Bilmek kadar kuþku duymaktan da zevk alýyorum. -Dante
 |
|
 |
|
|
||||||||||
|
“karadeniz hýrçýn kýz al bizi kollaruna çalkala dalga dalga köpük köpük yakamoz ayça dudaklaruna deðsin dudaklarumuz” Anaerkil aile düzenini yaþatmayý baþarmýþ kadýndýr. Samsun'dan itibaren doðuya doðru gittikçe görülen Karadeniz kadýný daha bir has özellikler sunar. Çalýþkan, zeki, sorumluluk sahibi, düþünceli ve anaçtýrlar. Anadolu’nun diðer bölgelerinin aksine Karadeniz’de ozanlýk geleneðini daha çok kadýnlar üstlenir. Çok güzel türkü söylerler. “Yüreðum dert dolidur, Perdelidur görinmez. Etsam halumi tarif, Tarif etmeye gelmez” Karadeniz kadýný çok çalýþmasýna ve çalýþmaya kendilerini adamalarýna raðmen erkeklerden çok daha uzun yaþarlar. Tabi bunlar bilimsel araþtýrma sonuçlarý deðil; uzun deneyimler ve kiþisel gözlemler. Fakat Karadeniz’i gören, bilen, yaþayan herkes bilir ki Karadeniz köyleri dul kalmýþ yaþlý kadýnlarla doludur. Sevecendirler ve konuþmayý severler. Espri anlayýþlarý da geliþmiþtir Genelde ailede çalýþan kiþi onlardýr dolayýsýyla ailenin kontrolü de ellerinde olur. Her þeyi onlar yapmak ister. Diktatörlükleri biraz da buradan gelir. Karadeniz erkeðini yoðuran, týmarlayan peþtamallý amazon tipidir Karadeniz kadýný. “Güneþ vurdi çatlatti Yarumun ellerini Peþtamal gizleyidi Köyün güzellerini” Çok rahat adam dövebilen, bu noktada erkeklerin önlerinde saygýyla eðildikleri tiplerdir. Sizi onlara çeken güzelliklerinden ziyade taþýdýðý az rastlanan türden ruh halleridir. Kýskançlýðýn hasý da onlardadýr, sevginin hasý da. “Çiktum daða oturdum Mavi yelek dokudum Kaybana sevdaluðun Mektebini okudum” Onlar sayesinde arayýp da bulamadýðýnýz birçok deðeri tek bir vücut altýnda kolaylýkla bulabilirsiniz. Engebeli arazinin, deðiþken iklimin veya yörenin diðer getirilerinin haricinde onlara bu özellikleri katan baþka bir hadise vardýr. Lakin bu hadise nedir veya ne deðildir bilinmez... Evine ve ailesine caný pahasýna baðlý hatun tipidir. "sadakatli kadýn" olgusunun canlý örneðidir. Vefalýdýr, vefalý olduðu kadar aldatýlmaya da müsamahasýzdýr. Kahveye girip kendisini Rus kadýnlarýyla aldatan kocasýný utandýrmak adýna hiç çekinmeden " ula Yaþar, bu bendeki .. deðil mi?" diyebilen ve de edep yerini gösterebilen bir kadýn modelidir Karadeniz kadýný. Bu noktada kocalarý tarafýndan "içiþleri bakaný" olarak adlandýrýlan diþilerdir. Yaylaya giderken peþine takýlan erkeðin; “Kýz içluðun var midur? Giy bakayim dar midur? Elim sýðacak kadar Koynuna yer var midur?” Þeklinde kendisine attýðý türküye; “Gideyiken yaylaya da Buldum bakýr parasý Uþak gelma peþume da Yersun biçak yarasi” diyerek cevap veren delikanlý kadýndýr. Kadýn olmasý demek ekstradan bir de kendini yakýp yýkmasý, parçalamasý anlamýna gelir ki bunu kimseler fark etmez... Tarlayý kazan kocasýna acýyýp kinayeli bir þekilde; “oldun altmiþ yaþina Sen saban tutamassun” diye atma türkü atarken; “oyle saban tutarum Arkini aþamassun” Þeklinde cevap alýnca cinleri tepesine çýkan ve “saçlaruna ak düþti Sen fazla yaþamazsun” diyerek gerçek duygularýný bir türlü açýða vuramayan kadýndýr Karadeniz kadýný. Bu noktada tüm Karadenizliler gibi ani parlar, yýkar geçer ama alacaðý son cevaptan sonra: “O Allah’un iþidur Ona kariþamazsun” Hemen söner... dalaaar gider... Çok güçlü ve cesur kadýndýr. 100 kiloluk cay terisi (toplandýktan sonra çayýn konulduðu bez) ya da kendi aðýrlýðýndan daha fazla çeken odunu taþýyabilir, çocuðunu doðurmadan önceki gün tarlada yaðmur altýnda çalýþmaya devam eder, loðusayken gene tarladadýr, emzirirken de... Her birinin sarsýcý bir yasam hikâyesi vardýr kesinlikle. Neþeli görünen yüzlerinin aksine üzgündürler, aðýtlarý yürek burkar. Kaynanalarýndan çok çekerler: “Daðda belimde odun beni ne hale koydun Tarlada ýrgat avrat hanede hazýr hatun Bir uþak göbeðimde altýsý eteðimde Yedi bitirdi beni anandaki o çene” “Danalari satupta Yedurdum kaynanaya Gene gönli olmadi Hep bakayi havaya” Ama daha da beter kaynana olurlar. “Ormanda gezeyisun Maymuna benzeyisun Oldun yaban domuzi Oðlumi ezeyisun” Çocuðu olanlara anne, kocasý olanlara eþ, evde oturanlarýna ev hanýmý, komþuluk yapanlara komþu, iyi olanlarýna iyi, kötü olanlarýna kötü,güzel olanlarýna güzel denilen kadýnlardýr. Yani her kadýn gibi kadýndýr ama yine de her kadýndan yaþam tarzý olarak farklýdýr kadýný Karadeniz’in. Burunlarý dik, gözünü budaktan sakýnmayan gururlu kadýnlardýr ama ayni oranda da baba otoritesini her zaman hisseden kadýnlardýr. Evin gerçek reisidir aslýnda ama dýþarýya her zaman kocam ne derse o olur havasýný vermeyi de çok iyi baþarýr. “Dumanda kaybolursun Peþume gel peþume Anan babana derdi Rastlamadum eþune.” Genel olarak evin bütün iþlerini kadýn yüklenmiþ, erkek sadece bir sembolden öteye gidememiþken yine de dýþarýya sanki erkeðin sözünden çýkmayan bir görüntü yansýtmasý da tam bu baba korkusuna dayanýr. “Dere akýyor dere Dert olmadýðý yere Baðladiler baþumi Ýstemeduðum yere” Erkekten korkmasý deðildir onu böyle yapan. Taþýyacaðýndan fazlasý omuzlarýna yüklenmiþ sorumluluklarýnýn aðýrlýðýdýr belki... Güvensizlikleridir belki ya da sadece kadýn olmasýdýr. Sýfatlardan arýndýrýlýp yalnýzca kadýn denebilirse daha iyi anlaþýlabilecek kadýndýr Karadeniz kadýný. “Geç koyunun önüne fýnduklugi yemesun sevupta alamayan ben evlendum demesun” Karadeniz kadýný, denizin ve zor bir coðrafyanýn tüm özelliklerini taþýyan, diðer yörelerin kadýný gibi cefakâr ve vekafar fakat diðer kadýnlarýmýzdan farklý olarak, töre, yasak nedir bilmeyen, tuttuðunu koparan, çay bahçesinden fýndýklýða, mýsýr tarlalarýndan kiraz bahçelerine koþturan, cana yakýn, samimi, bir içim su kadýndýr. Sabahýn üçünde tütün dizmeye baþlayabilirler. Biraz deli olup ateþ alan bir öfkeye sahip olabilir bazýlarý. Genelleme yapmaktan kaçýnmak lazým tabi ama engebeli coðrafya koþullarýndan da etkilenen bu kadýnlar bazen dünyaya bedel olabilir. “Çarþida pineklerum Çift oldi köpeklerum Çok afkurma (havlama) karþimda Ben kendumi beklerum” Karadeniz gibi doðal güzelliði olan kadýnlardýr. Karalâhana, hamsi ve mýsýr ekmeði üçlüsünü sofrasýnýn olamazsa olmazý yapan insandýr. Hamsili pilavlarý ile parmaklarýný yiyebilir insan. Yine bazýlarýnýn en imrenilecek þeyleri hayata karþý duruþlarýdýr. Hiç yýlmazlar, sonuna kadar yaþarlar. Vazgeçmezler, çok güçlü kadýnlardýr. Bunu erken yaþta anlamlandýrmayabilir insan ama bir zaman sonra hayran kalýr kendilerine. Etkileyicidirler, genelde yeþil - ela gözlü ve deniz kokulu kadýnlardýr. Ama bütün hayatý da sýrtlarýnda taþýyýp çoðu insanýn altýnda ezileceði günlük yaþamý kaldýran insanlardýr. “Bazen de yanar yürek Nasýl desen sönemez Acýyý çeken bilir Çekmeyenler bilemez” Bir de ellerinden anlaþýlan kadýnlardýr. Avuç içlerine bakýn, emekleri avuç içlerindeki ve ellerindeki yýpranmýþlýkta yatar. Gerçek kadýndýr çoðu, güzellikleri emekleriyle ellerine yansýyan... Hayatý görmüþ geçirmiþtir, bir kýsým þehirdekiler gibi kadýný bakýmlý týrnak olarak geçmez köydeki kadýnlar, hayatlarýndaki sorunlarý da kýrýk týrnaklarý deðildir. Gerçi artýk Karadeniz de iyice þehirleþmiþ, köylerinin yerine kasabalar, müstakil evlerinin yerine apartmanlar dikilmiþtir. Ama hala küçüklüðünde aðaçlara týrmanan büyüdüðünde ise sýrtýna yükünü alýp tepeyi aþan kadýnlar vardýr. Gereðinde hem erkek hem kadýn olabilen, ataerkil gözüken toplumda anaerkil düzeni kurmuþ olan cesur, kendinden emin, tuttuðunu koparan, gencecik yaþýnda dul kalýp aslanlar gibi evlatlar yetiþtiren, yetmiþinden sonra Ýstanbul’daki evini satýp, Karadeniz’in çetin yamaçlarýnda kendi evini yapabilen, kar, kýþ, tipi, sel demeden Ýstanbul-Karadeniz arasý mekik dokuyabilen bundan gocunmayan, çayýný, fýndýðýný toplayan, gerekirse ticaret erbabý olan, evinin hanýmý, eþinin en büyük desteði, çocuklarýnýn caný, anasý olup gereðinde eline korkmadan silah alan, ava çýkan, çeþaný sýrtýnda en hareketli türküleri dilinde, Karadeniz gibi her daim hareketli, yerinde duramayan - kilolu olsalar da deðiþmez bu- hamsiden, muhlamadan, yoðurt doðramasýndan, lahanadan, mýsýr ekmeðinden vazgeçmeyen, içi kan aðlasa da hayatta kalanlarý hayata tutundurabilmek için her daim neþeli görünebilen kadýndýr. Karadeniz’de bilinenin aksine annenin onayý olmadan bir adým dahi atýlmaz. Böylesine güç sahibidir Karadeniz kadýný. Saçlarýnýn fýrtýnasýnda gemiler yüzdüren, kocaman dünyasýný sýrtýndaki sepete sýðdýramayýp göz bebeðinde taþýyan, denizi görünce içinde bulunduðu taþýtýn camýna yapýþan kadýndýr. Karadeniz kadýnýnda artýk sert dalgalarýndan, þiddetli, bitmek bilmez yaðmurundan mý desek, farklýdýr. Karadeniz kadýný erkekle eþittir. Hatta çoðu kez ondan üstündür. Bu nedenle çok horlanan itileni de vardýr. Karadeniz kadýný aðlamaz yine, yüzü güleç, yine dimdik ayakta…
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Anasayfa
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bülent ÇÝFTGÜMÜÞ, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |