"“ Devrimizde müteþair çoðaldý”


Herþeyin bilgi üzerine kurulduðu, post-modernizmin hayatýmýzýn her noktasýný etkisi altýna aldýðý þu devirde,gözlerimizi açýp etrafýmýza baktýðýmýzda; insanlarýn çoðunun “ ben þairim”diye dolaþtýðýný görmemiz pek mümkündür. Bakýnýz medyaya, gidiniz dinletilere,açýp inceleyin internet sitelerindeki þiirleri ve dinleyiniz çevrenizdeki insanlarý,hemen hemen herkes kendini bir “üstat ”ya da “ulaþýlmaz bir þair” olarak görüyor.


Oysaki, bir iþin erbabý olmak hiç de sanýldýðý kadar kolay deðildir; hele hele þair olmak , kanaatimce en zor iþtir. Öyle üç-beþ þiir yazmakla, birkaç kitap çýkarmakla olacak amiyane bir iþ deðildir þair olmak. Belli baþlý özellikleri þahsiyetimizde bulundurmadan, ilk baþta da dil ve kelimeler üzerinde çalýþma azmine sahip olmadan þair olamayýz; olsak olsak kimse alýnmasýn ama müteþair oluruz.

Peki kimdir þair? Bu özellikler nelerdir? Ýnsanlarýn çoðu neden þiir yazar veya okurlar? Ne zaman þair oluruz?

Bir kere þunu bilmek lazým, geçmiþten bugüne þiirle uðraþanlarýn üzerinde hem fikir olduðu bir þiir tanýmýnýn olmamasý, þiiri ve de buna baðlý olarak þairliði en zor sanat dalý haline getirmiþtir. Doðal olarak tarifi herkes tarafýndan kendince yapýlan bir iþin de oldukça çok üstadýnýn olmasý normaldir (!).

Þairin þiire bakýþ açýsýnýn, sosyal ve siyasi yönleri özellikle de toplumu göz ardý etmeden, doðrudan sanatla ilgili olmasý gerekir. Þiir, hiçbir kurumun, hiçbir ideolojinin ve hiçbir grubun bir propaganda aracý olmamalýdýr. Yetenek mefhumu, þairlik için elzem olmasý yanýnda tek baþýna da yeterli deðildir. Çevremdeki çoðu yetenekli gencin veya insanýn, duygu ve düþüncelerini belli bir kompozisyon ve biçim içine oturtmadan hatta hiçbir estetik kaygý gütmeden þiir yazdýðýný gördükçe; þiirin ve þairliðin insanlarýmýza iyi öðretilmediðini, eðitim ve öðretim kurumlarýnýn bu konuda yetersiz kaldýðýný ve bu noktada toplum bilincinin de çok zayýf kaldýðýný söyleyebilirim. Elbete ki bunda tek suçlu olarak insanlarýmýzý görmüyor; þiiri ciddiye almayan bir neslin yetiþmesinde ilk önce, onlarý doðru bilgilerle donatamayan öðretmenleri sonra geleneðin devamýný yaptýklarý icraatla saðlýklý yürütemeyen siyasileri ve yaptýklarý araþtýrmalarla, yazdýklarý kitaplarla toplumu bilinçlendiremeyen akademisyenleri ve yazarlarýmýzý bu sonuca ulaþmamýzdan dolayý sorumlu görüyorum. Aslýnda suç, toplumun bir kesimi hariç her katmanýnda var; suçsuz olanlar ise gerçekten þair olanlardýr.

Ýlk önce þiiri ciddi bir iþ olarak görmek lazým. Þiiri, sadece aþýk olduðumuz anlarda, duygulandýðýmýzda veya içimizden geçenleri anlatma ihtiyacý hissettiðimiz zamanlarda kullanýrken, onu bütünlük arzeden estetik bir biçim içinde düþünmeli,aklýmýza geldiði gibi yazdýðýmýz mýsralarýn ancak üzerinde uðraþýrsak þiir olabileceði bilincine varmalýyýz.

Eðitimi alýnmadan veya bir iþ iyice öðrenilmeden ortaya çýkan eserin güzel olmasý, tesadüflere baðlýdýr. Þiirde anlatýlan kadar, anlattýklarýmýzýn mýsralara dökülürken etkileyici bir üslupla birleþtirilmesi de önemlidir. Þiiri þiir yapan ve onu güzel kýlan sadece konu deðildir. Þiir sanýldýðý gibi basit bir sanat dalý olsaydý; günümüzde ya da her devirde sayýlamayacak kadar çok þairin yetiþmesi ve hepsinin de çaðýmýzda meþhur bir þair olarak okunuyor olmasý lazým gelmez miydi? Oysaki, þair diye anýlanlarýn azlýðý ile yaþadýðý devirde þair diye tanýnanlarýn çokluðu arasýnda ters bir orantý vardýr.

Þiir kitabý sahibi olmak insanlarý þair yapmaz. Eserlerin belli bir yerde toplanmasý tabi ki gerekli olandýr; ancak þiirler belli bir olgunluða eriþmeden okuyucu önüne çýkarýlýrsa, hele bir de – geriye dönüþü olmayan bir yol olan – kitaba girerse, ham meyvenin dalýndan koparýldýðý andaki tat okuyucuya ulaþabilir. Kitap çýkarma hususunda acele etmemek ve eserlerin tekamüle ermesini beklemek lazýmdýr.

Yetenek olmadan güzel sözler, hayaller ve söylemler üretmek çok zordur; fakat kabiliyetimiz olduðu halde bunu nasýl kullanacaðýmýzý öðrenemezsek, kapasitemizin tamamýný kullanamayýz. Her iyi ve hýzlý koþan insandan nasýl iyi atlet olmazsa, Türkçe konuþan ve yazan her kiþiden de iyi bir þair olmayacaðý muhakkaktýr. Atletler nasýl nefeslerini ve enerjilerini iyi kullanmayý teknikleriyle öðreniyorlarsa, þairlerinde,özellikle kullandýklarý dilin inceliklerini iyi bilmeleri, milli kültürü tanýmalarý,geçmiþteki þiir örneklerini iyi tahlil etmeleri ve araþtýrmaya dayalý bir yapý içinde müþahade yeteneklerini geliþtirmeleri gereklidir.

Þair, þiirin peþinde yýlmadan, yorulmadan mütemadiyen koþan adamdýr. Yazdýðý hem ses hem de mana itibariyle kulaða ve akla hoþ gelen insandýr; ancak bunlarý yapabilmek için þairin dalýyla ilgili belli bir bilgi birikimine sahip olmasý icap eder. Yoksa þairlik ne aþkýmýzýn serenadý ne de aklýmýza o an gelenlerin ardý ardýna sýralanmasýdýr. Unutmayýnýz ki, dili ve kültürü kullanan sanat dallarýyla uðraþanlar, tam yeterliliðe sahip olmadan eser vermeye kalkarsa, iyi niyetle yapýlan bu iþ dil açýsýndan aðýr sonuçlar doðurabilir. Sözlerim yanlýþ anlaþýlmasýn; çocuklarýmýz, gençlerimiz ve insanlarýmýz þiir yazmasýn demiyorum. Þiirde malzeme olarak kullanýlan güzel Türkçemiz hususunda dikkatli olunmasý gerektiðini hatýrlatýyor ve þiirin tahminlerinizin de ötesinde ciddi bir iþ olduðunu söylüyorum.

Evrensel ve milli kültür sanatçý tarafýndan hazmedilmezse, þair olunamaz. Sadece serbest tarzý biliyorum sanarak þiir yazmak da insaný þair yapmaz. Günümüzdeki birçok þairi – þiirlerini sadece serbest olarak yazanlarý kastediyorum- teknolojinin bu kadar geliþtiði þu çaðda, hala karasabanla tarla sürmeye çalýþan çiftçilere benzetiyorum; çünkü diðer formlarý bilmeden ve bazý teknikleri kullanmadan serbest þiirde baþarýlý olacaklarýný sanmalarý bir hayal olmaktan öteye geçemez. Þair denilen kiþi, Türk þiirinin geleneðini ve þiirlerde kullanýlan üç formu da ( hece,aruz,serbest ) iyi bilen, nazým þekillerini tanýyan ve tercihine göre þiirlerini istediði formda kurma serbestliðine sahip olan kiþidir.

Þair, devamlý bir araþtýrma ve deneme içersinde olan,mýsralarýndaki duygu, düþünce ve hayallerin nasýl daha etkileyici anlatýlabileceði endiþesi içinde hareket eden adamdýr. Unutmayýnýz ki, Türk edebiyatý içinde þair diye tanýnmýþ ve þiirleriyle hafýzamýzda yer etmiþ sanatçýlardan hiç birisi kendisini tam olarak “þair” kabul etmemiþtir. Sanatýn ne olduðunu anlamýþ, onu özümsemiþ ve doðasýný öðrenmiþ bir sanatkar için, “ben þairim” diyebilmek cesaret ister."