Hep merak etmiþimdir, iki dünya arasýnda sýkýþmýþ o aný. Özellikle bilge kiþilerden Sokrates, ölüme giderken dostlarýna son sözlerini, “ Artýk ayrýlýk zamaný gelmiþtir. Ben ölüme gidiyorum, siz hayata. Bu yollardan hangisi iyi? Bunu ancak Tanrý bilir.” Diye söylediðinde acaba o an, nasýl bir duygu rengindeydi?
O an zor bir andýr...
O an çok kýsa bir andýr...
O an geri dönüþü olmayan bir andýr...
Ve o an, ister altýnla kaplansýn, ister pýrlantayla, asla geri dönüþü olmayan, gelmeyecek bir andýr.
Ýtalyan felsefeci Leo Buscaglia, yüksek lisans öðrencilerine felsefe dersi verdiði bir dönemde sýnýfa giriyor, henüz masasýna geçmeden, “Çýkartýn kâðýtlarýnýzý sizi sýnava tabi tutacaðým.” Der.
Sýnýf þaþkýndýr, hazýrlýklý deðildir. Öðrenciler panik halinde kâðýtlarýný çýkartýrlar. Tüm sýnýf büyük bir sessizlik içindedir. Hoca tek soru sormuþtur.
“Eðer ölümünüze bir gün kalmýþ olsaydý, ne yapardýnýz?”
Felsefe dersinin öðrencileri hocalarýnýn sorduðu tek soruya hemen yanýt yazarlar. Ýkinci derste hoca sýnav kâðýtlarýný okumuþtur. Her öðrenci ayný yanýtý vermiþtir:
“Hemen sevdiðim insana koþarým; onu çok sevdiðimi söylerim.”
Felsefe hocasý sesini yükselterek sýnýfa haykýrýr;
“ Bunu söylemek için illa ki ölmenize bir gün mü kalmasý gerekiyordu?”
Bu sözler üzerine tüm sýnýf boþalýr.
Leonardo da Vinci'nin ölmeden önceki son sözü, bana yýllar öncesinde okumuþ olduðum yukarýda aktarmýþ olduðum yazýyý anýmsatmýþtý:
"...Çalýþmalarým olmasý gereken kaliteye eriþmediði için Tanrýyý ve insanlýðý gücendirdim..."
Ýnsan, gerçekleþtirdiklerine deðil de asýl çok isteyip de yapamadýklarýna hayýflanýr. Yarým kalmýþlýk, insaný üzüyor, boynunu büküyor, yüreði bulandýrýyor. Biraz da tanýnmýþ isimlerin son nefeslerini verirlerken neler söylediklerini yazmak istiyorum:
Ýtalya’nýn acýmasýz faþist diktatörü, Mussolini, son anýnda sýkýlmýþ veya bir an önce ölümle buluþmak istemeli ki; “Beni göðsümden vurun!” demiþtir. Sefiller, adlý romanýn yazarý V. Hugo bilincini kaybettiðini, “Siyah bir ýþýk görüyorum. “ Cümlesinden anlýyoruz. Beethoven çok sýkýlmýþ olmalý ki, dýþ dünyanýn görüntüsüyle, “ Komedi Bitti.” Diye gerçeðe dönüyor.
Komedi dünyasýnýn sessiz kahramanlarýndan Charlie Chaplin son anda baþucuna dikilen papazýn, ”Tanrý ruhunu affetsin," duasýna espriyle karþýlýk verir: “Neden olmasýn? Ne de olsa kendi malý, deðil mi?” Doðrusu; o son aný, gözlerimin önüne getirdiðimde -papazýn yüzündeki ifadeyi- görmek isterdim. Charlie Chaplin, o son anda, son rolünü oynayarak yine yüzümüzde tebessüm oluþturuyor.
Macera ve gezginliði ile tanýdýðýmýz Marco Polo; “Kimse bana inanmayacaðý için, gördüklerimin yarýsýný bile anlatmadým, “ diye acaba insanlýða, sorgulanmasý gereken bir mesaj mý, vermek istemiþti?
Yaþamý nemli duvarlarýn arkasýnda geçirmiþ, acýlarý ve gerçeklere kalemiyle insanlýða ýþýk olmuþ, devrimci þair Namýk Kemal, “Biraz dinleneyim,” diyor haklý olarak. Ama Peyami Sefa o son anda, “ Ýþte bu fena!” nidasýyla bir yarým kalmýþlýðýn ezgisinin hüzünlü týnýsýný hissettiriyor, bize.
Çehov, “Çok zamandýr þampanya içmemiþimdir,“ derken K. Marx son andaki onurunu koruyan bir tümceyle bizi düþündürmüþtür:
“Hadi oradan. Son sözler yeterince doðru söz söylememiþ aptallar içindir.”
Fatin Rüþtü Zorlu’nun, “Allah memleketi korusun, millete zeval vermesin, haydi Allah'a ýsmarladýk!” diyerek ölüme gidiþi duygusallýða taþýrken bizi, , “Bir Delinin Hatýra Defterinin,” yazarý Ukraynalý N. Gogol, “Bir merdiven, çabuk bir merdiven getirin!” derken acaba nereye doðru çýkmak istemiþti? Cemal Nadir, “Ah iyi olsam, terliklerimi giysem, þu odada dolaþsam, þu köþeye geçsem, resimlerimi yapsam,” diyerek hala yaþama baðlýlýðýný ifade etmiþtir.
Romantizmin önde gelen Ýskoçlu þair G.Byron, “Her þey bitti artýk çok geç!” sözleriyle yüksek sezgi gücüyle yaþama veda ederken, Oscar Wilde,” Ya duvar kâðýdý gidiyor, ya da ben!” sözleri, yaþamla ölüm arasýnda sýkýþýp kalmýþtýr sanki.
Alman þair ve düþünür Goethe, son anda belki de hala yazmak istediklerini hayata geçirmeyi düþünüyordu; “Biraz daha ýþýk, “ diyerek.
Çaðýnýn dehasý ünlü matematikçisi, önyargýlý kiþilere tepkili kâþif Albert Einstein, “ Ben görevimi burada bitiriyorum.” Diye yaþama son noktayý koyar. Müziðin ruhunu besteleriyle yaþatan Amadeus Mozart son anýnda bizi müzikal düþündürür: “Ölümün tadý, dilimin ucunda. Bu dünyadan olmayan bir þey hissediyorum.”
Pakistanlý demokrat lider Zülfikar Ali Butto ölüme giderken, “Suçsuzum.” Derken kadýnlarla zaman geçirdiðini bildiðimiz çapkýn Kazanova, ” Yüce tanrým ve ölümümün þahitleri: Filozof olarak yaþadým Hristiyan olarak ölüyorum,” sözleriyle acaba günah mý çýkartmaya çalýþmýþtý?
Amerikalý yazar William Saroyan,” Herkes ölür ama bana bir ayncalýk tanýnýr sanýyordum. Ne olacak þimdi?” diye egosunu mu cilalýyordu. Ölüme giderken Azrail’den kendisine -vip geçiþ hakký mý?- öncelik mi istiyordu?
Ýngiliz yazar Bernard Shaw anlaþýlan hastanede hemþireye espriyle takýlýr:” Beni bir antika olarak saklamaya çalýþýyorsun ama iþim bitti, öleceðim.”
Onurlu savunmasýyla ölüme korkmadan giden kadýnlar da yaþamýþtýr dünyada. Ýran’da kendisine tecavüz etmeye çalýþan Þii Liderini öldüren Sunni inançlý Reyhanlý Cabbari’ye hakim sorar: “Neden öldürdün?” Kadýn: “Þerefimi korumak için,” der. Hakim taraf tutar: “Bu geçerli neden deðildir!” diye. Reyhanlý onurlu duruþunu korur: “Sen þerefsizsen beni anlayamazsýn!”
Zil Þal ve Gül, Körfezdeki Dalgýn Suya Bir Bak, güftelerinin yazarý Yahya Kemal Beyatlý,
“Ölmek kaderde var; yaþayýp köhnemek hazin,
Buna bir çare yok mu ya Rabbil alemin? “ diyerek yaþamýna þiirsel son noktayý koymuþ þairimizdir.
Ölüm, sözcüðü göze gönle hoþ gelmese de, sevdiklerimizle aramýzda bir engel, acý bir veda da olsa yaþamýn asýl gerçeðidir. Mevlana ne güzel demiþ:
“Üzülme, herkes ölür. Kimi topraða kimi kalbe gömülür!” Ve devam eder: “Misafir gelecekmiþ gibi evini, ölüm gelecekmiþ gibi kalbini temiz tut!”diye.
Leo Buscaglýa’nýn öðrencilerine sormuþ olduðu;
“Ölüme bir gününüz kalsa ne yapardýnýz?” Sorusunu yeniden düþündüm.
Peki, ölmeden önce sizin son sözünüz ne olurdu?
Yaþarken daima mutlu kalýn.

Emin Piþiren-Aktýnoluk