Kastamonu adý nereden gelir? Efsaneye göre Selçuklu ordusu kenti kuþatýr. Kale zorlu, kaledekiler dirençlidir. Türkler, bir türlü kaleyi alamazlar. Sonunda kale komutanýnýn kýzý bizim komutana ya da askerlerden birine aþýk olur. Ve kalenin anahtarýný gizlice Türklere verir. Kale, Türklerin eline geçer. Bizanslý komutan, “Kastýn neydi Moni?” diye kýzýna sitem edip, kendisini kale surlarýndan aþaðý býrakýr. Böylelikle kentin adý “Kastamonu” olur. Ama bu bir efsanedir. Doðrusu ise, kentin adýnýn çýkýþ noktasý Ön Türk tarihine kadar gider. Turanî bir boy olan savaþçý Kaþkalar Orta Karadeniz Bölgesini yurt tutmuþlardýr. Kaþkalara Gaþka da denmektedir. Gas ve -kent (þehir) anlamýna gelen- tummana sözcükleri birleþip, “Kaþkalarýn kenti” anlamýna gelen Gastumanna halini almýþtýr. Tummana/tumanna sözcüðü de aslýna bakarsanýz (hadd-i zatýnda) Türkçedeki “tümen” sözcüðünden baþka bir þey deðildir. Grek kaynaklarý, Anadolu’da paralý askerlik yapan Türk garnizonlarý için Bizans’ýn son dönemlerine kadar -10 bin asker demek olan- bu terimi kullanmýþtýr hatta. Orta Karadeniz daðlarýný yurt tutmuþ olan Kaþkalar ile -sözde Ýran denen ülkenin güneyinde yaþayan Kaþkaî Türkleri arasýnda bir bað olup olmadýðýnýn yanýtýný tarihçilere býrakalým. Ve Kayýlar ile de…

Kastamonu, doðal ve tarihî güzellikleri içinde barýndýran þirin mi þirin bir Anadolu kenti; camisi, kalesi, saat kulesi, tarihî binalarý ile Ilgaz’ý, kapýzlarý (kanyon), þelaleleri ile gezilip görülecek bir yöre.. Ýnsanlarýnda Yesevî yolunu andýran, çaðrýþtýran bir hava var. Aðýrbaþlý (vakur), alçakgönüllü (mütevazi), güleryüzlü… kýsacasý insaný insan yapan erdemleri (fazilet) bünyesinde toplamýþ kiþiler… Kent esnafý, -sanýrsýnýz- Âhi terbiyesinden/tornasýndan geçmiþ.

Çanakkale savaþlarýnýn, Kastamonu tarihinde ayrý bir yeri vardýr. Hele bir olay vardýr ki gurur ile hüzün iç içe geçmiþtir. Abdurrahman Paþa Lisesinin öðretmenleri sýnýfa girdiklerinde kara tahtada þöyle bir yazýyla karþýlaþýrlar: “Hocam ne olur bizi yok yazmayýn. Biz vatan için Çanakkale’ye gidiyoruz. Hakkýnýzý helal edin.”
Abdurrahman Paþa Lisesi 1916, 1917 yýllarýnda -cepheye giden son sýnýf öðrencileri nedeniyle- hiç mezun ver(e)memiþtir.

Kastamonu, Kurtuluþ Savaþý’nýn da simge (sembol) illerinden biridir. Hatta bir Samsun, bir Erzurum, bir Sivas kadar önemli yer tutar. Teþkilat-ý Mahsusa üyesi Mehmet Âkif Ersoy, Kuva-yý Millîye’nin kilit noktalarýndan olan Nasrullah Kadý Camisi’nde vaazlar vermiþtir. Ýnebolu iskelesinden aldýðý cephaneyi Batý Cephesi'ne yetiþtirmek için çýrpýnan Þerife Bacý kaðnýsý ile caminin az ötesinden geçip gitmiþtir sonsuzluða doðru. Zafere giden bu yola þimdilerde “Ýstiklâl Yolu” denmektedir. Gâzi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliðine vurgu yapan, Þehit Þerife Bacý’yý öküzleri ve kaðnýsý ile gösteren anýt görülmeye deðer. Hiç iþgal acýsý tatmamýþ olmasýna raðmen en çok þehit veren illerimizin baþýnda geldiðini de anmadan geçmeyelim.

Kastamonu 1-6 Haziran 2022 tarihleri arasýnda “Uluslararasý Türk Dünyasý Günleri” adýyla bir kurultaya/þölene ev sahipliði yaptý. Kastamonu Belediyesi üzerinden yapýlan ve devlet kurumlarýnýn da destek verdiði kültürel etkinliðe 27 ülkeden akademisyenler, delegeler, sanatçýlar, siyasetçiler, yazarlar konuk olarak katýldý. Avþar delegesi olarak katýldýðýmýz kurultayýn Türk topluluklarýnýn tanýþýp-kaynaþmasýna katký yaptýðýný görmek güzeldi. Kastamonu Belediye Baþkaný Op. Dr. R. Galip Vidinlioðlu ile Türkiye-Macaristan Dostluk Derneði Baþkaný ve Macaristan Hun-Türk Kurultayý Türkiye Temsilcisi de olan kurultayýn tertip komitesi baþkaný Ahmet Açýkgöz’e -bizlere bu güzelliði yaþattýklarý için- teþekkür ederiz.

Aziz Dolu Atabey
azizdolu.wordpress.com