‘BÜYÜK TURİST’; BATILI BİR GEZGİNİN ANALİZİ

Gelişmiş ülkelerdeki orta sınıftan bir yurttaşın gündelik yaşantısı sıkıcı olabilir. Çalışmak zorunda kaldığı için sıcacık yatağından erken kalkar, güvenli limanı evinden çıkar, trafik karmaşası içinde ofisine ulaşır. İş stresi ve çalışma alanındaki rekabet sinirini yıpratmaya yeterlidir. Öğle molalarında birkaç kadeh içki günü tamamlayabilmesi adına içilir. Geleceğini kredi kartları, banka kredileri ile çoktan satın almış olan veya bu yöne sürüklenmek istenen gezgin adayı diğer ebeveynle ayrı yollardan evine ulaşır. Varsa çocukları, yoksa eşi ile olan ilişkilerinin derdinde uyuma saatine dek bir bataklığa gömülür. Hafta sonları bir kurtuluş gibidir, ayda dört gün. Makul bir yenilenme payı! İnanlar kiliseye, kendi halinde olanlar metreslerine koşabilir.

Profesyonel olmayan batılı gezginler bu tekdüze yaşantı içinden çıkıp yabancı bir diyarı ziyaret ederler. Tur satın aldıkları seyahat acentelerinde her ülke için bir etiket bulunur; Akdeniz ülkeleri deniz, güneş, kumsal ve antik kültürle anılırken, Uzakdoğu egzotik havanın egemen olduğu yerdir. Baharat kokularına afyonun ve gizemin, belki de sınırları aşmanın çekiciliği karışır. Afrika’nın doğal yaşamı, G. Amerika’nın karnavalları ve tutkulu dansları vardır. ‘Büyük Turist’ hepsini görmeyi arzulamaktadır, gündelik yaşantısından farklı olana, hatta dillendirmese de yabanıllığın basitliğine özlem duyar.

Yine de modern yaşamın ağları etrafından hiç eksik olmaz. Turizm alanı olan en yoksul ülkelerin havayolu şirketleri bile dış seferlerde belli bir standarttı yakalamaya çabalar. ‘Büyük Turist’ evinin konforunda bir seyahati tercih eder, kendisi eğitimsiz olsa bile diplomalı yabanıllarca karşılanır, kendi ülkesindeki teknolojinin benzerleriyle donatılmış çok yıldızlı otellerde ülkesinin lüksüne kavuşur. Sıra yolculuğun sonunda ulaşılan kültürle tanışmaya gelmiş gibidir, fakat sokaklarda yalnız gezilmesi güvenlik nedeniyle tavsiye edilmez. Kafile halinde akınlar düzenlenip öteki kültür keşfedilir. Olmadı, suni kültür vahaları oluşturan tatil köylerinden dışarıya adım atılmaz. Büyük Turist, ülke ile ilgili anılarını pazarlardaki tezgâhlardan satın alır, uçsuz bucaksız denize girmektense dar bir havuzun güvenliğine hapsolur. Tatilinde öteki insanlardan çok seyahate iştirak eden kendisi gibi insanlarla muhatap olmuştur ve söz konusu olan geri kalmış bir ülkeye düzenlenen tur ise evindeki yaşam standartlarına duacı olunur.

Yıllık izinlerde yapılan bu kültür avcılığından, güya tarih yolculuğundan sonra tatil için bankalardan alınan kredileri geri ödemenin acı gerçeği yetişkinlerin biraz canını yakar. Kaçış anıların tazelenmesindedir; ilk günlerde video görüntüleri heyecanla izlenir, fotoğraflara yeniden merakla bakılır ve o yıl gidilen ülke hakkında notlar tutulup tüm dosyalar rafa kaldırılır. Gelecek yıl farklı bir coğrafyayı, sözüm ona farklı bir kültürü tanıma niyeti açığa çıkar.

Oysa Büyük Turist başka yerlerde kendi evine uzun bir yolculuk yapmıştır. Turizm sektörünün tekbiçimliliğinin ayırtında, değil gibidir. Giderek ziyaret edilen ülkelerdeki yerel kültürler de kendi kültürüne benzemektedir. Afrika’da bir kabile dansında fotoğrafını çektiği ‘üniversite öğrencisi gösterici’, az sonra kolasını yudumlayıp makyajını temizleyerek akşam kulübesinde uydu kanallarından NBA maçlarını seyretmenin zevkine varacaktır.

Bu tekdüzeleşmenin ana vektörlerinden biri uluslar arası niteliğe bürünen iletişim araçlarıdır. Bir sonraki yazımızın konusu, şimdiden belirlenmiştir…