Mantığın duyguların önüne geçtiği, duygularla değil akılla hareket etmeyi öğreten mutluluk oyunu, yaşam öğretisi, tatlı limon POLLYANNA.

Çocuk edebiyatında, çocukların psiko-sosyal ve kültürel gelişimlerinde çocuk kitaplarının yeri ve önemi büyüktür, tartışılamaz.

Çocukların her yönden sağlıklı gelişimlerini devam ettirebilmeleri için yaş ve seviyelerine uygun çocuk kitaplarıyla karşılaştırılmaları gerekir. Çocukların hazır bulunuşluluk düzeylerine göre kitaplar, öğretmenler tarafından sunulmalı ve tavsiye edilmelidir.
Eğitim sistemimizde ki en önemli sorun çocuklara sadece bilgi girdisi sağlamaya yönelik öğretim faaliyetlerinin eğitim faaliyetlerine oranla çok önlere çıkması olarak değerlendirebiliriz. Burada asıl önemli olan bilgi girdisiyle beraber “eğitime” çok önem verilmesi gerektiğidir. Çocuk kitapları burada öğretmenin en büyük kozlarından biri olmaktadır.

1911 yılında yazılan Pollyanna o günden bu güne değerini kaybetmemiş ve klasikler arasına girmiştir. Hem büyükler hem de çocuklar için başyapıt bir eserdir. Çeşitli baskılarıyla neredeyse her yaş insana hitap etmektedir. Türkçe’ye birçok kişi tarafından çevrilmiş ve birçok da yayınevi tarafından basılmıştır. Dünya toplumu tarafından gördüğü büyük ilgiye karşılık da bir çok “mutluluk oyunu” kaleme alınmıştır.

Günümüz toplum hayatının gün geçtikçe maddi değerlere dayanması, manevi inanç ve düşüncelerin gün geçtikçe değerini kaybetmesi, tamamen manevi güce dayanan, bu oyunu oynamayı güçleştirmektedir. Oldukça gerçekçi ve maddiyatçı dünyada romantik bir oyuna ne kadar yer verilebilir oldukça düşündürücüdür.

En kötü durumlarda bile mutlu olunabilecek bir neden bulmak nasıl bir güçtür? Nasıl bir güçtür ki bu, hayata tamamen pembe panjurların arkasından bakmayı başarabilmek…

Özellikle Amerikalı bir karakter olan Pollyanna -her ne kadar “dünya vatandaşı” olsa da – Amerikan toplumunun tüketici dünyasında var olması veya olabilecek olma ihtimali “Pollyanna’cı” bir düşünce olacaktır.

Bir bardağın sürekli dolu tarafını görmek boş tarafını yok saymak bardağın yarısının boş olduğu gerçeğini değiştirmez. Hayattaki mutsuzluklarda mutluluk oyunuyla yok olmaz. Bu nedenle dengeli, sağlıklı bir gelişim için belli bir noktadan sonra Pollyanna’nın mutluluk oyunu kişisel ve toplumsal açıdan sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir.

Buna rağmen, hayatta başarılı olabilmek günümüz yaşam şartlarında oldukça stresli bir süreçtir. Ayakta kalabilmek, mutlu olabilmek, isyan bayrağını ya da iflas bayrağını açmamak için bu mutluluk oyununa ölçülü, dereceli olarak ihtiyacımız da vardır. Önemli olan her şeyde olduğu gibi terazinin ayarını tutturabilmektir.

Günümüzde Pollyanna üzerine yapılan eleştiriler tek yönlü olarak dikkat çekmektedir. Ya olumlu ya da olumsuz taraflar öne çıkartılmaktadır. Aslında çift taraflı eleştiriler daha yapıcı olacaktır. Unutmamak gerekir ki her dönem her insanın bir Pollyanna’ ya ihtiyacı olmaktadır.

Edebiyatın en önemli işlevlerinden bir tanesi bireye “yaşama sevinci” vermesidir. Kişinin hayata tutunmasında, yaşamaktan zevk almasında edebiyat ürünlerinin işlevi büyüktür. Pollyanna’da yaşama sevincinin, hayata bağlılığın ne kadar kuvvetli olduğunu görüyoruz. Hayata bağlılığın bu hayatı ne kadar yaşanılabilir kıldığını hissetmeliyiz. Ancak buna rağmen unutmamak gerekir ki hayata sadece bu açıdan da bakamayız. Mutluluğun değeri böyle anlaşılmaz. Çünkü hayat böyle değil. Günümüz hayatı özellikle çocuklar açısından hiç de toz pembe bir masal oyunu değil maalesef.

Edebiyatta, çocuk kitaplarında insan hatalarıyla birlikte verilmelidir. Uç noktalarda örnek karakterler vermek doğru değildir. Bu eserleri okuyacak çocukta bir ezilmişlik, hiçlik duygusu yaratabilir. Kendini kahramandan aşağıda görüp karamsarlığın içine düşebilir. Tam aksine hep kötü, olumsuz yönleri öne çıkan kahramanlar karşısında da çocukta kibirlenme, büyüklenme duyguları baskın hale gelebilir. Her şeyin azının karar, çoğunun zarar olduğunu burada önemle hatırlatmak gerekir.

Pollyanna’da aile bağlarının önemi, vurgulanan bir başka önemli konudur. “Polly Teyze” her ne kadar başlangıçta memnuniyetsiz olsa da akrabalık görevini yapacaktır. Toplumda, özellikle akrabalar arasında birlik ve beraberliğe verilen önemi belirtmesi açısından da incelenmesi gereken bir kitaptır Pollyanna.


Ahmet Çaylar