Bir kadýn için yazar olmak zor zanaat. Bunu ancak kadýn olanlar anlayýp, hissedebilir. Seçimler, tercihler gelir akla. Sorumluluklar hatýrlatýlýr. 'Adam sende'ler gelir akla. Bir kadýnýn önce eþ, sonra da anne olmasý yeterlidir. Çalýþma hayatýný bile, bunlara artý bir maddi katký amaçlý yapar. Hatta kadýnýn parasýnda bereket olmadýðý bile söylenir halk arasýnda! Ýsmet Özel çalýþan kadýna ‘inek’ damgasý vurduðunda fýrtýnalar kopmuþtu. Yýllar önce uzun uzun takip etmiþtim bu yorumlarý, feveranlarý. Bir gün Konya’ya bir Kitap Fuarý için konuk olarak gelmiþti. Kendisiyle bizzat konuþma fýrsatý bulmuþtum. Hani Ýsmet Özel’ in yaptýðý açýklamaya baktýðýmýz zaman çok da haksýz olmadýðýný söylemek mümkündü. Ülkemizde çalýþan kadýnýn hem ev hanýmý hem de çalýþan kadýn kimliðini bir arada yürütmesi; çocuklarýn eðitimi, eþ olarak üzerine düþen görevler, Anadolu kültürünün kadýndan beklentileri -saygý, itaat, sakinlik, çok konuþmamak, þefkat gibi- kadýnýn yükünün ne kadar aðýr olduðunu ortaya koymasý açýsýndan kayda deðerdi. Yine de bunu, bu sözcükle ifade etmek yerine daha uygun bir sözcük seçlilebilirdi elbette.



Yukarýda sözünü ettiðimiz þeylerin içinde henüz yazmak, yazar olmak gibi bir tutkuyu eklemedim. Yazar olmak istemek yalnýzca bu saydýklarýmýzla deðil, ayný zamanda Edebiyat dünyasýnda pek çok sorunla da karþý karþýya býrakýr bizi. Erkek yazarlarýn arasýnda var olmak öyle sanýldýðý kadar kolay deðildir. Bazý erkekler yazdýklarýnýzý hafife alýr, bazý kadýnlar þüpheyle/ kýskançlýkla yaklaþýr. Kendine güven duygunuzu pekiþtirmek için yardýmcý olanlarýn sayýsý çok sýnýrlýdýr. Þanslýysanýz aileniz destek verir. Çevreniz sizin yazdýklarýnýzý okumak için çok büyük bir iþtaha duymaz. Annesi öðretmen olan bir çocuk gibisinizdir. Bu örneði bir öðretmen olarak çocuklarýmdan yaþadýðým için özellikle veriyorum. Sizin anlattýklarýnýzý hafife alýr çocuðunuz, kendi öðretmeni her þeyi bilendir. Siz nasýl öðretmensinizdir?!. Hatta bir öðretmen arkadaþým anlatmýþtý, Ýlköðretim birinci kademede okuyan çocuðunun kendisine: ‘Sen annesin nerden bileceksin?’ dediðini. Bunun gibi bir þeydir iþte. Siz annesinizdir, siz eþsinizdir, siz arkadaþsýnýzdýr. Yazdýklarýnýzýn okunur olma ihtimali üzerinde bile düþünülmez.

Sonra da kadýn yazar yetiþtirememekten yakýnýr dururuz. Erkeklerin bu iþte daha yetkin, daha baþarýlý olduðu nedeniyle kendimizi kandýrarak. Kadýn yazarlara önündeki handikaplarý kaldýrmak yerine ‘bu senin kaderin otur oturduðun yerde’ sözsüz mesajýný vererek.

‘Siyah Süt’ postmodern bir roman. Bir otobiyografi, içsel ikilemlerin çatýþmasý, bir kadýn yazarýn kader ve kararlar karþýsýnda zaman zaman isyaný, zaman zaman zaferi. Roman ‘Okuma Yöntemi’ adlý bir bölümle baþlatýlmýþ:

‘Her kitap akýlda kalmak, yeryüzünde bir iz býrakmak arzusuyla yazýlýr. Bu hariç.

Bu kitap okunur okunmaz unutulmak için yazýldý. Suya yazý yazar gibi.

Siyah Süt’ü yazarken benim için esas olan hafýzamda bahar temizliði yapmaktý. Ben bu kitabý hatýrlamak için deðil, unutmak için yazdým.’

Elinde sürekli not defteriyle gezen bir yazar Elif Þafak. Dikkate deðer olan her þeyi kalýcý kýlmak için not alan. Hayatý algýlayýþýnda evlilik ve çocuk yok baþlangýçta. Bir iç hesaplaþma. Bir yazarýn anne olamayacaðýna dair belirgin örnekler, ülkemizin ve dünya edebiyatýnýn dikkate deðer isimleri. Ve bu isimlerin hayatlarýyla yüzleþmeler.

‘Bir roman yazmak, Zaman zaman içinde tek bir an’ý seçip kopartarak, Giriþ- geliþme- sonuca baðlanýncaya kadar ince ince iþlemek demektir;

An’dan Zaman doðurma sanatýdýr roman, Hakikatý bozmaktýr bir anlamda, Samimi sahtekarlýk…

Çünkü iþin aslý, Herkesin gayet iyi bildiði üzere,baþý sonu olmaz hikâyelerin…’

2003 senesinde Ada vapurunda baþlar her þey.’’Evde Kalmýþ Kýz Manifestosu’ baþlýðýyla aldýðý notlar ne yazýk ki çok kýsa süre eþiyle tanýþmasýna ve evlenmesine neden olacak bir süreci de beraberinde getirecektir. Üstelik Adalet AÐAOÐLU’nun evine gittiðinde bebek beklediðini biliyordur. Ýçimden Sesler Korosu dediði kadýnlarla ilk karþýlaþmasý da o gün baþlar ve romanýn sonuna kadar içinden çýkardýðý bu kadýnlarla konuþur, dertleþir, çatýþýr Elif Þafak: Pratik Akýl Haným, Hýrs Nefs Haným, Can Derviþ Haným,Sinik Entel Haným, Anaç Sütlaç Haným ve Saten Þehvet haným..

Elif Þafak geliþen olaylar içinde hep birini diðerine tercih etmek zorunda kalýr. Ancak romanýn en can alýcý anlatýmlarý, Shakespeare’in bir kýz kardeþi olsaydý ya da Fuzuli’nin bir bacýsý kurgusunun iþlendiði bölümler bana göre. Özellikle Fuzuli’nin bacýsýyla ilgili tespitler bizim toplumumuzu ilgilendirmesi açýsýndan dikkate deðer. Buradan bakýlýnca Elif Þafak bu konuda pek çok kadýn yazardan çok þanslý elbette. Bir kere kitap boyunca maddi hiçbir sýzlanma okumuyoruz. Ya da eþiyle olan iliþkilerinde yazar olmasýnýn sorun yaratan, çatýþmaya neden olan hiçbir yanýný bulamýyoruz. Oysa Türk kadýnýnýn açmazlarýnda bu öðeler çok önemli bir yer tutar.

Virginia Woolf’tan, Leo Tolstoy’a, Sylvia Plath’ten George Eliot’a -ki aslýnda bir kadýn yazar olan Mary Ann Evans’ýn tutunabilmek için yaptýðý bir tercihtir erkek adý kullanmak-, yine ismini deðiþtirerek erkek adýyla ünlenmiþ bir kadýn yazar George Sand’den Jane Austen’e , Halide Edip Adývar’dan Sevgi Soysal’a ….kadar pek çok önemli ismin yaþamlarýndan kesitler alýr Elif Þafak.

Sonra mý? Sonra anne olur. Ne olduysa o zaman olur iþte. Daha kitabýn ilk sayfasýnda : Yeni Baþlayanlar için Postpartum Depresyon’ demesi de bundandýr. Aldýðý ilaçlarýn sütüne karýþmasý kitabýn adýný hazýrlayan nedeni oluþturur. Depresyonu atlatýp içindeki tüm kadýnlarýn uyuma kavuþmalarýyla biter Eilf Þafak’ýn bize anlattýðý annelik serüveni..



Elif Þafak ‘Siyah Süt’ aný/ romanýyla biz kadýnlara tercüman oluyor. Çýkmazlarýmýzý, sorunlarýmýzý, ikilemlerimizi hepimiz adýna sorguluyor. Ancak daha elit bir pencereden yapýyor bu sorgulamayý. Pek çok kadýnýmýzýn eþ-çocuk-toplumun beklentileri- maddi imkansýzlýklar ve birtakým deðer yargýlarý içinde bunaldýðýný düþünecek olursak çok da Anadolu kadýnýný ya da tüm Türk kadýnlarýný kapsayacak kadar geniþ bir perspektif deðil bu.

7.10.011