SSCB nin daðýlmasý ve mozaiðin her bir parçasýnýn kendi baþýna uçmasýný öðrenmesi dünya siyasi sahnesinde ender görülecek bir olaydý. Bu yazýmýzda, mozaiklerden birisi ve ülkemizin önemli bir komþusu olan Gürcistaný inceleyeceðiz. Ülkemizin geleceði için önemli bir konumda bulunan Gürcistan, siyasi, ekonomik ve etnik anlamda gösterdiði farklýlýklarla detaylý bir incelemeyi hak ediyor.

KOMÞUNUN EVÝ NASIL GÖRÜNÜYOR

Gürcistanýn önemini bir kaç farklý bakýþ açýsýndan inceleyeceðim.

a. Türkiye Açýsýndan :
-Türkiyenin Türki Cumhuriyetlere açýlan kapýsý Gürcistandýr. 21. Yüzyýl politikalarýnda Türki Cumhuriyetler çok önemli yer tutan Türkiye, tüm faaliyetlerinde Gürcistan yolunu kullanmak zorundadýr. Bu baðlamda Hazar petrollerinin Türkiye üzerinden batý bloðuna akýtýlmasý için tek geçiþ yolu Gürcistandýr. (Ýran yolunu ABD istememektedir. Azerbaycan-Nahçývan hattý ise Ermeni topraðýndan geçmektedir.)
-Doðu sýnýrýndan emin olmak isteyen Türkiyenin 2 sýnýr komþusu Gürcistan ve Ermenistandýr. Rusyanýn desteðine, ABD de güçlü bir lobiye sahip Ermenistan kýsa vadede Türkiye ile iliþkilerini düzeltecek gibi görünmemektedir. (Ermeni dosyasý ayrý bir yazýda incelenecektir) Bu durumda diðer ülke olan Gürcistanýn dost ve müttefik bir ülke olmasý önem arz etmektedir.
-Kafkasyada oluþacak ve içinde Türkiyenin de yer alacaðý her türlü pakt, ittifak, birlik vs. nin coðrafi olarak tam ortasýnda kalan Gürcistan, bu sebeple adý geçen birlikteliklerin içinde olmak durumundadýr. Siyasi ve ekonomik yapýsýnýn bu geliþmelere uygun olmasýnýn önemi aþikardýr.

b. Rusya Açýsýndan :
-Karadenizdeki 2 önemli limandan birisi olan Batum, Gürcistan'a aittir. Kendisine ait sadece Novorosisk limaný olan rusya (karadeniz sahillerinin geri kalaný bu tür bir liman inþasýna uygun deðildir) dýþ ticareti için Gürcistana baðýmlý kalmakta ve bu durum Rusya'nýn hiç hoþuna gitmemektedir.
-Mevcut Gürcistan yönetimi, geleceklerini batý bloku içinde görmektedir. Gürcistanýn yakýn bir gelecekte NATO ya üyelik baþvurusu yapmasý beklenmelidir. (NATO genel sekreterinin bu ülkeye yaptýðý ziyaretler oldukça anlamlýdýr) Batý blokuyla yapýlan bu flört, rusya için kabul edilebilir deðildir. Rusya, yanýbaþýnda bir ABD kalesi görmek istememektedir.
-Eðer petrol boru hatlarýnýn Gürcistandan geçmesi önlenebilirse geriye ya rusya hattý veya rusya kontrolündeki ermenistan hattý seçeneði kalmaktadýr. Bunun dýþýndaki ihtimaller (Batý müttefiki Gürcistan-Türkiye hattý) Rusya'nýn hazar petrollerindeki kontrol gücünü yok edecektir.

c. ABD açýsýndan :
-En büyük yatýrýmcýlarý amerikan firmalarý olan Hazar petrollerinin sorunsuz olarak akdenize akýtýlmasý önem kazanmaktadýr. Bu baðlamda petrol boru hatlarýnýn geçeceði bütün ülkeler ABD nin müttefiki olmalý veya en azýndan kontrol edilebilir olmalýdýr. Gürcistan'ýn batý sempatizaný politikalarý ABD tarafýndan desteklenmelidir.
-Asya-Avrupa arasýnda kara ve demir yolu ile ulaþýmýn kavþak noktasý Gürcistandýr. Bu ulaþým aðýna deniz yolunu eklemek de yine sadece Gürcistan vasýtasýyla yapýlabilir. Yeni cumhuriyetlerle yapýlacak ticaret için bu yollara ihtiyaç vardýr. Ayrýca AB ve ABD tarafýndan önerilen ve finanse edilen "Ýpek Yolunu Canlandýrma Projesi" bu ülkeden geçmektedir.
-Geleneksel rakip olan Rusyayý çepeçevre sarma ve tecrit etme politikasýnýn en önemli taþlarýndan birisi de Gürcistandýr. SSCB nin daðýlmasýndan sonra batý ülkeleri olan Litvanya, Estonya, Letonya zaten batý bloku ile bütünleþme yolunda çok önemli adýmlarý atarak Rusyayý batý yönünden kapatmýþlardýr. Þimdi sýra kafkas cephesindedir. Bu cephede rusyaya komþu iki ülke Azerbaycan ve Gürcistandýr. Azerbaycan, Türkiyeye olan yakýnlýðýnýn da etkisiyle seçimini batý bloku yönünde zaten yapmýþtýr. Bu cephede sadece Gürcistan kalmýþtýr.
Burada enteresan bir coðrafya ortaya çýkmaktadýr. Rusya yönünde tercihini kullanan Ermenistanýn Rusya ile sýnýrý yoktur. Dolayýsý ile bu iki ülke arasýnda gerçekleþecek her türlü ulaþým, batý blokunda yer almýþ bir ülke üzerinden yapýlabilmektedir.

MUTFAKTA NE PÝÞÝYOR

Gürcistan, diðer baðýmsýzlýðýný kazanmýþ ülkelerle pek çok konuda benzerlikler göstermektedir. Ekonomik darboðaz bunlardan en belirgin olanýdýr. Ülkede üretim ve iþ potansiyeli yok denecek kadar azdýr. Pek çok gürcü, rusyada gurbetçi olarak çalýþmakta ve evine para göndermektedir. Çok daha az sayýda olmakla beraber, baþta Türkiye olmak üzere komþu ülkelerde de gürcü iþçileri görmek mümkündür.
Diðer ülkelerden farklý olarak Gürcistan bir de iç savaþ yaþamýþ, zamanýný ve kaynaklarýný bu süreç içinde boþa harcamýþtýr.
Yine diðer ülkelerden farklý olarak Gürcistan içinde halen statüsü tam bir belirginliðe kavuþmamýþ 3 bölge vardýr : Abhazya, Güney Osetya ve Acaristan. Bu üç bölgede tam baðýmsýzlýk veya özerklik adý altýnda sýk sýk çatýþmalar yaþanmakta, bunlar da ülkenin kalkýnmasýný geciktirici rol oynamaktadýr.
Ülkesinde hala rusya (Eski SSCB) askeri üssü bulunmasýnýn sancýlarýný çekmektedir. Bu üssün boþaltýlmasýný istese de Rusya buna yanaþmamakta, 15 yýl daha kalmasýný istemektedir. Bu üssün kendisi için tehdit oluþturduðunu gören Gürcistan huzursuzdur.

KIZLAR NE YAPIYOR

OSETYA : Osetya, ikiye bölünmüþ bir cumhuriyettir. Kuzey osetya, Rusya içinde yer alan ve tarih boyunca Rusyaya baðýmlý kalmýþ, sorun çýkarmamýþ bir cumhuriyettir. Güney Osetya ise Gürcistan topraklarýnda kalmaktadýr. Osetler, güney ve kuzey farkýnýn kalkýp birleþmeyi ve Osetya adýyla devam etmeyi istemekte, topraklarý elinden alýnacaðý için Gürcistan buna karþý çýkmaktadýr. Bu sebeple bölgede çatýþmalar çýkmýþ, rusyanýn arabuluculuðu ile ateþkes statüsüne geçilmiþtir. Ancak fiili durum (defacto) bu birleþme tamamlanmýþtýr. Henüz kesin bir çözüm üretilememiþitr.
Rusyanýn, Gürcistana karþý bir kozu elinden gideceði için bu birleþmeye karþý olduðu ve Güney Osetyanýn bazý özerklik þartlarý ile Gürcistan içinde kalmasýný istediði, bu anlamda da Gürcistanla hedefinin ayný olduðu söylenebilir.

ABHAZYA : Yine tam baðýmsýzlýk isteðiyle ayaklanan bir bölgedir. Bölgesi büyük, nüfusu diðer sorunlu bölgelere göre fazladýr. 1992 yýlýnda çýkan çatýþmalarda gürcü ordusunu yenmeyi baþarmýþ ve o tarihten itibaren tam baðýmsýzlýðý fiili durum (defacto) olarak devam etmektedir. Gürcistan, Abhazyaya istediði tüm þartlarý kabul ederek özerklik vermek istese de Abhazyanýn þimdilik tam baðýmsýzlýktan baþka bir konumu kabul etmeyeceði anlaþýlmaktadýr. Bu katý tutuma Gürcistana olan güvensizliðin yoðun katkýsýndan da söz etmek mümkündür. Bu arada, savaþtan sonra Abhazya'ya konulan ekonomik ambargonon abhazyayý yumuþatmadýðý gibi çözümü çýkmaza soktuðu da söylenebilir. Halen çözüm bulunabilmiþ deðildir.

ACARÝSTAN : Bu bölge, diðerlerine göre temel deðiþiklikler gösterir.
- Diðer özerk bölgelerde ayrýlýðýn sebebi etnik olmasýna raðmen, acaristanda dinseldir.
- Diðer bölgelerin ayrýlýðý tarihsel bir hukuka dayanmamasýna raðmen acaristanýn özerkliði 1921 Kars anlaþmasýna dayanmaktadýr.
- Diðer bölgelerde ekonomik portre çok kötü olmasýna raðmen, acaristanýn gerek iç savaþa katýlmamasý, gerek gürcistanla çatýþmaya girmemesi ve gerekse batum limanýnýn bu bölgede olmasý sebebiyle ekonomik sýkýntý çekmemektedir. Hatta merkezi hükümetin finansal desteði olduðu söylenebilir.
- Yine diðerlerinin aksine Gürcistandan ayrýlmayý düþünmemektedir. Geleceðini özerk statüde ancak Gürcistan içinde görmektedir. Halen fiili olarak çok yüksek özerklik þartlarýyla yaþantýsýný sürdürmekte, bu konuda merkezi hükümetle bir görüþ ayrýlýðýna düþmemektedir.

KOMÞU NE DÜÞÜNÜYOR

Halen Gürcistanýn çözmeye çalýþtýðý sorunlar þunlardýr :
- Ekonomik tablo : Bir an önce serbest piyasa ekonomisine geçmek, dýþ sermayeyi ülkeye çekmek, akaryakýt ve doðalgaz boru hatlarýnýn inþasý ile beraber gelir seviyesini arttýrmak, batý bloku ile ticari iliþkilerini hýzla geliþtirerek refah seviyesini yükseltmek çabasýndadýr.
- Siyasi tablo : Ülkesindeki SSCB izlerini silmeye çalýþmakta, bu anlamda ülkede halen Rusya tarafýndan sürdürlen Rus varlýðýný kaldýrarak bir an önce gerçek anlamda demokrasiye geçmek için çaba göstermektedir. Batý bloku ile iliþkilerini her gün biraz daha geliþtirmektedir.
- Askeri tablo : Kendi silahlý kuvvetlerini modernize etmeye ve güçlendirmeye çalýþmakta, bunun için de batý konseptlerini esas almaktadýr. NATO ve Avrupa ülkelerinin ordularý ile iyi iliþkiler kurulmuþ, batýlý ülkelerden askeri yardýmlar alýnmaya baþlanmýþtýr. Tüm planlarýný, donanýmýný ve askeri eðitimini NATO standartlarýna uyumlu hale getirmeye baþlamýþtýr. Ülkesinde bulunan Rusya askeri üssünün bir an önce kapatýlmasý için yoðun uðraþý vermektedir.

KOMÞUM BANA BAKIYOR

Gürcistanýn halen kendi evine çeki düzen vermekle meþguldür. Gerek yaramaz kýzlarýný terbiye etme çabalarý ve gerekse ekonomik darboðaz komþunun pencereye gelmesini þimdilik kaydýyla önlemektedir.
Ancak ülkedeki milliyetçi kesimin, aslýnda gürcü topraðý olduðu ve Türkler tarafýndan iþgal edildiði gerekçesiyle iÜüDogu Lazistan adini verdikleri Ardahan, Artvin, Oltu, Tortum, Bayburt, Gümüshane, Trabzon, Giresun'u istediði bilinen bir gerçektir. Bu konuda bazý milliyetçi yazarlarýn gazetelerde yazýlarýnýn çýktýðý bilinmektedir.

SONUÇ

Gürcistan, bulunduðu jeopolitik konum sebebiyle kafkaslarýn en önemli ülkelerinden birisidir. Kendisi için seçtiði geleceðin ülkemizle paralellik göstermesi hem ülkemiz, hem de kendisi için büyük bir þanstýr.
Bu güne kadar bu ülke ile olan iliþkileri gayet baþarýlý götüren dýþiþlerimizden bundan sonrasý için de ayný performansý beklemek hakkýmýzdýr.