Ülkemizde yabancý dilin Türkçe üzerine genelde olumsuz bir etkisi olduðu iddia edilir. Buna göre, yabancý diller anadilin geliþmesini engeller, dolayýsýyla dilimizi yabancý etkilerden korumak için önlemler alýnmalýdýr. Kanýmca bu yanlýþtýr. Nedenlerini açýklayalým.

1. Yabancý diller kendi baþlarýna bir ülkenin anadilini etkileyemezler. Etkilerse de bu illaki olumsuz olmak zorunda deðildir. Bir dil konuþulursa etkili olmaya baþlar. Yabancý bir dili, kendi anadilini olumsuz etkileyecek denli amacý dýþýnda kullanan kiþilerin sorgulanmasý gerekir. Burada o halde yabancý dil deðil, onu yanlýþ kullananlar vardýr.

2. Yabancý dil kullanýmý konusunda, demek ki eðitimimiz yetersizdir. Yabancý dillere olumsuz tavýr alacaðýmýza, yalnýzca yabancý dil eðitimimizi deðil, ayný zamanda anadil Türkçe eðitimimizi de gözden geçirmeliyiz. Yalnýzca okul eðitimini deðil, ömür boyu eðitim de ihmal edilmemelidir.

3. Kendi dil ve kültürünü yeterli ölçüde pekiþtirememiþ toplumlar dýþ etkilere karþý savunmasýz kalýrlar (benzetmek gerekirse, týpký askeri alanda olduðu gibi). Bireylerin, dolayýsýyla toplumlarýn baðýþýklýk düzeyi, etkilenme düzeyi ile doðru orantýlý olur.

4. Bugün yabancý dillerin (özellikle Ýngilizce’nin) etkisinden yakýnýyorsak, bu þu anlama gelir: “Hem anadil Türkçe, hem yabancý dil eðitiminde sorunlar var demektir!”

5. Türkçe eðitiminden memnun muyuz? Yanýt için, gazetelere, öðrencilerin baþarýlarýna, televizyonlarýn diline, gazete ve kitap satýþlarýna bakmamýz yeterli olacaktýr.

6. Yabancý dil eðitiminden memnun muyuz? Yanýt için, þöyle bir etrafýmýza bakmamýz yeterli. Orta okul, lise ve üniversite sýralarýnda yýllarca yabancý dil dersi görüp de, hala konuþamamakta ve yazamamaktayýz.

7. Yabancý bir dilin (olumsuz) etkisini biz ne zaman hissederiz? Türkçe olmasý gereken metinlerde, tabelalarda, mönülerde, gazete ve haberlerde gittikçe artan oranda yabancý sözcüklerle karþýlaþtýðýmýz zaman. Peki, yabancý sözcükleri kimler kullanýr? Yabancý dil bilenler mi yoksa biliyor görünmek isteyenler mi? Þöyle bir araþtýrma yapýlmalý: Örn. Çanakkale’de herhangi bir cadde üstünde bulunan tabelalara bakarak, eþit oranda, yabancý ve yerli sözcük tercihine göre belirli sayýda maðazada anket uygulayalým. Sonuç sanýrým, yabancý dilde tabela sahibi olanlardaki dil bilen oraný, Türkçe tabela sahibi olanlardan daha düþük çýkacaktýr. Bir (ya da birden fazla) yabancý dil bilen kiþilerin Türkçe duyarlýlýðý, bilmeyenlere göre daha yüksektir. Bilmeyenler konuþur ve yazarken, özentiyle o eksikliði araya üç beþ yabancý sözcük sýkýþtýrarak kapatmaya çalýþýr.

8. Genel olarak; kitle iletiþim araçlarýnýn bu denli yaygýnlaþtýðý günümüz dünyasýnda, her toplumda en az bizdeki kadar dýþ etkenlere açýk bir durum yaþanmaktadýr. Benzetmek yerindeyse, evinizin çatýsý açýksa içeriye yaðmur da yaðar kar da. Bu kaçýnýlmazdýr. Tek sorun, evinizin (yani kültürünüzün) içine sýzan yabancý cisme karþý baðýþýklýðýnýzýn, tolerans (“direnme” anlamýnda) gücünüzün olup olmadýðýdýr. Basýn yayýn araçlarýnýn bizden de geliþkin olduðu ülkelerde, örn. Almanya’da da Ýngilizce etkisinden söz edilir. Fakat bizdeki kadar durum vahim görülmez. Çünkü eðitim yoluyla bu sorunun üstesinden gelineceði bilinir.

9. Yakýnmakla, yabancý dili yaþamýmýzdan çýkarmakla, yabancý dil ve kültürlere kendimizi kapamakla sorunu çözemeyiz. Çözüm için hem anadil hem de yabancý dil eðitiminde baþarýyý artýrmak zorundayýz.

10. Baþarýnýn artmasýnýn yolu ise, ezbere dayalý, içselleþmemiþ, özümsenmemiþ bilgi yerine, eðitimde uygulamaya dayalý, öðrenileni kullanmaya özendiren, anadil ve yabancý dil örneðinde, okumayý teþvik eden ve ödüllendiren bir tutumu benimsemekten geçmektedir. Bilgiyi yükleyerek deðil, uygulama ile ona nasýl ulaþacaðýný ve kullanacaðýný benimseten bir eðitim.

Dilin kirlenmesi, kendiliðinden olmaz. Sorun, dilini geliþtiremeyenlerin tedbirsizliðidir. Kirlenen, dili konuþanlardýr, dil deðil. Kirlenmiþ bir oluktan temiz su akmaz.