Uzunca bir zamandýr hemen yakýnýmýzda, neredeyse sýnýr komþusu olduðumuz devletlerde yaþanan sýkýntýlarý gördük. Ýran’da, Irak’ta, eski Sovyetler Birliði’nde, Yugoslavya’da ve Almanya’da olup bitenler… þöyle bir yirmi yýl kadar gerilere gidildiðinde hiç deðilse bizim gibi sýradan insanlarýn ön göremeyeceði çapta köklü deðiþimler yaþandý buralarda. Almanya, doðu ile arasýndaki duvarlarý kaldýrdý önce. Ardýndan büyük bir ekonomik dar boðazla karþý karþýya geldi. Birleþmeyle birlikte kendisine mal edilecek faturayý ödemeye, çoktan razýydý. Yugoslavya, deðiþimle birlikte en kanlý çatýþmalara sahne olan ülkelerden biri oldu. Gorbaçov, Sovyet tarihinde adý artýk nasýl anýlýr? Bunu bilemem ama yaþadýðýmýz coðrafyada bu dönüþüme imkân veren ilk liderlerden biri olmuþtu vakti zamanýnda. Bugün, adý bile telaffuz edilmiyor. Irak, hepimizin malumu. Þimdilik omuzlarýna çöreklenen Dionysos’un aðýrlýðýndan kurtarmýþa benziyor yakasýný. Fakat tüm bu geliþmeler dünyanýn olup bitenden fazlasýyla haberdar olduðu, ilgi ve alakasýný geçmiþten bugüne kesintisiz bir þekilde sürdürdüðü bu coðrafya üzerinde gerçekleþmiþti. Tartýþýlýr oldu yapýlanlar. Irkçý, milliyetçi deðerler yükselmiþ, küreselleþmeye karþý çýkýlýr olmuþtu. Bloklaþmalar, ittifaklar, kamplaþmalar, an be an, gün ve gün komþu devletler arasýnda sýradan bir olguya dönüþmüþtü. Dikkatlerin biraz olsun daðýtýlarak gözlerden ýrak yerlere yönlendirilme zamaný gelmemiþ miydi acaba? Böylece, þu eski dünyanýn gözü açýk, yaþlý ve yorgun insanlarý derin bir ohh çekerek rahatlama fýrsatý bulacaklardý.
Hani þu art arda dizilen domino taþlarý misali, fizik kurallarýnca ilk hamle yapýldýðýnda peþin sýra devrilmeye mahkum yýðýnlar…. Uzak doðuda ( ama dünya bir elipsoit. Olsun varsýn, yaþlý ana karanýn bencilliði belirleyici burada) benzer bir hamle yapýldýðý takdirde, zaten geçmiþten aralarýnda husumet ve çekiþmesi olan etnik yapýya dayalý devletler düþecekler birbirlerine. En çok ta þu Kuzey Kore alacak aðzýnýn payýný. Sýrtýný Çin’e dayamak ne imiþ görecek! Siz Çinliler, sanal parayý icat edersiniz haa! Kaðýdý ,matbaayý bulduðunuz yetmedi mi size! Ucuz ticari emtia ile patent ve standartlarýn güvenilirliðine ve tekelleþmesine meydan okumak ne imiþ görürsünüz siz! Japonya, Avustralya, Malezya, Hongkok, Singapur ve diðerleri hesaplaþmak için girer sýraya vallahi. Þu Uygur meselesi bir ders olsun size!
Aklýselim nerede? Yok mu böylesi dert ve endiþesi olan! Var olmasýna var elbette ama sanýrým henüz küresel boyutta haykýramayan cýlýz bir iradeden öte geçmiyor tüm varlýðý!

Aydýn AKDENÝZ