Savaşlar aslında ölüm demektir. Ne gariptir ki insan tarihini savaşlarla anarız. Savaşta ölenler kutsallaştırılır, öldürenler kahramanlaştırılır. Bu her tarihte ve dünyanın her yerinde böyledir ve böyle olmasa öldürenlere en azından fail ölenlere mağdur denilirdi. O zaman da savaşmak kutsanamazdı.

Acaba savaş öldürmeyi haklı kılar mı? Örneğin savaşı bahane edip sivillerin yaşadığı bir şehri bombalamak ve yüzlercesini bazen binlercesini öldürmeyi savaş meşru kılar mı? Bir Amerikan yorumu Japonya'ya atılan atom bombalarını meşrulaştırırken, eğer atılmasaydı çok daha fazla insan ölecekti diyor. Savaşın erken bitmesini sağladığı için hayat kurtardığını savunuyor. Hani özrü kabahatinden büyük... Acaba bu Hiroşima' da ölen savaşla uzaktan yakından alakası olmayan çocuklar için nasıl bir bahanedir? Veya kanserli doğan ve ölen binlercesi için...

Geçen hafta bir belgesel seyrettim. Bir aslan sürüsü kocaman bir Afrika bizonu avlıyor. Sonra parçalayıp yedikten sonra bizon sürüsünün yanı başında gerine gerine yatıp duruyorlar. Bizon sürüsü biliyor ki bunlar bir daha acıkana kadar saldırmayacaklar. Amerika'da bizon nesli tükenmek üzere... Çiftliklerde çoğaltmaya çalışıyorlar. Bunun nedeni aslanlar değil, milyonlarcasını öldüren insanlar.

Ben insanlığa hayvani duygular öneriyorum insani duygular yerine. Hiçbir aslan diğer aslan sürüsünün katletmemiştir. Olsa olsa kavga ederler, ama birbirlerini katletmezler. Birbirini ve diğer türleri doyumsuzca öldürmeye programlı insandan başka bir tür var mı onu da bilmiyorum. Bu gün insanlığın tarifi en kısa şekliyle; "sürekli tüketmeye ve öldürmeye programlı ve sistematik şekilde ölüm makineleri yapabilen hayvanlık dışı bir tür" olabilir.