadýðý Ýngiltere’deki Sarehole kasabasýndan ilham alarak yaratmýþ.

KULELER: Kitaptaki “ikiz kuleler” Birmingham kentindeki Perrott’s Folly kulesidir. Yüksekliði 29 metredir. Bu kulenin hemen yanýnda baþka bir kule daha vardýr. Ýki kule, Tokien’in Yüzüklerin Efendisi kitaplarýnda sýklýkla bahsettiði kulelerin ilham kaynaðýdýr.
GAMGEE: Frodo’ya yüzüðü taþýrken yardým eden en yakýn arkadaþý Sam’ýn soyadýdýr. Tolkien bu soyadýný yaþadýðý kentte yerel pamuk markasýndan almýþtýr.



ARAGORN VE ARWEN TANIÞMASI: Tolkien henüz 16 yaþýndayken Edith isimli bir kýzla tanýþtý ve ona âþýk oldu. Tolkien ve kardeþlerine bakan peder Morgan, ikisinin de yaþlarý küçük olduðu için görüþmelerini yasakladý. 1911 yýlýnda Tolkien klasik diller eðitimi almak için Exeter Koleji’ne gitti. Okulunu bitirip geri döndüðünde 21 yaþýndaydý. Bu süre zarfýnda hiç aklýndan çýkaramadýðý Edith’i yeniden buldu. Buluþtuklarý bir gün, ormanda gezerlerken Edith Tolkien için dans etmeye baþlar. Tolkien onun dansýndan çok etkilenir. Yýllar geçse de gözünün önünden hiç silinmez. Bu sahne kitapta Aragorn ve Arwen’in ormanda karþýlaþmalarýnýn týpatýp aynýsýdýr.

KÝTAPLARDAKÝ SAVAÞLAR: Tolkien çok kýsa da olsa 1. Dünya Savaþý’nda Fransa’ya karþý savaþtý. 2 arkadaþý gözlerinin önünde öldü. Çok yakýnýnda patlayan bir bomba yüzünden büyük sarsýntýlar geçirdiði için Ýngiltere’ye geri döndü. Burada savaþýn yýkýcý yönlerini kendi gözleriyle görüp bizzat deneyimlemiþtir. Hayatý boyunca 2 büyük savaþa tanýklýk etmiþtir. 1. Ve 2.Dünya Savaþlarý onun savaþ sahnelerini yazmasýnda çok etkili olmuþtur. Zaten bizler hem kitaplarýný okurken, hem de sinema filmini izlerken en etkili ve vurucu kýsýmlarýn savaþ sahneleri olduðunu hücrelerimizde hissediyoruz.

FRODO’NUN STRES BOZUKLUÐU: Yukarýda da anlattýðým gibi, Tolkien’in kýsa süren cephede savaþma serüveni 2 arkadaþýnýn ölmesi ve çok yakýnýna düþen bombayla bitmiþti. Bu kötü deneyimleri yaþarken, Tolkiende “posttravmatik stres bozukluðu” rahatsýzlýðý yaþar. Ruhunun örselenmiþ halini Frodo’nun üzerine yansýtarak kurtulur. Böylece kendisinden, yaþamýþ olduðu duygulardan bir kesit görmemizi saðlar.

KÝTAPLARINDAKÝ SEMBOLÝZM VE MÝTOLOJÝLER: Tolkien bir akademisyen olduðu için araþtýrma yapacak çok zamaný vardý. Kütüphanelerden çýkmýyor, hayal dünyasýný zenginleþtirecek kitaplar okuyordu. Bu kitaplarýn konularý dil, din, katolizm, Germen, Kelt, Slav, Pers, Yunan, Fin ve Ýskandinav mitolojileri ve peri hikâyeleridir. Evet, yanlýþ duymadýnýz Tolkien okuduðu peri hikâyelerinden oldukça etkilenmiþtir.

Þimdi gelelim konumuzun en önemli yerine. Bazen gözümüzde büyüttüðümüz yazarlarýn bile esinlenmekten ziyade biraz da araklama yaptýðýný maalesef görebiliyoruz. Günümüzde Tokien’in kitaplarýný okumuþ insanlarýn çoðu Richard Wagner’in kim olduðunu bilmez.



Richard Wagner

O yüzden de Tolkien’in yarattýðý Orta Dünya ve onun içindeki mitolojik çaðlarda geçen kahramanlýklarla ilgili “vayy beee adam yazmýþ ama…” cümleleri kurar. Aslýnda ilham mýdýr, esinlenmek midir, yoksa benim tabirimle “araklamak” mýdýr bilemem ama Tolkien’in hikâyelerinin temelleri Ýskandinav mitolojisi “Nibelungenlied” den esinlenilmiþtir. Richard Wagner de bu mitolojiyi opera serisi yaparak canlý tutmuþtur. Bu operanýn ismi ise “YÜZÜK”’tür. 4 epik drama opera serisidir. Richard Wagner’in yazdýðý bu 4 opera serisi tam tamýna 26 yýlda tamamlanabilmiþtir.
Tolkien’in kitaplarýnýn en büyük simgesi neydi? YÜZÜK deðil mi? Bu yüzüðün etrafýnda þekillenen hikâyenin aslýnda bir Ýskandinav mitolojisinden “araklama” olduðunu eleþtirmenler de o dönem fark ettiler. En büyük eleþtirinin Richard Wagner’in operasýný birebir kullanmasý olduðunu bile iddia ettiler.
Wagner’in 4 seriden oluþan operasýna “Wagner’in Yüzüðü” “Yüzük Serisi” ve “Yüzük” ismi verilmiþtir. Hatýrlarsanýz Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi kitabý da üç isimle serileþtirilmiþtir. Ayrýca bu opera 1848 yýlýnda yazýma baþlamýþ ve 1874 yýlýnda tamamlanmýþtýr. Tolkien’in ilk kitabý Hobbit’i ise 1937 yýlýnda çýkmýþtýr. Dolayýsýyla ilk çýkan her zaman esinlenilen kaynak olma özelliðini taþýr.

Ýsterseniz Wagner’in yazdýðý operanýn 4 kýsmýný da paylaþayým, aradaki benzerliði sizler de fark edeceksiniz.


Nibelungenlied Saga


1.KISIM REN ALTINI: Nibelung yüzüðünün dövülmesi ve lanetlenmesi anlatýlýr. Bu sahnede fantastik yaratýklar ve tanrýlarla dolu bir mistik diyar tasvir edilir. Daha perde kalkmadan bütün seyirci müziðin eþsizliði karþýsýnda büyülenir.
2.KISIM VALKÜRELER: Ölümlü kiþiler olan Siegmund ve Sieglinde’nin tanrýsal Valküre Brumhilde’nin tanrýlarýn kralý olan Votan’a itaatsizlik etme hikâyesi anlatýlýr.
3.KISIM SÝEGFRÝED: Kahraman Siegfried’in gençliðinde ulaþmýþ olduðu muhteþem baþarýlarý yani Fafner adlý ejderhayý öldürmesini, sihirli yüzüðü kazanmasýný ve Brundhilde’yi büyüden kurtarmasýný konu alýr.
4.BÖLÜM GÖTTERDAMMERUNG: Sihirli yüzüðe baðlý lanetleme Siegfried ve Brundhilde’nin ölümlerine neden olur. Onlar ölünce tanrýlar da ortadan kalkar. Tanrýlar gidince dünya için yeni bir çað baþlar.


Görüldüðü üzere Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi kitaplarýnýn hikâyeleri nasýl da Wagner’in operasýna ve Ýskandinav mitolojisi “Nibelungenlied”e benzemektedir?

Kuþkusuz ki Tolkien’in ilgi alanlarý yaratmýþ olduðu hikâyeye bolca konu bulmasý açýsýndan ona yardýmcý oluyordu. Fakat mitolojilerin günümüzde hâlâ ilham kaynaðý olabildiðini görmek, bir yazar için eþsiz bir deryadýr. Yeter ki en ufak bir ýþýk yansýn.



J.R.R TOLKÝEN