Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın sıfatları ve isimleri, O’nun yüceliğini ve benzersizliğini anlamamız açısından çok önemli bir yer tutar. Allah’ın isimlerinden biri olan El-Kebir (Büyük) ve kıyaslama ifade eden ekber (daha büyük) kavramları, dikkatle incelendiğinde derin bir tevhit anlayışını gözler önüne serer. Bu makalede, özellikle "ekber" kelimesinin Kur’an’da kullanım yerleri, anlam boyutları ve İslam’ın inanç esasları bağlamında nasıl anlaşılması gerektiği ele alınacaktır.
Arapça dil yapısında, sıfatların kıyaslama veya üstünlük anlamı taşıyan hallerine "isim-i tafdil" denir. "Ekber" kelimesi de "kebir" kökünden türetilmiş olup, "daha büyük" veya "en büyük" anlamına gelir. Ancak bu tür ifadelerin kullanılabilmesi için aynı türden iki veya daha fazla şeyin kıyaslanması gerekmektedir. Örneğin, "bu bina büyüktür, ama şu bina daha büyüktür" cümlesi bir kıyası ifade eder. Allah’ın sıfatlarından biri olan "El-Kebir", hiçbir kıyaslamayı kabul etmeyen mutlak büyüklüğü ifade eder. Çünkü Allah’ın büyüklüğü, yaratılmış herhangi bir şeyle karşılaştırılamaz:
> "Allah büyüktür, yücedir."(Nisa Suresi, 34)
Bu ayette, Allah’ın büyüklüğü ve yüceliği, hiçbir varlığın boy ölçüşemeyeceği bir yücelik olarak ifade edilmiştir.
Kur’an’da "ekber" kelimesi, Allah’ın sıfatı olarak değil, kıyas yapılan durumları açıklamak için kullanılmıştır. Örneğin:
> "Ahiretin ödülü, mutlaka daha büyüktür."(Nahl Suresi, 41)
Burada "ekber" kelimesi, ahiretin ödülünün dünya nimetlerinden daha büyük olduğunu belirtmek için kullanılmıştır. Allah’ın sıfatı olarak "kebir" ise mutlak büyüklüğü ifade eder:
> "Muhakkak ki Allah, Aliyy’dir (Yücedir), Kebir’dir (Büyüktür)."(Hac Suresi, 62)
Bu ayet, Allah’ın büyüklüğünün eşsiz olduğunu ve başka herhangi bir büyüklükle kıyaslanamayacağını açıkça belirtir.
"Allahu Ekber" ifadesi, namaz sırasında Allah’a olan teslimiyetimizi ve O’nun büyüklüğünü ifade etmek için kullanılır. Ancak bu ifadenin anlamı, "Allah en büyüktür" şeklinde yorumlandığında, "başka büyükler de vardır" anlamına gelebileceği endişesi ortaya çıkabilir. Oysa Allah’ın büyüklüğü, mutlak ve benzersizdir; başka herhangi bir büyüklükle kıyas edilemez. Bu nedenle, "Allahu Kebir" diyerek Allah’ın büyüklüğünün ifade edilmesi tercih edilmelidir. Bu yaklaşım, Kur’an’ın şu ayetiyle de desteklenir:
> "De ki: İster Allah diye yakarın, ister Rahman diye yakarın. Hangisiyle yakarırsanız yakarın, en güzel isimler O’nundur."(İsra Suresi, 110)
Bu ayet, Allah’a hitap ederken isimlerin önemli olduğunu, ancak asıl meselenin niyet ve teslimiyet olduğunu vurgular.
Kur’an’da, Allah’a kafa tutan bir varlık olarak Şeytan’ın büyüklük iddiasında bulunduğu ifade edilir:
> "Ben ondan daha üstünüm. Çünkü beni ateşten, onu ise çamurdan yarattın."(Araf Suresi, 12)
Şeytan, Allah’a isyanında kibirlenmiş ve kendisini büyük görmüştür. Ancak Allah’ın büyüklüğü karşısında boyun eğmek zorunda kalmıştır. Şeytan’ın, insanları büyüklük iddiasına sürüklemesi ve bu yolla onları tevhitten uzaklaştırması, şirk dünyasının kalbinde gizli bir tehlike olarak varlığını sürdürmektedir. Allah’ın büyüklüğü, yaratılmış herhangi bir şeyle kıyaslanamayacak kadar yüce ve eşsizdir. Kur’an’da "ekber" kelimesi, kıyaslamalı ifadelerde kullanılırken, Allah’ın mutlak büyüklüğü "El-Kebir" sıfatıyla tanımlanmıştır. Bu nedenle, Allah’ın huzurunda dururken, O’nun büyüklüğünü ifade ederken "Allahu Kebir" ifadesini tercih etmek, kişinin tevhit inancını daha da pekiştirebilir. Sonuç olarak, müminler olarak bizim görevimiz, hangi ifadeyi kullanırsak kullanalım, Allah’ın yüceliğini ve benzersizliğini her daim kalben hissetmek ve O’na teslim olmaktır. Bu teslimiyet, hem sözlerimizde hem de amellerimizde kendisini göstermelidir. Allahu Kebir!