Enerji kuantum durumlarýyla bir belirmeydi. Kuantum durumlar makro yasalara benzese de çok farklý olmakla kimi makro âlemde geçerli olan yasa ve kurallar kuantum düzlemde iþlemez.

Örneðin; makro dünyada “madde vardan yok olmazdý. Ve yoktan da var olmazdý”. Yine makro dünyada Ahmet canlý ise ölü deðildir. Oysa kuantum düzlemde parçacýklar hem ölüdür hem diridir.

Bu tür anlaþýlmaz olmanýn bir nedeni de kuantum dünyayý, makro dünya gözlüðü ile izliyor olmamýzdandýr. Bunlar birçok bilgi ölçme ve bilgiyi yok etme hatasýdýrlar.

Yani kuantum durum üst üste süper durumlarla vardýr. Özdek kendi üzerine kendi etkisi olmakla kendisine bir baský ve basýnçtý. Yani bir enerji durumunun potansiyeli kendi üzerine kendi etkimesi içinde; baský ve basýnç olmakla; enerji bir durumdan diðerine geçen bir pozisyondaydý.

Enerji sadece baský, basýnç olmakla enerji durumlarýna dönüþmüyordu. Isý oluyordu, direnç oluyordu, çekme itme oluyordu, ýþýma, ýþýn, foton vs. olmakla baský ve basýnca dönüþen enerjinin býraktýðý boþluk þarj-deþarjý da oluyordu vs. Bunlar süper zamanlardý. Üst üste çoklu pozisyonlardý.

Enerji baský basýnç oluþarak mý boþluk ve boþluk þarjlarý oluþuyordu? Yoksa enerjinin baský ve basýncý oluþmadan, boþluk ve þarjý oluþmuyor muydu? Bu soru makro dünyada karþýlýðýný bulabilir. Ama mikro dünyada böyle bir öncelik ve nedensellik yoktur.

Makro dünyada nasýl Ahmet ölmemiþ olmakla, canlýysa; enerji de baský ve basýncý oluþmadan belirsizlikle zaten baský ve basýncý oluþmanýn boþluðu olan, boþluk enerjisi olan negatif enerjidir de.

Kuantum dünyada nedensellik süper durumlar nedenle mutlak deðildi. Ölçme yapmak belirsiz olaný belirli yapýyor. Durumu sabitleþtiriyor. Enerji durumlarýný, baðýntýlarýndan kopartýyor.

Kuantum alan da zýddýyla, çoklu durumuyla olmayan bir enerjiyi ve bir þeyi tanýmlayamazsýnýz. Yoktur. Parçacýklar da bu kuralý sürdürür. Büyük dünyaya doðru nedensellik artar.

Büyük dünyada olup biten þeyler, büyük oranda neden seldirler. Ve makro dünyada “olgu ve olaylar çok küçük durumlarýyla ya da istisna durumlarýyla olup bitenler neden sel olmayan durumdurlar”.

Küçükler dünyasý çok çok büyük oranda neden sel deðildirler. Bu hiç nedensizlik anlamýna deðildir. Neden olmadan nedensizlik anlaþýlmaz. Küçükler dünyasýnda neden sel oluþ istisnadýr. Kuantum dünyada neden sel olmayan durumlar, genel bir davranýþ tipidir.

Yani küçükler dünyasýnda (kuantum dünyada, kesikli, parçacýk, dalga olan dünyada) enerji baský ve basýnca veya ýþýmaya; ya da fotona vs. dönüþürken; parçacýklar bir nedenle dönüþüp; bir nedenle yok olmazlar.

Hani bir þarký vardýr ya “sevgi anlaþmak deðildir / nedensiz de sevilir / bazen bir an için ömür bile verilir” der ya iþte bu söylem tam da kuantum dünya için söylenmiþtir. Çünkü kuantum dünyada “var olmak için neden gerekmiyor”.

Büyükler dünyasýnda nasýl nedenli düþünüp çok az nedensiz durumlarla düþünüyor isek; parçacýklar dünyasýnda da daha çok nedenli kararlar alýnmaz. Kuantum oluþlar çok az bir nedenle gerçekleþmedirler.

Þimdi þarkýyý küçükler dünyasýna göre söyleyelim. “var olmak ila nedenle deðildir / nedensiz de var olur / bir an için üst üste anlar gerilir” Yani nasýl hiç nedensiz sevgi oluþamazsa, hiç nedensiz de varlýk olamaz.