Her hangi bir durumu, her hangi bir eylem biçimi içine sokan enerji akýþýna karþý, ayný anda o akýþý önleyecek zýttý durumuyla akýþý durdurmak isteyen karþý etki durum vardýr. Bu durum sürtünme etkisi veya direnç etkisi veya firen etkisidir. Firen etkisi de biriken yýðýlan potansiyelle yeniden aþýlýr.

Akýþ yapan kuvvet ve akýþý durduran kuvvet; o akýþý yýðýp biriktiren bir sürtünme enerjisidir. Sürtünme enerjisi de kendi çevresinde bir enerji depo alanýna (EMK) dönüþür.

Depo edilen eþ deyiþle elektrik gibi bir enerji biçimiyken manyetik alan gibi baþka bir enerji (alan) biçimine dönüþen bu potansiyel enerji de duran eylemi hareket ettirmek, hareket eden eylemi de durdurmak isteyen kuvvetti. Enerji dönüþlüydü.

Elektrik enerjisi hareketti hareket enerjisi elektrikti. Elektrik kendi çevresinde manyetik zarfla depo enerjiydi. Depo enerji bobin telde yalýtýma edilmekle yalýtýmlý manyetik zarf bobin üzerine indüklenen elektrik akýmýydý.

Yalýtýma bobin akýmý bin bir kýlýktý. Bu kýlýklardan birisi sürtünme ya da direnç nedenle sönümlenmekte olan enerjiyi devam ettirmek istiyordu. Ayný anda da devam ettirmek istediði akýma karþý bir dirençti. Ayný þey hem dýþ etkiydi hem iç etkiydi.

Ýþte birlikte olanla, birlikte giden, eþ anlý bu ikilemler; hem birbiriydiler. Hem birbirinin zýddýydýlar. Hem görece birbirinin iç ve dýþ durum baðýntýsýydýlar. Hem o eylemin kendi üzerine kendi etkimesiyle bin bir kýlýktýlar (üs seldiler).

Hem akan durum belli bir fizik uzay zamanla "sonlu" kesikliydi. Hem de akana karþý firen olan durumun kesikli süreklisiyle sýnýrsýzdý. Akan durum frenlenen duruma göre bir ölçme deðerlendirme; bir eksiði tamamlayan ölçeklenmenin baðýntýsýydý vs.

Bu nedenle bizler bir bilgiyi birçok baðýntýsýyla söyledikçe, doðru olan modellemeye en çok yaklaþtýðýmýz bir eylemi ortaya koymuþ olmanýn uygulamasý içinde olacaðýzdýr. Baðýntýlarý söyleyemedikçe o eylemin dýþýnda olacaðýz.

Üs sel durular söylemindeki genel kastýmýz her durumda kuantum üs sel durumlarýn açýlým belirsizliði deðil. Atomlar dünyasý dediðimiz büyükler dünyasýnýn üs sel durumudurlar.

Ne de olsa atomlar dünyasý "az çok" bir durumla kuantum dünyanýn üs sel belirsizlerine karþý bir týkaçlaydýlar. Ve atomlar dünyasý da atomlar dünyasýna dek durumlarýyla kuantum dünya içinde olmayan kimyasal, biyo kimyasal, sosyal ve toplumsal üs seli özellikleriyle birlikte yeni bir üstel olanaktýlar. Üs sel durumlara þöyle de bakabiliriz.

Üs sel durum belirsizleri, özellikle de atom süreçli üs sel durumlar; "bir dýþ giriþme ölçme deðerlendirme" giriþmesi içinde bir olgu ve olay fiziðinin kendisine eylemli olacaðý baðýntýsýdýrlar.

Üs sel durumlu iç ve dýþ giriþmeler, her olgu ve olaya yeni bir yol açmanýn ve yeni bir "eylem alaný açacak olmanýn" üs sel durumudurlar. Üs sel durumlarý o olgu ve olayýn eylem alaný açýcý olasý belirsiz durumlarý gibi de düþünülmelidirler.

Su gibi bir ortam içine yüzme olarak denk düþecek olan eylemin üssü devim belirlisi; kara gibi diðer bir ortamda içinde de yürüme gibi bir fiil ile bacak gibi fiziðin içinde sonlanacaktý. Yani üssü belirsizler içindeki bin bir kýlýklý hareketin biri fiziki bir eylem belirlisine denk düþecekti.

Üssü durumlar "sonlu" ama "sýnýrsýz" durumla türlü hareket biçimiydiler. Üs sel durumlu belirsizidirler. Eylemseller üs sel durum içlemiyle sýnýrsýzdýrlar. Üs sel durumla sýnýrsýz olan eylem; akciðer gibi ortama denk düþen belirmeyle gelip geçici bir ölçeklenme belirlisi kesikli sürekli "sonlu" oluyordular.

Bir hareket dýþ ortam belirlisi içinde, yüzgeç hareketi gibi, kanat hareketi gibi ayak hareketi gibi fizikle o ortamýn zorluk etkisini karþýlamaða denk düþen ölçme deðerlendirmenin ölçeklisidirler.

Kanat, yüzgeç, bacak ve ayak böylesine bir üs sel hareket içindeki zengin eylemelerine karþýlýk gelen fiziki biçimlenme olacaktý. Bir üs sel eylem, iç ve dýþ bir ortamda fiziki bir biçimlenme belirlenmesi olmakla o hareket kanat, yüzgeç, adým gibi her bir biçimle ölçülebilir fizik içinde "sonlu" olacaktýr.

Üs sel durum belirsizleri eylemler sýnýrsýz durumla kendi üzerine imgedirler. Ölçekli sonlu durumla da fizik alandýrlar. Fiziksel alan ile gerilim ve özgün olarak ölçülebilir bir alanýn eylem biçimidirler.

Üssel hareketler yine her bir ortamýn içine, akla hayale gelmeyecek yeni bir fiziksel biçimleniþle harekettirler. Ortam eylemiyle biçimlenirken olmakla da sýnýrsýzdýr. Eylem her bir ortama karþýlýk olan üs sel eylemledir. Ya da bir ortam içine denk düþme olan üssü devim belirlisi; baþka bir ortamýn denk düþmeyeni de olabilecektir.

Bunlar ortamlarla olan bir yalýtým içinde birikimlerle evrimi olucu evrimsel yasalardý. Dýþ ortam az çok bir yalýtýmdý. Dýþ ortama denk düþen karþýlýkla o eylemi biçimleyen (ayak, yüzgeç, kanat olan) fizik te az çok bir yalýtýmdý.

Evrimsel yasa kuantum durumlu üs sel belirsizlerin ortam eðimiyle akýþ yapan giriþme seçilisiyle geçici durumlara belirli kýlýnýp ortaya konuyordu. Yüzme deniz içinde, sürünme deniz dibindeki ortam eðimine uygun akýþ yapmaya çok olumluydu.

Yüzme uyumu, karadaki eðim alaný içinde sürünmeyle, týrmanma, zýplama, koþma; yüzme uçmayla vs. benzeþen örnekçe hareketten eylemlerle karadaki ortama uyumdu.

Yürüme, koþma vs. deniz gibi bir ortam seçilisine olumsuz durmakla, yýðýlan yokuþlaþan eylemler ortamdaki çeþitliliði veren potansiyel bir belirsiz durum iken; belirsiz potansiyel durum karadaki alan eðimiyle uyumlu akýþ yapan aktifliðin seçilisi bir belirli durum olacaktý.

Burada "dýþ ortam" denen sürece de bir atýf yapmakta yarar vardýr. Varlýk en az iki durumla kategorize edilecek kendi zýttý durumlarýna üs sel belirsizle karþýlýktýlar. Bölüntü daima eksiði tamamlayan zýttý durumlaydý. bir iç belirlediðiniz an o iç dýþla belirir. ya da bir dýþ belirlediðiniz an o dýþ bir içle belirir.

Ýç ve dýþ olan durum, ayný þey ve ayný bölüntüdürler. Biri deðiþerek görece diðeridir. Biri diðerinin zorluðu iken, diðeri de zor olanýn kolaylýðýdýr. Ýniþ olana yokuþ olan karþýlýk ve zorluktur. Ýniþ te yokuþ olana kolaylýk ve karþýlýktýr.

Bu durumu en kaba biçimle söylersek açýk olana karþý kapalý durum tersidir. Ýniþ alanýna karþý yokuþun eðimi tersi durumlar ile birbirine ve birbirine göre baðýntýyla da görece; birlikte olanla birlikte giden eþ anlý ortamdýlar.

Açýk kapalý olana karþýlýk iken, kapalý olan da açýk olana karþýlýktýr. Yarý açýk (kýnlý) olan da yarý kapalý olana karþýlýk olup, gelip geçici birlikte olanla birlikte gidenlerin eþ anlý ayný fizik durumun görece baðýntýlý oluþudurlar.

Eþ anlý durum üst üste çakýþan durumlardýr. Açýk, kapalý olan durumla örtülür. Açýk, örtüþme olan durumdan dönüþerek açýlýr.

Varlýk; olasýlýk belirsizi devinmelerle, çeþitlilikti. Çeþitlilikler en az ikili durum indirgemesiyle çoklu nicel ve nitel zamanlar belirlenmesidirler.

Bu belirmeler makro dünya içinde yavaþlasa da kýrpýlsalar da biyo kimyasal ve sosyo toplumsal özne-nesnenin üs sel devinmelerine dönüþüp baskýlansalar da küçükler parçacýklar olan kuantum sýçrama, kuantum üssü dalgalanmadan ileri geliyordular.