18 Mart her yýl Çanakkale’de Türk ordusunun yedi düvel koalisyonuna geçit vermemesinin anma günü olarak kutlanýyor.
Türk tarihi için olaðanüstü önemi olan bu savaþlarý bir kahramanlýk destaný olmasý dýþýndaki yönleri ile de incelemek gerekir. Bu savaþlar bize ne getirmiþ ne götürmüþtür, bir bakalým.
* Ýlk getirisi bütün savaþlarda olduðu gibi kan ve gözyaþýdýr. 213.000 Türk, 215.000 Ýtilaf kuvveti askeri olmak üzere toplam 428.000 kiþi öldü.
* Türk ordusunun Balkan Savaþý’nda zedelenen ve hatta yok olmaya yüz tutan prestiji kurtarýlmýþ oldu. Ordu ve millet, bu zaferin getirdiði moralle kurtuluþ savaþýna girebildi.
* Çanakkale Muharebeleri, Mustafa Kemal (Atatürk) gibi askeri bir dâhiyi yarattý, Birinci Dünya Harbi’nin bitiminden hemen sonra baþlayacak olan Milli Mücadele’nin bu eþsiz liderini Türk ulusuna kazandýrdý.
* Çanakkale Savaþlarý sonucunda batýlýlar müttefikleri Rusya’ya yardým edemediler. Böylece mahsur kalan Çarlýk Rusya’sý, içerden çöktü, kanlý bir rejim deðiþikliði oldu.
* Anzak asker ve komutanlarý, Çanakkale’de yiðitçe dövüþen Türklerin hem asker, hem de insancýl yönlerini yakýndan izleyerek, onlarýn kendilerine tanýtýldýðý gibi barbar bir ulusun çocuklarý olmadýðýný görüp anlamak fýrsatýný buldular. O günlerde oluþan bu dostluk atmosferi hala sürmekte.
* Çanakkale’de Türk ulusu, binlerce okumuþ ve aydýnýný da kaybetti. Kesin olmayan tahmini rakamlara göre, 100.000’den fazla öðretmen, Mülkiyeli, týbbiyeli ve Türk ocaklarýnda yetiþmiþ okur-yazar yitirildi.
* Bu kayýplarýn olumsuz etkileri, savaþ sýrasýnda olduðu kadar, daha sonra da fazlasýyla hissedildi. Nitekim 1923’te Cumhuriyetin ilanýndan sonra, Atatürk’ün baþlattýðý inkýlaplar ve bunlarýn paralelinde giriþilen reformlarýn kitlelere yaygýnlaþtýrýlýp mal edilmesinde, hayli sýkýntýlar çekildi.
Görülüyor ki, savaþýn gerçeði orada da yüzünü gösterdi. Ülkenin son kalan deðerli gençleri de yok oldu. Sonuç olarak geçiþine izin vermediðimiz iþgal kuvvetleri ellerini kollarýný sallayarak boðazlarý geçip Ýstanbul’a geldiler ve sarayýn karþýsýna demirlediler. Baþka bir deyiþle biz o savaþý kaybettik. Kimse ortaklarýmýz kaybedince biz de kaybettik gibi mazeretlere sýðýnmasýn. Sonuçta biz kaybettik.
Türk halkýnýn geleceðe dönük umutlarýnýn yeþermesi dýþýnda belki de en önemli katkýsý Mustafa Kemal diye güvenilecek, ardýndan gidilebilecek bir liderin tanýnmasýydý.
Bu çok önemlidir. Emperyalizm ve onun iç iþbirlikçileri Osmanlýnýn bu son savaþýný kaybetmiþlerdir. Kazanan nihayet Türk halký olmuþtur.
Tarih, olaylarý anýnda kayda geçen bir bilim dalýdýr. Bu kayýtlar yanlýþ veya hatalý olabilir. Bu da birçok kayýtýn karþýlaþtýrýlmasý ile doðru bulunur. Oysa bir olayýn üzerinden yýllar geçtikten sonra kayda geçmesi mümkün deðildir. Bu þekilde anlatýlanlar olsa olsa görüþ veya düþünce olur.
Kendilerine gayri resmi tarihçi diyenlerin bir kýsmý ise Cumhuriyet ve Mustafa Kemal düþmanlýklarýný her yerde olduðu gibi bu diriliþimizin öncüsü saydýðýmýz savaþ içinde de sergilemektedirler.
“Çanakkale Savaþý’ný baþtan sona tüm detaylarýyla okumayanlar açýsýndan sarsýcý bir bilgiyi þöyle ortaya atýyorlar: “Mustafa Kemal yarbaydý… Bir ihtiyat tümeninin komutanýydý. Orada onca asker, subay dururken, küçük rütbeli bir ihtiyat birliði subayý mý zafer kazanmýþ?”
Bu cümleden yola çýkarak da, Çanakkale’de bir zafer varsa bile, bunun Yarbay (bir ay sonra albay) Mustafa Kemal Bey’e baðlanamayacaðýný kesin bir dille anlatýyorlar: “Mustafa Kemal’in Çanakkale kahramanlýðý sonradan uydurmadýr.”
Ýlk bakýþta ne kadar da gerçeðe yakýn…
Çünkü Çanakkale Savaþlarý’na iki ordu, iki ordu komutaný, 10 kolordu (gruplarla birlikte) 18 kolordu komutaný, 22 tümen, 39 tümen komutaný 52 alay, 104 alay komutaný, yani alay ve daha üst düzeyde 163 komutan, binlerce subay, yüzbinlerce ecdat katýlmýþ. Zaferde her birinin çok büyük emeði var, caný var, kaný var…
Oysa Mustafa Kemal’in ihtiyat komutanlýðý, muharebenin baþlamasýyla biter ve 25 Nisan’dan, cepheden ayrýldýðý tarih olan 10 Aralýk’a kadar 7,5 ay aralýksýz cephededir. Dinlendirilmek için bile hiç geriye alýnmamýþtýr. Geride hizmeti hiç olmamýþtýr.
Komuta ettiði birliðin küçüklüðüne gelince, muharebenin ilk gününden itibaren Arýburnu Kuvvetleri Komutaný olur, kuruluþundaki üç piyade, bir topçu alayýna ilaveten bir piyade alayý daha emrine verirler, yani ilk gün beþ alaya komuta eder. 27 Nisandan itibaren 7 alaya yani iki tümene, 1 Mayýstan itibaren 11 alaya yani yaklaþýk 4 tümene komuta eder ve rütbesi yarbaydýr. (bir ay sonra, 1 Haziran’da baþarýsýndan dolayý albaylýða yükseltilir, savaþýn geri kalanýnda birliklerini bu rütbeyle yönetir) Anafartalar Grubu Komutaný olduðu 8 Aðustos’tan itibaren önce 8 tümene, sonra 3 kolorduya olmak üzere yaklaþýk 10 tümene komuta eder. Ayný dönemde Albay Mustafa Kemal’in komþusu Kuzey Grubu Komutaný Yanyalý Esat Paþa’nýn emrinde 3 tümen, Seddülbahir kesimindeki Güney Grubu Komutaný Vehip Paþa’nýn emrinde iki kolordu halinde 5 tümen bulunmaktadýr. Yani Mustafa Kemal’in emrindeki kuvvetleri Kuzey Grubu ile Güney Grubu kuvvetlerinin toplamýndan daha büyüktür ve cephedeki kuvvetlerin yarýsýndan fazlasýna komuta etmektedir. Dolayýsýyla cephenin kaderini, hem kuvvet itibariyle hem de stratejik sonuç bölgesinde bulunmakla elinde tutmaktadýr.”
Gayrý resmi tarih adý altýnda kinler, hezeyanlar nasýl ortaya dökülüyor. Bu zihniyet, sýrf Mustafa Kemal’i deðersiz göstermek adýna istiklal savaþý diye bir þey olmamýþtýr diyen zihniyetten farklý deðildir. Ayný zihniyet aziz milletimizin kaný ve caný bahasýna kazandýðý ve bayram ilan ettiði zafer günlerini sebepler üreterek kutlamaktan kaçýnan, ama sonucu yenilgiyle bitmiþ bir savaþý istiklal savaþýmýzdan ön plana çýkarmaktadýr.
Oysa kesin þehit listelerini incelediðimizde gerek Çanakkale savaþlarý, gerekse Ýstiklal savaþý öz be öz Türk Mehmetçiðinin, asrýn parlayan yýldýzý Mustafa Kemal ve arkadaþlarýnýn, kadýný ile yaþlýsý, çocuðu ile bu milletin bir baþarýsýdýr. Sýrf Mustafa Kemal ve cumhuriyet düþmanlýklarýndan dolayý bu savaþlarý bile kendi çýkarlarýna uygun hikâyelere çevirmek isteyenleri iyi tanýyalým.