Dünyada insandan çok aptal var. -Heinrich Heine |
|
||||||||||
|
Yaðmur ve bulut, örneðinde olduðu gibi bu oluþmanýn ana nedeni sudur. Çevresel nedenler ýsý, manyetik alan vs.dir. Su çevreye ýsýveren çevrede ýsýalan giriþmedir. Su çevreye göre davranmakla su hal deðiþimi içindedir. Çevredeki suyun hal durumlarý içinde var olma kapasitesi suyun üssel durumla; potansiyelli olmasýdýr. Isýalan katý buzun ergimesi ýsý nedenledir. Ergimiþ suyun donma nedeni, suyun ýsý kaybý nedeniyledir. Su burada buz halinde iken diðer bir yerde sývý haldedir. Bu durum çevrenin potansiyelli olmasýydý. Çevre dýþ potansiyel iken sývýnýn kendisi iç nedensellik durumdur. Tekil ve özel baðýntýlý durum sýrasýnda o nesnenin donmazdan önce sývý hali vardýr. Ya da o nesne sývýlaþmadan önce o nesnenin iç nedenle bir buz hali vardýr. Donmuþ olanýn çözülmesi ve çözülmüþ olanýn donmasý neden sel bir iliþkidir. Ve inorganik süreçlerde genellikle neden sonuçtan öncedir. Ýlk inþa olan kolektif sistemlerde de giriþen "bir iç ve dýþ nedenlerden" ötürü inþanýn temelinde nedensellik vardýr. Kiþi içsel nedenle o nedene uygun olarak doða da saðlama yapmaya yönelir. Doða kiþinin yönelmesine zorluklar gösterir. Kiþi bu zorlukla cebelleþir. Yönelimine ulaþýr veya ulaþamaz. Çevrede bir tek yönelimli kiþi yoktur. Çevrede doðaya doðru yönelim içinde olan birçok hayatlar ve bunlarýn birçok rastgele oluþ karþýlaþmalarý vardýr. Çevredeki rastgeleyleler içinde karþýlaþýlan bir ayý ve bir diðer tekil kiþi; bir önceki tekil yönelim içinde olan kiþimizin yönelimine çevresel bir güçlük ve çevresel bir zorluktur. Durum bu iken Ayý her iki kiþi için de diðer kiþiden daha büyük ve öncelikli tehdittir. Ayýya kaçamayacak uzaklýkta olmakla paralize olmuþ her iki kiþi refleks olarak ve birbirinden ayrý olarak ayýya karþý savunma içinde olacaktýrlar. Böylece farkýnda olunmadan her iki kiþi eylem ve savunmanýn (amaç) birliði içinde olacaklardýr. Bu durumda ayý tehdidi kiþilerimiz için daha öncelikli bir nedendir. Ýki kiþinin rastgele, birbirinde kopuk biçimde savunma yapmasý sonrasýnda bir baþarý ortaya koymuþ ise; baþarý da sonuçtur. Bu rastgelelerle "doðanýn zorluðuna karþý" koordinasyonsuz da olunsa kendilikten bir "bileþimin gücü" ortaya konmuþtu. Bu öðrenme veya bu imaj; kiþi öznesinde kiþileri birbirine yakýnsatan duygu ve düþünmelerle geri çaðrýlan bir izlemiþlik olacaktý. Buradaki kendilikten oluþan bir olayýn da "neden sel" olduðu açýktýr. Çevrede neden sel bir iç ve dýþ potansiyelli etkiler rastgele ligi (karþýlaþmasý) vardýr. Kiþi neden sel bir davranýþ ortaya koymakla; neden sel davranýþlý doðayla da Bilgi ve ilk imaj (ilk izlenimler) hem içinizden hem de dýþýnýzla deneyden gelir. Rasgelenlerle olan deneyler kiþinin deneyden, imajdan seçme ayýklama yapacak düþünce ve duygularý oluþmakla kiþi; bileþimin alan gücüne doðru yönelir. Ýþte bileþimin türlü türlü neden sel etkilerle oluþan alan gücü, kolektif oluþtu. Kolektif oluþ ta kiþinin yeteneðine, yapabilirliðine ve kiþinin enerji harcamasýna göre zorluðun ve saðlanan sonucun paylaþýlmasýydý. Demek ki inþanýn temeli, türlü etkilerle neden seldi. En az iki kiþiyle oluþan bileþimin alan gücü; kolektif bir etki ortaya koyuyordu. Kolektif etki bir kiþinin hiç baþarýlý olamayacaðý veya kolay kolay baþarýlý olamayacaðý bir iþte; kolayca bir yarar sonuç ortaya koymakla; bir kiþi bünyesinde olamayacak kadar artan bir iþgücü ortaya koyuyordu. Çevrenin kiþiye gösterdiði toplam zorluk dýþ neden ve dýþ potansiyel etkidir. Kiþinin açlýðý ve kaygýlarý, kiþinin iç nedenli potansiyel etki altýnda oluþudur. Su örneðindeki gibi bir olay içinde nesne katýlaþýyorsa; sývý iç nedeni öncedir. Katýlaþma iç neden de sonuçtur. Yok, eðer nesne sývýlaþýyorsa; katýlýk hem nedendir, hem öncedir. Burada her bir sývý ve katý durumlarýn; hem neden hem sonuç olacaðý unutulmamalýdýr. Yani sývý da katý da hem nedendirler. Hem sonuçturlar. Kolektif alanýn ilk inþasý içinde de neden daima sonuçtan öncedir. Ancak kolektif alan kolektif özne eylemli alan olmakla deneyden bilgi çýkarýlýr. Bu bilgi izlenimse olarak zihinde düzenlenip uygulamaya konur. Ýþte kolektif zihinde düzenlenen neden sonuç iliþkisine göre kolektif özne sonucu öne alýp sonucu neden gibi davrandýrabilmektedir. Kolektif sistem gibi inþalar içinde bir kez kolektif güç inþa olduktan sonra; artýk bu iþlerge ve iþleyim gücü üzerinde istediðiniz gibi istediðiniz yerde keyfi modülasyonlar ortaya koymanýz da mümkündür. Yeter ki nesnel yasalara (nedenselliðe) uyun. Bu durum kolektif sistemi özelleþtirmeyi bulan bencil durum içinde böyleydi. Kolektif alanda kolektif özneli güç ile artýk sonucu nedenden önce düzenleyebilirdiniz. Bu tür inþalar içinde ancak özne-nesneden önce ve sonuç ta nedenden öncedir. Neden ortaya koyacaðý sonucu bilmez. Neden ortaya koyacaðý sonuçta habersizdir. Kendilikten oluþ, kendilikten düzenleniþ böyle bir þeydir. Neden, sonuçlarýyla giriþmedikçe bunlarýn giriþme olacak etkisinden ve etki imajlý izlekten yoksundur. Sonucun nedenden önce olma düþüncesi ve düzenlemesi; deneysel izlenimlerin beyne yansýma yapan imajýndan kaynaklanýr. Vücudumuzun ýsý ayarlayan ýsýölçerleri, daha siz doðmadan önce sizde hazýr edilen bir dýþ dünya bilgisi ve bilincidir.
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |