“seni çok seviyorum
ama bu yeterli deðil
sen esip gürlemeyi seviyorsun bense serinliði
ve hayat bir tünel gibi
bense küçük bir meteliðim saða sola çarparak yuvarlanan”
Back to Black 2008, Amy Winehouse…


Geçmiþte bana bir Dünya Star’ýný ölümünden sonra özleyeceðimi söylense güler geçerdim. Belki de son yýllara dek beni bu denli etkileyecek bir isimle karþýlaþmadýðýmdan…

Ilýk bir Mayýs gecesi duymuþtum sesini ilk kez. Yakýn bir arkadaþýmýn doðum günü için bir araya geldiðimiz o hoþ Ýstanbul gecesinde… “Bakýn þimdi size birini dinleteceðim, inanmayacaksýnýz müzik kalitesine” demiþti cd’yi yerleþtiriken… Önce inanmamýþ gözlerle bakakalmýþtýk... Ama haklýydý…

Dinlerken hissedilen duygular dýþavurmuþtu hemen herkesin yüzünde… Mutluluk veren ya da mutsuz eden... O an içinde olduðumuz duygu her ne ise; hepsi bir an’da toparlanmýþ, bir ifade biçimine dönüþmüþ ve yüzümüze yapýþýp kalmýþtý. Defalarca dinlemiþtik birbiri ardýna. Sözlere mi takýlsýn insan, müziðin içe dokunan týnýsýna mý? Yoksa her ikisine de mi? Bilememiþtik.

Neydi dinleyeni olduðu an’dan ustalýkla çekip alýp usulca, bambaþka bir boyuta taþýyabilen týlsým? Neden içinde olduðu an’ý dahi sorgulama hissi uyandýrýrdý insan üzerinde. Gerçekle hayal arasýnda, sanki Araf’taymýþ gibi hissetmenin önünü açýyordu, onun müziði… Her gün onlarcasýnýn piyasaya çýktýðý ve çoðunun ayný hýzla tüketildiði Star’larýn dýþýnda, onlaradan farklý olduðunu hissetmemi saðlayan bu sesin rengi miydi? Yoksa baþka bir þey mi?...

Sadece yorumlayan deðildi. Yorumladýðý þarkýnýn sözlerinde ve bestesinde emeði olan gerçek bir sanatçý. Her þarkýnýn sözü, onun yaþama dair kafasýný kurcalayan sorularýn sorulup, yanýtlarýnýn arandýðý kýsa süreli bir tartýþma platformuydu sanki. Ya da hayata karþý duruþunu, protest kiþiliðini sergileyen bir manifesto. Samimiydi. Hem müziðin hissettirdikleri hem de içini dolduran sözlerin kurgusunda. Kendi yaþam kurgusunu sisteme kolaylýkla uyduramayýþýnýn nedeni belki tam da buydu.

Vücudundaki dövmeler kendi hayatýný nasýl okuduðu kolaylýkla anlatýrdý, dikkatli bir göz için. Onun yaþam felsefesine dair ip uçlarý vardý o süslemelerde.

Her þarkýsý saðlam bir felsefi altyapý üzerine inþa edilmiþ hissi býrakýr. Bundan olsa gerek dinleyen üzerinde yaptýðý etkinin dozu her dinleyiþte bir kez daha artardý.

Amy Winehouse…

Dokunma, düþünme, duyma, görme, koklama ve tatma duyularýný sadece göz makyajýnda ifadelendirmiþ, Horus’un insanlarý izleyen gözüne benzettiði kendisininki ile bakmýþtý hayata. Horus gözü*; Manevi anlamýyla, vicdanýn gözünden hiçbir þeyin kaçmayacaðýný, insanýn iç âlemindeki her niyetini ve yaþamdaki her davranýþýný gözden kaçýrmayan bu merhametsiz yargýcýn keskin bakýþý… Biçimsel anlamýyla, Tanrý’nýn "bir"liðini (tekliðini) matematiksel olarak gösteren bir sembol... Ya da her daim dünyanýn üstünde olan ay ve güneþi temsil ederken, manevi yanýyla da vicdanýn hiç kapanmayan gözü. Ustalýkla yaptýðý göz makyajý onun arketipini aratýrdý insana. Kleopatra mý? yoksa Truvalý Helen miydi? Amazon prenslerinden biri de olabilirdi. Belki de Athena… Gustav Jung hayatta olsaydý, acaba Winehouse’un arketipini kim olarak gösterirdi hep merak etmiþimdir.

Amy Winehouse’u hemen hepimiz fazla tanýmýyoruz. Ne yazýk ki o da; ‘27 yaþýnda ölen ölümsüzler’ kervanýna katýldý. Eðer onun beyaz cama yansýyan ve medya devlerinin spekülatif bir ivme kazandýrýp Dünya’ya yeniden pazarladýðý son görüntüleriyle deðerlendirirseniz, inanýn hata yapmýþ oluruz. Bugüne dek yapmýþ olduðu tüm albümler ve içinde yer alan tüm þarkýlarý bir kez dinlemenizi öneririm. Gözlerinizi kapatýp, kendinizi hayal dünyanýzýn sýnýrsýz yolculuðuna onun sesi eþliðinde býrakmanýzý… Her þarký; sözlerle uyum içinde yolculuk yapýyor hissi uyandýran ritmiyle sizi alýp baþka bir dünyanýn içine býrakýverecektir sonunda. Emin olun ki; o dünya sizin gerçek benliðinizden baþkasý deðildir. Winehouse þarkýlarýnýn, insanýn kabul etme sýnýrlarýný sarsmadan kendiyle yaþattýðý yüzleþme, her zaman gerçek benliðe yaklaþmakla sonuçlanýr.

Belki de o böyle olduðundan þarkýlarý da dinleyenin ruhuna dokunur… Ýçine iþler ve geri dönüþü, insanýn dinlediði o þarkýnýn üzerinde býraktýðý etkiyle ölçülür. Belki de o böyle olduðundan 27 yýl kadar kýsa bir zaman dayanabilmiþtir sistemin dayattýðý hayatý yaþamaya. Kim bilir?

Defalarca Gramy ödülü ile taçlandýrýlan yaratýcýlýðýnýn yanýnda, onun yaþam felsefesinin yansýdýðý þarkýlarý, zaman geçtikçe ona özlem duymanýn önüne geçemeyiþimizin nedeni. Hayatta olsaydý, onu sevenlerle paylaþacaðý daha onlarca güzel söz ve müzik üretecekti. Onlarda onunla birlikte sonsuzluðun içindeler yitti.

Amy Winehouse…

Ýngiltere’de hayata gözlerini açtýðý gibi yine orada, 23 Temmuz 2011’de daldý sonsuz uykusuna. Ardýnda içinde hayatý sorgulayan onlarca þarký býrakýp, Dünya’dan sessizce çekip gitti.

Özlem Salman
23 Temmuz 2012/ Kýbrýs

*http://tr.wikipedia.org/wiki/Horus%27un_g%C3%B6z%C3%BC_%28Wedjat%29