“Ben Samsun’u ve Samsun halkýný gördüðüm zaman, memlekete ve millete ait bütün tasavvurlarýmýn (düþüncelerimin), kararlarýmýn her halde yerine getirilebilir olduðuna, bir defa daha kuvvetle inanmýþtým.” Mustafa Kemal Atatürk – 20 Eylül 1924

          Bir Güneþin Yeniden Doðduðu Yer: SAMSUN

     Karadeniz gezimizde geriye dönüþ baþlýyor. Yönümüzü önce Samsun’a sonra da Sinop’a çeviriyoruz.
     Samsun’a doðru artýk Karadeniz’in o muhteþem güzelliði kaybolmaya yüz tutuyor. O yeþillikler, ormanlýk alanlar, akarsular, dereler, þelaleler yerini boz bir görüntüye býrakýyor. Yeþillikler, seyrekleþiyor. Daðlar azalýyor. Daha düz bir alanda ilerliyoruz.
     Samsun’a girerken dikkatlerimizi hemen sað tarafýmýzda bulunan ve bir parka yerleþtirilmiþ siyah bir gemi çekiyor. Bu “Bandýrma Gemisi”. Samsun Büyükþehir Belediyesi tarafýndan onartýlmýþ, iç kýsýmlarý tamamen yenilenmiþ ve 19 Mayýs 2006 tarihinde ziyarete açýlmýþ.
     Biliyorsunuz, Atatürk Kurtuluþ Savaþý’ný baþlatmak için Bandýrma adlý bir gemi ile Samsun’a çýkmýþtý. Ve bu çýkýþ bir milletin yeniden doðmasý ve hayat bulmasý demek olmuþtu.
     Geminin aslý 1878 yýlýnda Ýngiltere’nin Glasgow kentinde, bir yük ve yolcu vapuru olarak yapýlmýþ. Gemi bir þirket tarafýndan “Torocaderto” adý ile beþ yýl çalýþtýrýlmýþ. Sonra Yunanlý bir firmaya satýlmýþ ve adý “Kymi” olarak deðiþtirilmiþ.
     1890 yýlýnda gemi bir kaza sonucu batmýþ ve ayný yýl yüzdürülmüþ. Ýstanbul’da bir firmaya satýlmýþ. Gemiye Türk Bayraðý çekilerek “Panderma” adý verilmiþ. Geminin adý en son “Bandýrma” olarak deðiþtirilmiþ.
     19 Mayýs 1919 tarihinde Atatürk ve silah arkadaþlarýný Samsun’a getiren bu gemi, Türklük dünyasýnda bir çýðýr açtýðý için önemli bir yere sahip oldu. Bu nedenle bu gemi, tüm Türk insanýnýn gönlünde taht kurdu.
     7 Þubat 2005 tarihinde Bandýrma Vapuru’nun kullaným hakký ve iþletmesini devralan Samsun Büyükþehir Belediyesi, büyük ve titiz bir çalýþma ile gemiyi müze haline getirmiþ ve 35 bin metre kare alana kurulmuþ olan, Milli Mücadele Parký ve Açýk Hava Müzesine yerleþtirmiþ.
     Parkta, Milli Mücadele yýllarýndan izler görebilmeniz mümkün. Anýtlar, þehitler yazýtý, top, tüfek, uçaksavar gibi harp malzemelerini bu parkta bulabilirsiniz.
     Geminin içini gezerken, Þeref Kamarasýnda Mustafa Kemal Paþa ve dört silah arkadaþýnýn balmumundan yapýlmýþ heykellerini göreceksiniz. Sanki canlý imiþ de karþýnýzda duruyorlar hissine kapýlýyorsunuz.
     Kaptan Köþkü kýsmýnda, Gemi Kaptaný Ýsmail Hakký Durusu, Ýkinci Kaptan, gemi katibi ve gözcü erlerin balmumu heykellerini de zevkle ve heyecanla göreceksiniz.
     Sergi Salonuna geçtiðinizde duvarýn her iki tarafýnda Atatürk resimleri ile karþýlaþacaksýnýz. Özel cam fanus içinde Ataya ait beylik silahý duruyor. Kendi el yazýsý ile kaleme aldýðý resmi kararlardan örnekler de bulunuyor.
     Bunlarýn yanýnda Özel Kamarasýný gezebilirsiniz. Burada yatak odasýný ve kendine ait orijinal radyosunu görebilirsiniz.
     Açýk güvertede ise çarklar, pusula, dümen ve bazý malzemeler bulunuyor. Gemi personeline ait balmumundan yapýlmýþ heykellerle de tanýþacaksýnýz.
     Eðer çocuklarýnýzla Samsun’a gelmiþseniz, onlarý, Bandýrma Gemisine mutlaka götürmelisiniz. Böylece, çocuklarýnýza, tarihimizi canlý olarak anlatma fýrsatýnýz doðacak.
     Bandýrma Vapurunu hayranlýkla ve merakla gezdikten sonra yine Samsun’da tarihi bir mekan olan, Samsun Gazi Müzesi’ne gidiyoruz.
     Gazi Müzesi olarak kurulan bu bina, aslýnda Mantika Palas adýnda bir otel imiþ. 1902 yýlýnda Jeon Ýonnis tarafýndan 509 metre kare olarak yaptýrýlmýþ.
     Mustafa Kemal Paþa’yý Mantika Palas’a yerleþtirmeyi düþünen kiþi, Osman Atlý Bey olmuþ. Ýstanbul’dan bir Paþa baþkanlýðýnda teftiþ kurulunun Samsun’a hareket edeceði, kendisine bildirilince, heyetin kalacaðý yer hazýrlýðýna girmiþ. Aklýna evinin yanýnda bulunan Mantika Palas Otel gelmiþ. Ertesi sabah binanýn sahibi ile anlaþýp, oteli açtýrmýþ. Askeri hastaneden karyola, evden yatak ve yorgan, dairelerden masa, sandalye, yazý takýmý gibi eþyalarý da getirtmiþ. Salonu ve mutfaðý donatmýþ.
     Daha sonra ev Atatürk’e hediye edilmek üzere satýn alýnmýþ. 12 Haziran 1926 tarihinde anahtar, Atatürk’e teslim edilmiþ.
     Atatürk Samsun’a üçüncü ve dördüncü geliþinde de bu binada konaklamýþ. Zaten tarihte Atatürk’ün Samsun’u tam dört kez ziyaret ettiði biliniyor.
     Atatürk’ün ölümünden sonra, bu bina, veraset yoluyla kýz kardeþleri Makbule (Boysan) Haným’a geçmiþ. Makbule Haným da binayý, müze haline getirilmesi için Samsun Belediyesi’ne hibe etmiþ. Daha sonra da Samsun Belediyesi tarafýndan Kültür Bakanlýðý’na devredilmiþ. Ve bu gün Samsun Þehri’nin en çok ilgi çeken ve en çok ziyaret edilen önemli müzelerden biri olmuþ.
     Bu müze için Samsun Gazeteciler Federasyonu Genel Baþkaný Necdet Uzun bir yazýsýnda bakýn burasý için neler diyor: “Önünde açýlan iþporta tezgahlarý ve duvarlarýnda “ucuzluk var” pankartlarý bulunan Gazi Müzesi’nin “Kimse gelmese de temizlik yapmaktan kurtulsak” zihniyeti görevlilerinin yerinde çoktandýr yeller esiyor.
     Çünkü Büyükþehir Belediyesi sahiplendi. Çünkü sivil toplum örgütleri “O müze bizim” dedi. Çünkü vatandaþ Gazi Müzesinin kapýsýný öðrendi. Çünkü müzeye gözbebeði gibi bakan görevliler geldi. Artýk gönlümüz rahat”.
     Gerçekten biz de çok bakýmlý ve itina ile korunan, görkemle düzenlenmiþ bir müze olarak gördük. Müzeyi gezdikçe, içindeki deðerli eþyalarý görüp tanýdýkça hayranlýðýmýz bir kez daha arttý. Hele görevlilerin usanmadan, býkmadan tek bir kiþi dahi olsa, önlerine düþerek yol göstermesi ve orada bulunan yadigarlarýn her biri hakkýnda uzun uzun bilgiler vermesi taktire þayan bir durum olsa gerek.
     Müzede bulunan eþyalardan bazýlarý hakkýnda sizlere bilgi vermek istiyorum. Görevlilerin ziyaretçilere verdiði bilgilerden aklýmda kalaný kadar sizlerle paylaþmak istedim:
     Görevli, Atatürk’ün Samsun’a geliþlerinde kullandýðý yazý takýmlarýnýn önünde duruyor ve ziyaretçilere bilgi veriyor: “1928 yýlýnda Samsunlu bayanlar tarafýndan hediye edilen bir tütün tablosunu görüyorsunuz. Özelliði 1., 2., 3., 4. tütünlerden yapýlmýþ olmasý.
     Atatürk, 19282de Samsun’a geldiðinde Latin Harfi çalýþmasý ile birlikte Ýsmet Paþa’ya yazý odasýnda üzüm yapraklý sigara kutusu üzerinde tarihte Samsun’a kaç kez geldiðini anlatýyor.
     Bandýrma Vapuru’nda 18 arkadaþý ile birlikte ilk toplantýsý buradaki salonda yapýyor. Salona da bu heyette bulunan kiþilerin balmumundan yapýlmýþ heykelleri bulunuyor. Atatürk ve dört arkadaþý bir masada otururken, diðerleri ayakta onlarý dinliyorlar. Toplam 18 kiþiler.
     Çerçeve içinde bulunan bir belgenin önündeyiz. Ýngiltere Kralý 8. Edward Atatürk’ün doðum gününü kutlamak için Türk Hükümetinden Atatürk’ün doðum tarihini öðrenmek üzere bir mektup gönderiyor. Türk Hükümeti bu mektupta cevap olarak, “Atatürk’ün 19 Mayýs 1881’de doðduklarýný arz ederim. Umum Katip 12.11.1936” diye yazýyor.
     Bu belge, Atatürk’ün doðum tarihinin Kurtuluþ Savaþýnýn baþlangýcý olan 19 Mayýs 1881’in alýnmasýnýn bir belgesi olarak kabul ediliyor.
     Cam bir fanus içinde bir yorganýn önünde duruyoruz. Bu yorgan, Atatürk’ün üzerine örttüðü yorgan. Özelliði de Mutasarruf Osman Atlý Bey’in evinden getirmiþ olmasý. Yorgan o günkü haliyle olduðu gibi korunmuþ.
     Son olarak benim dikkatimi bronzdan yapýlmýþ bir Bozkurt heykeli çekiyor. Bozkurtun, gücün, cesaretin, çevikliðin bir simgesi olduðunu bildiðimden görevliye “bozkurtun bir hikayesi var mý?” diye soruyorum. O da burada bulunan bütün eþyalarýn önemli olduðunu, hepsinin de önemli bir anýsý bulunduðunu belirtiyor: “Bu heykel 7 Eylül 1927 tarihinde yaþanan Bozkurt davasý Hatýrasý ile ilgili. Bozkurt isimli Savaþ Gemisiyle Fransýzlarýn “Latus” isimli Savaþ Gemisi çarpýþýyorlar. 8 denizcimizi kaybetmiþiz. Türkiye bu 8 denizci için tazminat davasý açýyor. Davanýn baþýnda dönemin Adalet Bakaný Mahmut Esat Bey vardýr. Davayý kazanýr.
     Lahey Adalet Divan Mahkemesi Heyeti, ülke olarak Türkiye’nin ilk kez böyle bir mahkemeye müracaat etmesi ve davanýn kazanmasýndan dolayý, geminin adý olan “Bozkurt”un heykelini hediye olarak gönderirler. Bu hediyeden sonra Atatürk de Mahmut Esat Bey’e Bozkurt soyadýný vermiþ.”
     Müze geniþ bir alana sahip. Zengin bir mirasý var. Mutlaka gezip görmek gerekiyor.
     “Çok okuyan deðil, çok gezen bilir” demiþler atalarýmýz.