İngiltere ve Fransa’nın dolduruşuyla Yunanistan 15 Haziran 1919da İzmir’e asker çıkarır ve kenti işgal eder. Bu tarihten sonra Ege bölgesini ele geçirmeye çalışan Yunan ordusuyla Kuvayı Milliye arasında ilk çatışmalar başlar. Düzenli bir ordunun ilerleyişi karşısında Kuvvacılar geri çekilmek zorunda kalır.

O sırada Doğudaki Osmanlı ordusu halen terhis edilmemiş ve Mondros Ateşkesine rağmen Ermeni çeteleriyle yer yer karşılıklı çatışmalar sürmektedir. Ermeniler bu durumu İngilizlere şikayet eder. İngilizler de Vahdettin'den bu duruma acil çözüm bulmasını ister. İşte Mustafa Kemal Samsun’a bu görevle gider. Zira Anafartalar kahramanı olarak ünlenen Mustafa Kemal’in varlığını İstanbul'da kendisi için bir tehdit olarak gören Vahdettin onu Ordu Genel Müfettişi olarak Tümgeneral rütbesiyle Doğu Anadolu’ya gönderir.

Böylece hem İngilizlerin isteğini yerine getirmiş, hem de Mustafa Kemal’i başkentten uzaklaştırmış oluyordu. Bir Osmanlı paşası olarak Mustafa Kemal’in resmi görevi: Ermeni-Türk çatışmalarını yatıştırmak, direnişe geçen Türklerin örgütlenmesini engellemek, Doğudaki orduyu terhis etmek ve silahsızlandırmaktı. Böylece Ermenistan Doğu Anadolu’yu kolayca işgal edebilecekti ! Ama Mustafa Kemal bunun tam tersini yapacaktır.

21 Haziran 1919 günü Samsun'dan Amasya'ya geçen Mustafa Kemal terhis edilmeyi bekleyen askeri birliklerin komutanları Kâzım Karabekir, Refet ve Ali Fuat Paşalar ile buluşur. Birliklerin terhisi iptal edilir. Ulusal birliğin sağlanarak direniş çağrısının yapıldığı ünlü Amasya Genelgesi yayımlanır. Ertesi gün Mustafa Kemal İstanbul hükümetince görevden alınır ve ordudan atılır !

ERZURUM VE SİVAS KURULTAYLARI
23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 günlerinde Erzurum’da ülkenin dört bir yanından gelen delegelerin katıldığı bir kurultay toplanır. Sansaryan Ermeni Lisesinde düzenlenen kurultay Taşnakların 1914 yılında burada yaptıkları kongreye bir misilleme gibidir. Kurultayda Taşnak Partisi yönetimindeki Ermenilerin Doğu Anadolu’yu işgal hazırlığı içinde olduklarına, Karadeniz sahillerine Pontus devletinin kurulması için göçmen kisvesinde Rum milislerin yerleştirildiğine dikkat çekilir.

4 -11 Eylül 1919 arası toplanan Sivas Kurultayında ise Erzurum’da alınan kararlar yeniden onaylanır. Mustafa Kemal ve Kurmayları Ermeni ordusunun doğuda yığınak yaptığına, Kızılırmak'a kadar genişleme hazırlığı içinde olduğuna, sınır illerinde yaşayan Türklerin kıyıma uğradığına dikkat çekerler. Alınan kararlarda Ermenilik, Rumluk oluşturmaya yönelik hiçbir söylem ve eyleme izin verilmeyeceği, Ermeni ve Rumlara siyasal egemenlik ve toplumsal dengeyi bozacak ayrıcalıkların tanınmayacağı belirtilir.

Tehlike gerçekten büyüktür. Nitekim Kasım 1919'da Adana, Maraş, Antep ve Urfa Fransız ordusu ve Ermeni milislerce işgal edilmeye başlanır. Aralık 1919'da Osmanlı'da son seçimler yapılır. İki ayrı ilden milletvekili seçilen Mustafa Kemal İstanbul'a gitmeyi reddeder. İnanılmaz bir olay gerçekleşir: İşgal altındaki İstanbul’da toplanan Meclisi Mebusan 28 Ocak 1920'de Mustafa Kemal ve kurmaylarınca hazırlanan, daha sonra "Misakı Milli" (Ulusal Ant) denilecek “Ahdi Milli Beyannamesi” (Ulusal Antlaşma Bildirgesi) ni kabul ve ilan eder.

Bu gelişmeleri fevkalade tehlikeli gören İngilizler 16 Mart 1920'de Meclis ve tüm hükümet dairelerine baskınlar düzenleyerek insanları rasgele tutuklamaya başlar. Bunun üzerine Meclisi Mebusan 18 Mart 1920 tarihinde toplanarak kendini fesheder. 11 Nisan'da Vahdettin meşrutiyetin sona erdiğini açıklarken, aynı gün Şeyhülislam Dürrizade Abdullah'ın "Padişah ve Halife kuvvetleri dışındaki milli kuvvetleri kafir ve katlinin vacip" olduğunu bildiren fetvası Resmi Gazete’de yayımlanıyordu. Tüm bu baskı ve olumsuz koşullara rağmen 23 Nisan 1920de Mustafa Kemal ve arkadaşları Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni açarlar !

PARİS BARIŞ KONFERANSI 18 Ocak 1919 - 10 Ağustos 1920
Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşından sonra utkun devletlerin yeniklere dayattığı antlaşmaların imzalandığı uluslararası bir konferanstır.

Utkun ülkelerin yöneticileri ABD Başkanı Wilson, İngiltere Başbakanı Lloyd George, Fransa Başbakanı Clemenceau, İtalya Başbakanı Orlando 18 Ocak 1919 Paris’te buluşurlar. Bir buçuk seneden fazla sürecek olan bu konferans bir yerde dünyanın yazgısını belirleyecek olup 10 Ağustos 1920'de Sèvres Antlaşması ile sonlanacaktır. Konferansın en önemli konularından biri kuşkusuz artık son nefesini vermiş olan "Hasta Adam" ın mirasını bölüşmekti ! Konferans boyunca utkunlar ile yenikler arasında ayrı ayrı 5 büyük barış antlaşması yapılır:

1.     Versailles Antlaşması, 28 Haziran 1919, (Almanya ile)
2.     Saint-Germain Antlaşması, 10 Eylül 1919, (Avusturya ile)
3.     Neuilly Antlaşması, 27 Kasım 1919, (Bulgaristan ile)
4.     Trianon Antlaşması, 4 Haziran 1920, (Macaristan ile)
5.     Sèvres Antlaşması, 10 Ağustos 1920 (Osmanlı İmparatorluğu ile; sonradan 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaşması ile değiştirildi)

Konferans devam ederken Mısır'da bulunan Ermeni Milli Delegasyonu Başkanı Bogos Nubar Paşa da Paris'e çağrılır. Nubar Paşa 1882de Osmanlı'dan ayrılıp İngiliz egemenliğine giren Mısır'ın ilk Başbakanı Nubar Nubaryan Paşa’nın oğlu olup "Büyük Ermenistan" projesinin mimarıydı. 29 Şubat 1919 "Le Matin" gazetesinde yayınlanan Bogos Nubar'ın görüşleri özetle şöyleydi:

“Biz Ermeniler, Büyük Savaşta Müttefikler lehine çalıştık. Rus ordusu Kafkasya üzerinden Anadolu içlerine ilerlerken Kont Nikola emrinde Ermeni askerler vardı. Rus ordusunun yardımcısı Antranik Toros Ozanyan ile Tümgeneral Tomas Nazarbekyan yönetiminde 50.000 Ermeni asker ve 150.000 kişilik Ermeni destek gücü vardı. İngiliz kumandan Allenby, Kudüs’e girerken birliklerinde Ermeni askerler vardı. Fransız ordusunda 800 asker, Suriye Doğu Lejyonunun yarısı Ermeni askerdi. Osmanlı’nın boyunduruk ve baskısından Ermenilerin kurtulması gerekir.
Şimdi Kafkasya’da Ermeni devleti kuruluyor ve bu devlet Doğu Anadolu’daki 6 vilayet ve Kilikya'yı (Adana) içine alacak şekilde kurulmalıdır. Ermenilerin Trabzon’dan denize çıkma hakları vardır. Pontus yöresinde Yunanlılarla aramızda sorun olmaz. Kafkaslarda 2.1 milyon Ermeni var. Ermeniler Büyük Ermenistan devletini kurmaya hazırdır. Müttefiklerin bu konuda yardımını bekliyoruz."

Böylelikle, Doğu Anadolu’yu da içine alan bağımsız bir Ermenistan kurulması ilk kez uluslararası bir konferansta açıkça dile getiriliyor ve bu istekler Müttefikler tarafından destek görüyordu. Müttefikler, kurulması planlanan "Milletler Cemiyeti" nin temel ilkelerini karara bağladıktan sonra, 22 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'ni Paris'e çağırmışlar ve 10 Ağustos 1920de Sèvres Antlaşması imzalanmıştır. (Sonraki bölüm: Sèvres Antlaşması ve Türk-Ermeni Savaşları)