Küçük yerlerde bulunan toplumlara sosyoloji biliminde “basit toplum” denilmektedir. Ne demektir basit toplum; Nüfusun az olduðu, gelenek ve göreneklere sýký sýkýya baðlý olunan, dolayýsýyla yeniliklere direnen toplumlarýn genel adýdýr. Bu bakýmdan basit toplumlarda toplumsal deðiþme az ve zor olur.Bunlarýn diðer adý “kapalý toplum”dur. Ekonomik iliþki tarým esaslarýna dayanýr ve ürünler imece yoluyla elde edilir. Buna baðlý olarak gelenek ve görenekler aslýnda bu üretimi saðlayacak olan kurallar ve anlaþmalar bütünüdür. Üretim ve ekonomi için insanlar bir arada yaþamaya mahkumdur. Mahkumiyet ne kadar fazlaysa kurallar o kadar katýlaþacaktýr. Bu sistemin iþleyebilmesi için en küçük mekanizma dedikodu. En büyük mekanizma ise cinayettir. Bu kurallar “sosyalleþme” aþamasýnda tek tek her bireye toplum tarafýndan öðretilir. Dolayýsýyla bireyin ufuk çizgisi belirlenmiþ olur. Þehirdeki adam olaylara bu çerçeveden bakmadýðý için, izlediði akþam haberlerinde: Olur mu ya! Bunun için insan öldürülür mü? Gibi tepkiler verir.
Küçük yerlerde tanýdýk, ahbap, akraba iliþkileri çok mühimdir. Selam söyletmek birçok problemin çözümü için önemli bir unsurdur. Hatta diyebiliriz ki “selam” olgusu yetenekten daha deðerlidir, küçük yerlerde. Tabi bu selamý söyleyecek büyük adamlar vardýr bu toplumlarda. Küçük göllerin büyük balýklarýdýr onlar. Bu adamlarýn büyüklüðü psikolojik bir yanýlsamadýr aslýnda. Malum çap daralýnca içindekinin ebadý büyük görünecektir.
Ötekine göre yaþamak kendine göre yaþamaktan daha deðerlidir bu toplumlarda. Elalem ne der? Konu komþu ne der? Büyükler ne der? Birilerinin bir þey demesi senin ne dediðinden daha önemlidir. Dolayýsýyla bu toplumlarda sapkýnlýk az görülür. Çünkü çok riskli ve affedilmez tabulardýr. Tüm sapkýnlýklar gizli, girift ve karanlýktýr. Buna baðlý olarak tüm kýzlar iffetli, tüm delikanlýlar dürüst, tüm amcalar imanlý, tüm teyzeler iyidir böyle toplumlarda.
     Karmaþýk (Açýk) Toplum ise çok nüfuslu, gelenek ve göreneklerin yerini yasalara býraktýðý, üretimin iþbölümü yöntemiyle yapýldýðý kentte yaþayan insan topluluklarýdýr. Yukarýda anlatýlanlarýn aksine insanlar cemaat yaþantýsýndan cemiyet yaþantýsýna dönmek zorundadýrlar bu toplumlarda. Bireyselleþme ve yalnýzlýk, çekirdek aile önemlidir. Ýnsanlar yan dairedeki komþusunu bile tanýmayabilir. Ama yine de Türk Milleti tercihini kentlerden yana yapmýþ ve kentsel nüfus toplam nüfusun % 80’ine ulaþmýþtýr. Demek ki halk tercihini Açýk Toplum olmaktan yana kullanýyor ve “ cemaat” þeklinde yaþamaktan ziyade “cemiyet” tarzýnda yaþamayý tercih ediyor. Tabi kente göçen nüfus kýrsal yaþam þekillerini de beraberinde getiriyor. Bundan dolayý birtakým problemler yaþansa da - Baþkaným bizim oðlaný bir iþe katýver. – Hacý bizi sýraya geçmeden alsan. – Kanka benim bilgisayara Kpss sorularý geldi akþam atayým ben sana.- Hocam Fatma’yý geçiriversen babasýnýn okula çok baðýþý oldu. – Hidayet Bey bir þiir yarýþmasý yapýyoruz ilk iki þimdiden belli birkaç þiir de siz gönderin ilk üçü kapatalým para ele gitmesin. Vb.vb.vb…Su akacak yolunu bulacaktýr. Ýnsanlar þehrin gerektirdiði yaþam biçimlerine, ahlaki kaidelerine uymayý öðrenecek. Elbet bir gün yaptýklarýnýn yanlýþ olduðunu anlayacaklardýr.
                                   Engin GÜNEÞ