BASKÇA

Bask dili ya da Baskça İspanya'nın Bask özerk bölgesindeki ve Fransa'nın Güney Batısında kalan Bask bölgesindeki Baskların konuştuğu dildir. Kendilerinin Euskara diye adlandırdıkları bu dile yalıtık dillerdendir denir (language isolate). Avrupa kıtasında Baskların kökeni veya akrabası olabilecek başka bir etnik grup veya dil ailesi bulunmadığından yalıtık diye nitelendirilmiş olsa da, Baskça sözdizimi kuralları (gramer) açısından Adige ve Kabardey Çerkesce'sine, bir ölçüde Gürcüce'ye ve kısmen de Yenisey Türkçesine benzer.

Tümce kuruluş yapıları ve kimi sözcükleri ise Türkçe'ye benzemektedir. Tümceler "özne - tümleçler - yüklem" biçimindedir. Yüklem Türkçe'deki gibi gizli özneyi de içerir. Gene adı gibi yüklem tümcenin hemen hemen tüm sentetik yükünü yüklenir, tıpkı Türkçe'deki gibi. Gene Çerkesce ve Türkçe'deki gibi vurgulanmak istenen noktalar yükleme yaklaştırılır. Ve gene benzer biçimde özneler eğer vurgu yapılmayacaksa çıkartılır. Türkçe'den farklı olaraksa özne, tümlece göre farklı ek almaktadır.

Abecesi fonetiktir. Birkaç harf dışında yazıldığı gibi okunur. Özgün Baskça'da c sesi kullanılmaz. rr ve ll uzun sesleri vardır, tx ç diye, tz ş diye okunur.

Birkaç Baskça sözcük örneği (Swadesh listesinden alıntı):

Ben: ni
Sen: hi, zu
O: hura, bera
Biz: gu
Siz: zuek
Onlar: haiek
Bu: hau
Şu: hori, hura
Bura(da/sı): hemen, hon-
Ora(da/sı): hor, han
...
Sorular n'li:
Kim: nor
Ne: zer
Nerede: non
Ne zaman: noiz
Nasıl: nola
...
Bir: bat
İki: bi
Üç: hiru
Dört: lau
Beş: bost
...
Ağır: astun
Küçük: txiki (çiki okunur)
Kadın: emakume
Erkek: gizon
Kişi: gizaki
Çocuk: haur, ume, sein
Anne: ama
Baba: aita
...
Kuş: txori
Köpek: txakur
Yumurta: arrautza
...
Deri: larru
Kulak: belarri
Göz: begi
Burun: sudur
Ağız: aho
Diş: hortz, hagin
Dil: mihi
Tırnak: azkazal
Ayak: oin
...
Gör-/Gözle-(mek): ikusi-
İşit-(mek): entzun- (enşun)
Öl-(mek): hil-
Öldür-(mek): erahil-
...
Beyaz: zuri
Siyah: beltz
Kırmızı: gorri
Yeşil: berde, orlegi
Sarı: hori
Yıl: urte
Gece: gau
Gün: egun
...
-de eki: -n, -an, -ean, -etan
-lı/li eki: -ekin, -arekin
ve: eta, ta
eğer: ba, baldin ba
çünkü: -elako, bait-


Baskça'nın asıl gizemli yanı ise Anadolu'da bundan 4 bin yıl önceye kadar, Hititler Hatti ülkesini ele geçirinceye kadar yaygın konuşulan Hatti diline çok benziyor oluşu.


İlker Fıçıcılar
5 Ağustos 2010