Modern dünya modern korkularý da beraberinde getiriyor. Batý dünyasýnýn bilinçaltýnda yerleþik hale gelen ve tüm dünyanýn tehdit altýnda olduðunu düþündürten ‘sýký’ korkularýn bir bölümü üçüncü dünya ülkelerinden geliyorsa, önemli bir bölümü de batýlý yaþam tarzýnýn getirdiði bireyselciliðin içinde gizlenen sapkýn yaþantýlarla oluþuyor. Toplum, içinde barýndýrmakta cömert davranmadýðý kiþileri günlük hayatýn bir köþesine sýkýþtýrarak hayatýnýn daha güvenilir hale geleceðini düþünüyor. Ýtilmiþler ve gözden çýkarýlmýþlara biçilen rol, gayya kuyusunu andýran hapishanelerde çürümektir. Korkulanýn baþa gelmemesi için suçun ve ürettiklerinin bir þekilde kontrol altýna alýnmasý gerekiyor. Bunun yolu da, demir parmaklýklar arkasýna kurulan dünyanýn sosyal hayattan mümkün olduðunca koparýlmasýndan geçiyor.
Yolu bu unutularak rahatlanýlan yerlere düþmeden hayatýn izbeliklerinde dolaþan suç üreticilerinden toplum nasýl korunabilecektir? Ya da daha açýk bir þekilde soralým: Dýþlanan insan, içinde yaþadýðý bunalýmlarýndan kurtulmak için modern bireyleri tehdit etmekten geri durabilecek midir? Hollywood’un seri üretime geçtiði konularýn baþýnda gelir bu bilinçaltýnda yeþerip senaristlerce kurgulanan hayatlar. Bunlarýn çeþitleri oldukça fazladýr. Toplumsal bir kazaya kurban giden insanýn, içindeki canavarlaþma eðilimleri bütün deðerleri alt üst edebilir. Vietnam cehenneminde boðulmaktan kurtulan ancak, arkadaþlarýnýn öldürülüþü gözlerinin önünden gitmeyen ve hayatýna gazi unvanýyla devam eden insanlarýn yaþadýðý paranoya amerikan toplumunun gözünü korkutmayý sürdürmüþtür. Eski askerler, kurtulduklarý cehennemin etkisini üzerlerinden atamazlar; olan gözlerine kestirdikleri kurbanlara olur. Bu kurbanlar sýradan insanlardan seçilebildiði gibi, belli bir plan dahilinde tepeye kadar ulaþabilir. Zirveleri korkutan asýl mesele, kendi hayat tarzlarýna sahip olan ‘eski’ adamlarýn bir anda üzerlerindeki yükü atabilmek için harekete geçmeleridir. Bu ya bir uçak kaçýrma, ya da bulunduklarý bölgenin mafya örgütlenmesini saðlamak veya, ulaþamadýklarý zaferi ilan etmek için silahlarýn oyuncak olarak kullanýldýðý seri katillik þeklinde ortaya çýkabilir. Gizli servisleri en çok uðraþtýran da nedense, bu planlý hareket etmeyi saðlam kaynaklardan öðrenmiþ profesyonellerdir. Üzerine gelen kanun gücüyle kedinin fareyle oynadýðý gibi oynayan özel yetiþmiþler kan gölüne çevirdikleri ortalýðýn toplanmasýna izin vermeden son darbeyi de indirirler.
Vietnam, ya da körfez çýkartmasýndan arta kalan korkularý en son keskin niþancý olayýnda yaþayan amerikan halký, 11 Eylül’ün arkasýndaki karanlýðýn arkasýnda da bu tarz acý çekmiþ insanlarýn olabileceði kuþkusunu üzerinden atamamýþtýr. Ýþin içine yeni dönem modern teknoloji girmiþ, gizli servislerin güçlü isimleri bu kirli oyunun bir parçasý olabilmiþtir. Kod Adý Kýlýçbalýðý adlý filmin tam da 11 Eylül olaylarýnýn gerçekleþeceði þekli neredeyse tarif edebilmesini senaristlere özgü zeka kývýlcýmlarý olarak deðerlendirmek kolaycýlýk olamaz mý? Dünyanýn her yerinde çevrilen gizli filmlerin açýða çýkmamasý için baskýcý bir eylem içinde olanlarýn, kendi evlerinde yanýlgýlar yaþamasý çok da þaþýrtýcý olmasa gerek. Nasýl olsa suçun üzerlerine atabileceði günah keçileri de özel servislerde eðitilmiþ, dev aynasýnda görücüye çýkarýlabilmiþlerdir. Þahin politikalarý güdenlerin evlerinde olmadýk karýþýklýklar çýkaranlar yalnýzca Holywood senaristleri deðildir. Ýkiz kulelerin yerle bir olmasýndan sonra Örümcek Adam adlý filmden ikiz kulelerin çýkarýlmasý, savaþ sahnelerinde ordunun küçük düþürüldüðü gerekçesiyle büyük bütçeli filmlerin makaslanmasý, konunun geliþiminin ters istikametinde dahi olsa, ‘benim güzel memleketim’ havalarýnýn filmlere hakim olabilmesine, özel geliþtirilen senaryolarýn katkýsýný da ekleyebiliriz.
Toplumsal hafýzalarý düne kesinlikle kapatýlan, medya desteðiyle içinde yaþadýklarý olaylar karmaþýklaþtýrýlmýþ süper korunmalý vatandaþlarýn mutluluðu birkaç kurban bulabilmekten geçer bazen. Ýçine kapanýrken farklýlýklarýný çeþitlendirmekten vazgeçip korkularýný çoðaltan insanlarýn bir diðer insan teki için adalet duygusu geliþtirebilmesinin zorluðu ortada. Hayatýn film, filmin hayat haline gelmesinde, içinde yaþadýðýmýz olaylarýn da güçlü bir senaryo yazýmýnýn etkili olduðunun düþünülmesinde de büyük komplolar aramak gerekmiyor.
Aslýnda size söz etmek istediðim, büyük ideallerden sýyrýlmýþ, terör olaylarýndan ziyade bireysel suç kaçamaklarý yapan insanlarýn hiç bitmeyen hikayeleri. Anthony Hopkins’in baþarýyla canlandýrdýðý Hannibal Lecter karakteri zekice kurgulanmýþ oyunlarýyla adalet kavramýyla adeta alay eder. Ýnsan etine düþkün doktor Hannibal’ýn yakalanmasý çok fazla bir þey deðiþtirmiyor. Kuzularýn Sessizliði’nden beri aktif hareket etme imkaný kýsýtlanan Hannibal, kapatýldýðý hücresinde kendisini yakalayan görevlinin nasýl daha zekice davranabildiðini, nerede hata yaptýðýný düþünür. Bükemediði bileði öptüðü izlenimi veren Hannibal, toplumun karþý karþýya kaldýðý Hannibal hayraný katilin dehþetinden insanlarý kurtarma teklifine olumlu cevap verebilecek midir? Yoksa hayraný yeni yetme katili, kendisini kodese týkan dedektifin ailesine mi yöneltecektir? Sonuçta yeni katilimizin çocukluðundan izler taþýnýr katliam görüntülerinin ardýna. Annesinin aþýrý baskýsýndan bunalan ve hayalleriyle gerçekler arasýnda kalan sýkýþan katilimiz, yüzündeki çirkinlikten ürken insanlara geçmiþinden biriktirdiði yöntemlerle, aynalarý kýrarak cevap verir.
Insomnia’da Alaska’ya iþlenen cinayetleri araþtýrmak için giden dedektif rolünde izlediðimiz Al Pacino tam katili yakalamak üzereyken yanlýþlýkla ortaðýný öldürür. Bu durumdan haberdar olan katil ise ona çok ince bir oyun oynayacaktýr. Dedektife suç ortaðý muamelesi yapan yazar katil (Robin Williams), sonuçta vicdanýndaki aðýr baskýlardan ve üzerindeki soruþturmalardan kurtulmak isteyen dedektifi tam anlamýyla bir suçlu durumuna düþürür, vicdanýyla mücadelesini keyifle seyreder.
Ýnsanýn içindeki canavarý yemlediði sürece tüm adalet duygularýndan sýyrýlmasý an meselesi olabilir. Suç makinesi olmaya karar verenlerin yýktýðý deðerler arasýnda ‘güven’ duygusu da vardýr. Kanunlardaki adaletsizlik, pamuk ipliðine baðlý iliþkilerin kopma noktasýna gelmesi, dýþlanmýþlýk duygusunu bastýrabilmek için intikam duygularýný harekete geçirme, zamanla yaþanýlan kaosun tabiileþmesini de saðlýyor. Bu yüzden olsa gerek, batý toplumlarý sürekli olarak yeni suç þekilleri üzerinde durur ve sürekli deðiþim geçiren suçun evreleri arasýnda sýkýþýp kalýr. Bu düðüm Mel Gibson’un baþrolünü oynadýðý ‘Komplo Teorisi’nden bile daha karmaþýk hale gelebilir. Hannibal’ýn sürekli alýcý bulabilmesi, donuk yüzde saklý esrarý daha da artýrýyor.Yaþadýðýna ve hayatýn sürdüðüne inandýrýlan insanlarýn payýna da kuzu kuzu oturup izlemek düþüyor.
Pop starlarýn, bir gecelik iliþkilerin, yapaylýðýn, sanal mutluluklarýn deðer haline gelmesi, biraz da hayatýn derinlemesine düþünülmesinden kaçýnmak anlamýný taþýyor. Kendi içinde adaletin tesis edildiðini görüp gözyaþlarýyla bayraklarýný ýslatan insanlarýn baþkalarýna adaletsizlik yapýldýðýnda çerez ve kolayla izleyiciliðe soyunmasý biraz da yemlenmeye býrakýlan içteki canavarýn keyif tüttürmeye býrakýlmasýndan ileri geliyor.
Hz. Muhammed (Selam ona olsun)’in hayatýný anlatan çizgi filmin ABD ve Avrupa’daki sinemalarda oynayamamasýnýn altýnda yatan, doðu toplumlarýna ve açýk söylemek gerekirse, Ýslam toplumlarýna yüklenen vahþi ve saldýrgan imaj deðil mi? Sarýklý teröristler, korkunç cinayetleri inanç adýna iþleyebilecek donanýmda yetiþen ve baþkasýna hayat hakký tanýmayan ‘islamcý’ profilinin enjekte edildiði toplumlarýn, kutlu peygamberin mesajýndan uzak tutulmasý ne ile izah edilebilir? Ýslam’la müþerref olan batýlýlarýn ‘oyun’u bozacak açýklamalarý neden Hz. Peygamber’e hakaret eden papazlarca kesilir? Ve neden insanýn içindeki adalet duygusunu köreltecek yönlendirmeler olaðan hale getirilir?
Hanibal’ýn zevk aldýðý vahþi duygu, toplumlarýn kendi deðerlerini kýnamaya baþlamasýndan ve içlerindeki boþluðu büyütmelerinde de ileri geliyor.
Öyleyse boþluða yazýlan yazýlara bir güvercin gerdanlýðý asýp Ýbn Hazm rahatlýðýyla, saðlýklý bir yol önermek bizim görevimiz deðilse kimin görevi?