YAZARIN OKUYUCUYA ÝHANETÝ

Ya da hikâyeci kahpeliði…

Aðýr oldu biraz ama...

Sadece hikâye anlatarak bir kiþi bu titri nasýl hak eder? Bakýn size anlatayým.
Hikâye anlatmanýn bir çok farklý yöntemi, anlatýlan hikâyelerin de bir çok farklý türü vardýr. Bunlar arasýda yazarý en tehlikeli sularda yüzdüreni ise bu farklý türlerin tamamýna sirayet etme yeteneði de olan ‘’ gerçekçi ‘’ anlatýmdýr.
Gerçekçi anlatým ne ola ki?

Misal gerçek zamanlý ya da belli bir dönemde geçen, tarihin ve coðrafyanýn belli bir kesitinde geçen hikâyede karakterler statülerine göre ve bu kýsýtlarýn içerisinde gerçekçi yaþamlar sürdürürken hikâyeleri anlatýlýr ise bu gerçekçi bir anlatýma örnektir. Þimdi tüm veriler bu anlatýma göre kurgulandýðýnda karakterlerin yaþadýklarý zaman zaman olumlu, zaman zaman olumsuz þeyler olacaktýr. Tamamen her þey süt liman bir anlatým nasýl ki gerçekçilikten ayrýlacak ise tamamen her þeyin kötü gittiði tüm dertlerin onlarý bulduðu anlatýmlarda gerçekçilikten uzaklaþacaktýr. Çünkü gerçek insanlar baþarý ve mutluluk merdivenlerini yukarý çýkarlarken de tökezler üzücü þeyler yaþarlar, aþaðý inerlerken de süreç olarak çok kötü olmayan ve gülümseten þeyler yaþarlar.

Peki, kahpelik bu iþin içine nasýl karýþýr? Tabi ki finali yaparken.
Hikâyeci karakterleri finale doðru götürürken aklýnda bir bitirme tarzý vardýr. Mutlu son ya da mutsuz son, ya da sadece son. Hikâyede karakterlerin macerasý mutlu ya da mutsuz bitebilir, ya da birden bir sona erebilir. Bu olaðandýr. Ama özellikle de okuyucu / izleyici sevsin diye iþlenmiþ karakterlerin birden mutsuz son yazýcam diye þiþ kebaba çevrilmesi misal, bak bu iþte bir nevi yazar kahpeliðidir. Masumiyet karinesine sahip karakterlerin bu mutsuz sona hizmet etmek için birden bire olaðandýþý kötü bir gidiþata sürüklenmesi, okuyucu / izleyicinin bað kurduðu karakterlerin acýlar içinde olmasý evet vurucu bir finale hizmet etse de aslýnda ona ihanettir.

Tanrýnýn varlýðýna dair öðretilere parmak sallayan yazarlar, bizzat boþ bir sayfa üzerinde kendilerinin yazýp çizerek yarattýðý evrende acýmasýzca yazgýlar kalemlemekten geri durmazlar. Tanrý nýn en çok eleþtiri aldýðý, acýmasýzlýk ile itham edilmesine sebep olduðu kaderci iþleyiþ ise misal, bu tarz yazarlar kendi yarattýklarý karakterler üzerinde bin beterini uygulamaktan geri durmazlar. Böylelikle gerçekçilikle anlatýlan öyküdeki karakterlerin, hele de okuyucu / izleyici ile bað kurmuþ, kabul görmüþ olan karakterlerin hikâyenin genel gidiþatýna aykýrý olarak bir final mefhumuna hizmet etmek üzere paralanmasý, pir-ü periþan edilmesi tabii ki hikâyeci kahpeliðidir.
Peki alternatif hikâyelerde, fantastik hikâyelerde? Ayný þey geçerli zira öykü, hikâye ne kadar alternatif olursa olsun kendi yarattýðý habitat içinde var olan karakterler yahut anlatýcýnýn kendisi bizzat gerçek hayatla örtüþen bir karakter ise, özdeþleþme arayan bir karakter ise ya da okuyucu / izleyici ile ve bu özdeþleþmede iç hesaplaþmalar, baþarýlar, tutkular vs var ise hikâyenin alternatifliði yok olup gider geriye karakter kalýr. O karakter ile baþarýdan baþarýya koþan, onda kendini bulan okuyucu / izleyici ise birden tornistan eden hikâyede yokuþ aþaðý savrulurken, hiç yapmayacaðý karakterine aykýrý hareketlerde bulunup üst üste kaybederken hikâyeci de en sinkaflý küfürleri yemeye baþlar. Çünkü sevdiði, bað kurduðu karaktere kahredilmektedir.

Okuyucunun / izleyicinin tepkilerine göre yazmak, sanat, sanat içindir düsturuna ters olmakla birlikte kabul görebilir, o da sanat toplum içindir gibi bir düstura hizmet eder zira acýdan, kaostan beslenen kitleler de pekala vardýr. Ama bunu yaparken kendi kurguladýðýnýz olaðan gidiþatý mesaj veren bir sona ulaþtýrmak adýna olaðandýþýlaþtýrdýðýnýz zaman hem takip ettiðiniz düstura, hem talebi sunduðunuz arza ihanet etmiþ olursunuz.
Bu duruma en çok dizi senaristleri ve çok fazla hikayesi olan romancýlar düþer. En baþarýlý diye addedilen senaristler yazarlar bile nefret söylemlerine, küfürlere gark olur bizzat onlara en baðlý fanlarý tarafýndan.
Ezcümle, dramatize adýna bundan kaçýnmayý ve bunu yapanlarý da eleþtirmeyi destekliyorum.

Not: Ýþ bu karalamanýn mesneti okuduðu / izlediði karakterlerle kendi arasýnda ve kendi hayat yolculuðu arasýnda çok güçlü bað kuran okuyucu / izleyicilerin hikâyedeki karakterlerin hikâye içerisinde olaðan gidiþatýnýn birden olaðandýþýlaþmak adýna tornistan etmesinden dolayý bundan etkilenen, kendini geleceðini sorgulayýp bunalýma ve hatta intihara sürüklenen kiþilerin varlýðýndan haberdar olmamdandýr. Herkesin çok güçlü karakterlerde olmasýný ve etkilerden azade olmasýný bekleyemeyiz en nihayetinde. Hikâye ayný bilgi gibi bir anlatma sorumluluðu ister.
Ýlhamýn sorumsuzca kullanýlmasý tahmin edilemeyecek zararlar verebilir.