DEPREM
Son günlerde deprem en güncel konularýmýzdan biri oldu. Bu güne kadar yapýlan çalýþmalarýn ne denli yüzeysel olduðu, konu ile ilgili açýk oturumlarda belli oldu. Þimdiye kadar yapýlanlarýn tümü zemin nerede saðlam, nerede çürükten öteye gidememiþ. Büyük depremin yarattýðý büyük korkunun neden olduðu vurgunlar da cabasý. Bazý sözde inþaat þirketleri ortaya çýkmýþ, kimi çelik konstrüsyonla, kimi kolonlarý saðlamlaþtýrdýðý savýyla binalarý saðlamlaþtýrdýklarýný gazete ilanlarýyla deprem zedelere duyurmuþlardýr. Ýnþaat tekniðini bilmeyen, geçirdiði korku þokuyla saðlýklý düþünemeyen ev sahipleri bu tür ilanlara kanmýþlardýr. Bazý rantçý müteahhitlerse deprem hasarlarýný ince bir sýva ve boya ile kapatýp, ilk sarsýntýda yerle bir olmasý kaçýnýlmaz olan binalarda saðlam imajý yaratmýþlardýr.
Her ne kadar inþaat ustasý deðilsem de ilk mesleðim olan elektrik tesisatçýlýðý sayesinde inþaatlardaki hatalarý gözlemleme olanaðýný buldum. Ankastre (sýva altý ) tesisatlarý yaparken, kanal kazma sýrasýnda, bazý yerlerde keskinin kýymýk koparamadýðý, bazý yerlerde ise dokunduðun yerde dökülen betonlar üzerinde kanallar açtýk. Bunun nedeni ise, genelde beton dökme iþi o konuda iþ yapan taþeronlara havale edilmesidir. Her ne kadar o iþi yapanlarýn yerini beton dökme makineleri aldýysa da küçük inþaatlarda halen o eski teknik sürdürülmektedir. Ýþi alan taþeronlar, aldýklarý iþi bir an önce bitirmek için harcý yeteri kadar kardýrmadýklarýndan çimentoyla kum eþit daðýlmamaktadýr. Bu durum kolonlarda oldukça büyük sakatlýklara neden olmaktadýr. Deprem sonrasý görüntülerde demirlerin açýkta ve içlerinin boþ olmasý bundan kaynaklanmaktadýr.
Aslýnda, bina saðlamlaþtýrma iþinde ne çelik konstrüsyon ne de ilave kolon güvenceli deðildir. Öncelikle binadaki yükün azaltýlmasý gerekir. Örneðin tuðla yerine ytung gibi hafif malzeme kullanýlmalýdýr. Ya da ýsý yalýtýmý gerekçesiyle dýþ duvarlardaki tam tuðla yerine yarým tuðla, hatta daha ince tuðla kullanýlmalýdýr. Yine ýsý yalýtýmý için iyice küçültülmüþ pencereler de büyütülmelidir. Aðýr malzemeyle balkon kapatýlmasýna izin verilmemelidir.
Tüm inþaatlarda uygulanan kolon tekniði de yanlýþtýr. Çatýlarda kullanýlan sihirli üçgen tekniði kolonlarda da aynen uygulanmalýdýr. Nedir bu sihirli üçgen. Dikmelerde taþýyýcý kolonlarýn uygun yerinden dikmenin dibine destek baðlantýlar yapýlýr. Karþýlýklý baðlantýlarýn kesiþme noktalarý dikmenin dibindedir. Taþýdýklarý yük eþit olduðunda, yük kesiþme noktasýnda sýfýrlanýr. Bu da çatýnýn daha hafif malzemeyle inþasýný saðladýðý gibi, daha saðlam bir çatý oluþumu saðlar. Bu teknik kolonlarda da kullanýlabilir. Dört morelyeden oluþan bir kare veya dik dörtken çaktýðýnýzda ne denli büyük ve sýk çivi kullanýrsanýz kullanýn saðlam olmaz. Köþelerine sihirli üçgen uyguladýðýnýzda arzu ettiðiniz saðlamlýk saðlanmýþ olur. Kemerli yapýlarda da sihirli üçgenlere benzerlik vardýr. O benzerlik camilerdeki olaðan üstü büyük kubbelerin yýkýlmamasýný saðlar.
Bir gözlemimi de açýklamadan edemeyeceðim. Yaptýklarý inþaatlarda eksik çimento kullanan müteahhitler hýrsýzlýklarýný gizlemek için, göze batan yerleri ýslatýp üzerlerine toz çimento serpmektedirler. Kontroller gözle yapýldýðý için bu sakýncalý durum anlaþýlamamaktadýr.
Bence depreme karþý saðlamlaþtýrýlmasý düþünülen binalarda öncelikle aðýrlýklar hafifletilmelidir. Binalarýn üzerindeki tonlarca aðýrlýða neden olan su depolarý kaldýrýlmalýdýr. Pencereler büyütülmelidir. Kolonlara sihirli üçgenlerle destek saðlanmalýdýr. Deprem kaçýnýlmazdýr. Mutlaka olacaktýr. Dileðim bu badireyi minimum hasarlarla atlatmaktýr.
Özcan Nevres 8 Þubat 2002 SÝLÝVRÝ