Gezegenler gibi özel bölgelerle ve özel baðýntýlý deriþimler içinde olan bu geliþmelerden geriye doðru bakýldýðýnda; öznel çýkarýmlarla söylene bilir ki tüm bu alakasýz alakalýlar gezegen sel ortamýn, evrensel ortamýn hatta gezegen içindeki lokasyonlarýn çeþitliliði ve rastgelesi olmakla zorunluydu!

Tabii ki böyle bir çýkarým da baþlangýçta akýllý bir zekâ vardý. Tüm olup bitenler bu zekânýn ürünüydü demek olan içince bir çýkarým olurdu. Ortama akýllý müdahale yaptýrma söylemi gibi yanlýþtý. Ortama yapýlacak akýllý müdahale belki yanlýþ deðildi. Ortama müdahale yine deriþimle olan lokasyon bölgelerinin karþýlýklý etkilerinden doðan müdahalelerdi.

Yanlýþ olan o ortamda, ortama müdahale edecek bir özel ve öznel zekânýn olmamasýydý. Zaten doðal süreçler giriþme ve geliþmeleri de böylesi bir özel ve öznel karýþma konmasýna gerek duyurtmuyordu.

Baþlangýçta özel ve öznel müdahale yoktu. Kuantum dünya özne siz eylemdi. Makro dünya atom gibi korunan enerji düzeni içinde olunan bir özneyle yola çýkýyordu. Makro dünya içinde tüm özne oluþ ve özne eylemi; bir çekirdek ve bir elektronla olan hidrojen öznesinin eylemiydi.

Bütün oluþumlar hidrojen düzenli korunan pasif yalýtýmla özne oluþun yeti ve kapasitesiyle sýnýrlanmýþ hidrojenin kararlardý. Bu kararlar hidrojen bileþimli moleküller füzyonuyla oluþan yeni atomlarýn yeni bir moleküler evrimiyle yepyeni kararlarýn alýnmasýna neden olacaktý.

Makro dünyanýn kararlý yapýsýyla kýsýtlanmýþ ama yine kararlý yapýnýn yepyeni yetileriyle karar alabilen ilk özne eylemcisi hidrojendi. Makro dünyanýn ikinci özne ve öznel eylemcisi atomlar arasý bileþimle moleküler dünyaydý.

Moleküler dünya diðer bir yanýyla yanýna üçüncü bir özne ve öznel eylemle olmanýn kararlarýný alan geri baðlanýma sýký sýký baðlý olan akýllý molekülerle hayat efektini ortam içine enjekte etmiþti.

Fakat ortada mikrobuyla, ayýsýyla, hemcinslerimizle bir hayat olmasýna raðmen ortamda evrene müdahale edecek çapta bir zekânýn özne ve öznel oluþ etkili devinmesi hâlâ yoktu.

Ortama etki edecek çapta özne ve öznel oluþ ancak ve ancak üreten toplumlarla olasý ve olanaktý. Bu biyolojik zekâ deðildi. Ama biyolojik zekâ üzerine yansýtýlmakla kiþisi zekâ kapsamýnda yeti, kapasite ve yaratýcýlýðýnýza neden oluyordu.

Kolektif zekânýn taþýyýcý depo alaný biyolojik beyinler deðildi. Kolektif zekâ biyolojik beyinler içinde yansýma alaný kazanmadan, kiþisi beyinler olmadan eylemle ve uygulama içinde olamýyordu. Kolektif kapasite üzerindeki kolektif zekâ kiþisi beyinlerin ürünü deðildi. Kolektif alan olmadýkça kiþiler de kolektif zekâ oluþamaz.

Kolektif zekânýn bilicisi bulucusu kiþiler deðil üreten kolektif toplumlardý. Toplumlar özne nesnel evrimle birlikte geliþip dönüþüyorlardý. Yani kolektif zekânýn bir kýsým yaný teknik teknolojik buluþlarla kolektif deney ve uygulamalar tasarýmýyla oluþurken bir yaný biliþsel ve kolektif ruh ile olmakla kiþisi zekânýn hünerine; kiþisi zekânýn etki ve etkilenmesine dönüþmektedir.

Kolektif zekâ toplumlarla inþa olur. Kolektif zekâ toplumsal kapasite içindedir. Kolektif zekâ toplumsal araçlarla depolanýr. Kolektif zekâ toplumsal alan ile herkesin ilgi ve ihtiyaçlarý üzerinde açýlan hazýr oluþ kanalýyla herkesin ilgi ve ihtiyaçlarý kadar herkese aktarýlýr.

Kolektif zekânýn ana kaynaðý kiþilerle olan kolektif deneyimlerden gelir. Kolektif deney eþ zamanlýdýr. Soyut ve somut birim zaman eylemleri tekil kiþilerin yapamayacaðý kadar çoktur. Bir anda olup biten onlarca, yüzlerce, binlerce, milyonlarca, milyarlarca kiþi eylemli düþünce ve uygulamalarladýr.

Buna kolektif birim zamanýn zeki olmasý ve kolektif birim zamanýn uygulama oluþu diyoruz. Kolektif zekâ ve kolektif uygulama kolektif alaný yüzlerle milyon ve milyarlara parçacýklara böler. Kiþiler kolektif alanýn kuantum parçacýk davranýþý gibi bir taklit kapasitesidir.

Ancak toplumsal hafýza kiþisi kapasitelerde saklanamaz ve kiþisi kapasiteler de asla kolektif hafýzayý kaldýramaz. Günümüzde kolektif hafýzalý zekâya, internet aracýlýðýyla herkesin ulaþmasý olasý ve olanaklýdýr.

Ýnternet kolektif zekânýn teknik teknolojik ve biliþsel (öznel) bir beliriþ yan ürünü olup; kolektif akýlý depo etmenin ve kolektif akla ulaþmanýn eriþim alanýdýr. Herkesin ilgi ve ihtiyaç aktarýmý kadar bir kolektif zekâ kiþisel efektlerle kolektif depo alan içine geri dönüþ katkýsý olmakla veri akýþý yapar.

Evrene müdahale eden, tasarým yapan, tasarýmý uygulamaya koyan özne ve öznel oluþun zekâ-eylemi, kolektif özneli kolektif öznel oluþun kolektif beliren aklýydý.

Kolektif aklýn düzenleyicisi, denetleyicisi seçme ayýklamasý her bir alanla her bir alanýn kendi geri beslenim kaynaklarýna uygun olup olmama süzgeçleriyle geçiren bastýran filtre eden konjonktürlerdi.

Kolektif zekâ yöntemli çalýþýr. Adýn da biliþsel çalýþma der. Bilimsel çalýþma daima yanlýþ lamayý ve doðrulanmayý içeren filtrelerle birikimli depo hafýza ürünleridirler.

Kolektif yapýlarýn temel geri baðlaným özelliði kolektif bir istihkakla olmasýdýr. Kolektif hafýza dallanýp çatallanan birçok bilimsel kol çalýþmalarýna dönmekle; bu kol ve dal çalýþmalarý kolektif zekânýn hýzlanmasýnda yavaþlamasýnda sürtünme görevi yaparlar. Kolektif zekâ her þey gibi sayýsýz bileþenledir.