Tiroid bezinin büyümesine guatr adý verilir. Normal aðýrlýðý 20 gram kadar olan tiroid bezi 40 gramý geçer. Guatr kadýnlarda erkeklere göre 5 kat daha fazla görülür.

Guatr, daha çok hastanýn kendisi veya yakýnlarý tarafýndan fark edilir. Genellikle aðrýsýz olmakla birlikte, bazen boyun ön kýsmýnda aðrý veya rahatsýzlýk hissi tarzýnda kendini belli eder. Yemek borusuna veya soluk borusuna baský yaparak yutma güçlüðü, nefes darlýðý gibi yakýnmalara yol açabilir. Tiroid dokusu büyüdüðü halde fonksiyonu normal kalýyorsa bu durumda ötiroid guatr söz konusudur ve halk arasýnda buna dýþ guatr denilir.

Guatr oluþumunda genetik faktörlerin de rolü olduðu bilinir. Gerçekten de, annede guatr olmasý, çocukta da guatr geliþmesi olasýlýðýný artýrýr.

Guatr diffüz (yaygýn) veya nodüler þekilde görülür.

Buluð ve hamilelik dönemlerinde diffüz guatr geliþebilir. Bir baðýþýklýk sistemi hastalýðý olan Grave’s hastalýðýnda da tiroid dokusu yaygýn büyüme gösterir. Viral tiroid iltihaplarýnda da aðrýlý diffüz tiroid büyümesi saptanýr.

Nodüler tiroid büyümeleri ise soliter (tek) veya multipl nodüler olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Multinodüler guatr daha çok görülür. Soluk borusuna ve yemek borusuna baskýya yol açabilir, göðüs içine doðru büyüyebilir. Soliter nodüller üzerinde özellikle durulmalýdýr. Bunlarda tiroid kanseri geliþme riski vardýr.

Ýyod eksikliði, carbimazole, propylthiouracil gibi antitiroid ilaçlar ile lahana, turp, þalgam gibi guatrojen maddeler ihtiva eden besinlerin uzun süre, fazla miktarda yenilmesi tiroid dokusunun büyümesine yol açabilir.

Guatrlý hastanýn klinik durumuna göre gerekli incelemeler yapýlýr.

Tiroid fonksiyon testleri : TSH, T4, T3 vb. tiroid dokusunun çalýþma hýzý konusunda bilgi verirler.
     
Akciðer grafisi : Göðüs içine uzanan, soluk borusuna baský yapan tiroid büyümelerini ortaya koyar.
     
Ultrasonografi : Tiroid dokusu içindeki nodül veya nodüllerin kistik veya solid (katý) yapýda olup olmadýklarý konusunda bilgi verir.
     
Tiroid sintigrafisi : Tiroid nodüllerinin fonksiyone edip etmediði; bir baþka deyiþle sýcak veya soðuk olup olmadýðý konusunda bilgi verir. Sýcak bir nodülde kanserleþme olasýlýðý çok azken; soðuk bir nodülde bu olasýlýk % 10 kadardýr.
     
Ýnce iðne aspirasyonu : Soliter ve soðuk nodüllerde ince iðne aspirasyon yöntemiyle alýnan biopsinin sitolojik incelenmesiyle, nodülün kanser olup olmadýðý ortaya konabilir.
     
Guatr oluþumunu önlemek, guatrýn tedavi edilmesinden daha kolaydýr. Normal eriþkin bir insanýn iyod ihtiyacý ortalama 150 mikrogram civarýndadýr. Bu sebeble, özellikle iyod eksikliði bulunan bölgelerde (genellikle çok yaðmur alan bölgeler) iyodlu tuz kullanýlmasý guatr oluþumunu önleyebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; iyodun guatrý tedavi edici deðil önleyici bir etkiye sahip olduðudur.