İLKÖĞRETİM OKULLARI VE 100 TEMEL ESER
M.NİHAT MALKOÇ

     Son yıllarda kitap okuma alışkanlığımızda gözle görülür bir azalma olduğu inkâr edilemez.Gerçi ülkemizde böyle bir alışkanlık olup olmadığı da tartışma konusudur.Buna daha gerçekçi bir ifadeyle kitap okumama alışkanlığı da diyebiliriz.Kitle iletişim araçlarındaki hızlı değişim ve artış kitabın pabucunu dama atmak üzeredir.Televizyon ve internet,kitabın en büyük alternatifleri veya daha değişik bir tabirle düşmanları olarak ilk sıraları alıyor.
     İnternet,hayatımızın bir parçası oldu çıktı.Hani internette faydalı işlerle meşgul olsak diyeceğim yok.Teknolojinin son büyük nimeti olarak yaşamımızın ayrılmaz bir parçası olan internette oyun oynayarak vakit geçiriyoruz.Kültür,sanat ve edebiyatla ilgilenenler devede kulak kabilinden…
     Böyle bir ortamda yeni neslimize sahip çıkmanın,onların elinden tutup doğrulara yönlendirmenin önemi daha da belirgin bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkıyor.Geleceğimizin teminatı olan çocuklarımızı kitapla barıştırmalıyız.Hiçbir iletişim vasıtası kitabın alternatifi olamaz.Kitabın sıcaklığını ve samimi havasını hiçbir bilgi kaynağında bulamayız.
     Bunları göz önünde bulunduran Millî Eğitim Bakanlığı ilköğretim çocuklarına yönelik “100 Temel Eser” listesi hazırlayarak eğitim camiasına ve ebeveynlere sundu.Daha evvel orta öğretim öğrencileri için buna benzer bir okuma listesi hazırlanmıştı.İlköğretim öğrencilerine yönelik listede, Mevlâna’dan Yunus Emre’ye kadar çok sayıda yazarın eserine yer veriliyor.
Fakat ilköğretim öğrencilerine yönelik listede yer alan eserlerin yazarlarının hiçbiri yaşamıyor.Bakanlık polemiklere mahal vermemek için böyle bir uygulamayı daha doğru bulmuş.Bu konu basında tartışılıyor. “Yazar kabul edilmek ve de bu gibi listelere girmek için ille de ölmüş olmak mı gerekiyor” diyorlar.
Milli Eğitim Bakanlığı bu eleştirileri olağan karşılıyor.Yazarlar açısından haklı da buluyor. Bunun ticarî boyutu olacağından, rant temin edildiği eleştirisine muhatap olmak istemediklerini belirtiyorlar.Ancak hayattaki yazarların eserlerinin zaten piyasada olduğunu ve ilgi gördüğünü kaydederek,amaçlarının 13. yüzyıldan itibaren ülkenin kültürel birikimini aktarmak olduğunu söylüyorlar.
Nasreddin Hoca misali bence bakanlık da haklı…Dedikodunun ayyuka çıktığı,herkesin herkesi eleştirme yarışı içerisinde olduğu bir ülkede iş yapmak eleştiri oklarını üzerine çekmekten farksızdır.Bu listede yer alan kitapların satışı doğal olarak artacak hatta fırlayacaktır.Hangi yayınevi istemez kendi yazarının eserlerinin çok satmasını?Yaşayanlardan birini listeye dahil etseniz,listeye giremeyenler feryat ü figan koparacaktır.Bu sefer de benim yazarım iyi,seninki kötü kısır tartışması alevlenecektir.
Listede öğrencilere masal, türkü, mani, bilmece ve şiiri sevdirecek eserler de yer alıyor.Listedeki bazı kitapların piyasada olmadığı belirtiliyor.Fakat bu aşılabilecek,ayrıntı kabilinden bir meseledir.Onun dışında listede yer alan Rakım Çalapala’nın “87 Oğuz” adlı kitabının hiçbir kitaplıkta, Milli Kütüphane dahil hiçbir devlet kütüphanesinde olmadığı iddia ediliyor.Hatta 1960'lı yıllarda eserin yazarı Rakım Çalapala bu kitabını torununun okuması için yeniden yayınlamak istemiş fakat hiçbir devlet kütüphanesinde bulamamıştır.Bu listeyi hazırlayanlar herhalde uzaydan gelmedi ya...Bir bildikleri var.
Listede her görüşten yazara ait eser bulunuyor.Peyami Safa’dan Nazım Hikmet’e kadar geniş bir yelpaze esas alınmış.Mehmet Akif ve Necip Fazıl Kısakürek’in listeye alınmayışına kızanlar var.Ben bunları haklı bulmuyorum.Çünkü ne Mehmet Akif’in,ne de Necip Fazıl’ın çocuklara yönelik bir eseri vardır.Bu liste dörtten sekizinci sınıflara kadar olan öğrenci kesimine hitap ediyor.Bu yaştaki çocuklar “Çile” veya “Bülbül” şiirlerinden ne anlayabilir?Hadiseye ideolojik bakmak doğru değil.Pedagojik açıdan yaklaşmak daha sağlıklı olsa gerek.
Okuma listesinde otuz tane Batı klasiği var.Bunu doğru bulmuyorum.Yüz kitabın otuzu bize ait değil.Bu sömürge mantığıdır..Hem o klasik diye nitelendirilen kitaplar kültürümüz için tehlikeler saçıyor.Neslimizi dejenere ediyor.Korsanlık,mafya,savaşlar,Hıristiyanlık propagandası ne ararsan bu eserlerde…Hem Türkçe’nin ruhundan uzak tercümeler bunlar…Dil zevkini körelten bu tarz tercüme eserlerin çocuklarımıza müspet şeyler kazandıracağına inanmıyorum.Buram buram Anadolu ve memleket kokan millî ve yerli eserler dururken listeyi ecnebilere ait bu tarz kitaplarla şişirmek sağlıklı bir yaklaşım değil.
Fransız yazarı Antonie de Saint Exupery'nin Türkçe’mize ondan fazla çevirisi yapılan Küçük Prens adlı eserinde baş kahraman olan Küçük Prens’in zikrettiği Türk diktatörden bahsediliyor.Kimdir bu diktatör?Bu eserin tercümesinde örtbas ediliyor.Ancak orijinalini okuyanlar bu sırra vakıf olabilir.
Bu ifadelerimden başka mânâlar çıkarmaya gerek yok.Batı’ya sırt çevirelim demiyorum.Fakat ölçüyü de kaçırmayalım.Dünya ülkelerinden hangisi böyle bir liste hazırlasa içine bizim klasiklerimizden birini koyar?Başımıza ne geldiyse Batı hayranlığından geldi.Fakat hâlâ aynı kafadayız.Değişen sadece zaman…
Bu tarz listeler kimseyi tatmin etmez.Çünkü yetmiş milyonluk bir ülkede herkesin farklı düşünmesi doğaldır.Fakat asgari müştereklerde birleşmek de esas olmalıdır.Bu gibi okuma listeleri biraz da semboliktir.Yani ille de bu yüz kitabı okuyacaksın diye bir şart yok.Bunlar okumayı teşvik için bir vasıtadır.Onun için konuyu uzatıp sulandırmak faydadan çok zarar getirir.Listenin okumama hastalığımıza bir nebze de olsa derman olmasını diliyorum.