Kültür ve Turizm Bakanlýðýnýn 20 Aralýk 2005 tarih, 711 sayýlý kararý gereðince, Vakýflar Genel Müdürlüðü denetiminde olan cami, mescit gibi tapýnaklara hoparlör ve ek elektronik düzenek konulamayacaðý ve konulmuþ olanlarýn ise kaldýrýlmasý kararlaþtýrýlmýþtýr. 31.12.2005 tarih 26040 sayýlý Resmi Gazete’de yayýmlanarak yürürlüðe giren bu kararda

“Minarelere ve kubbe çevrelerine özellikle yapýyý tahrip eden elektronik malzeme (hoparlör ve modern aydýnlatma armatürleri gibi) elemanlarýn konulamayacaðýna, ancak paratoner, kandillik ve mahya gibi özgün biçim ve malzemeye uygun tesisin yapýlabileceðine, minarelerde fiziksel
tahribata neden olan ses düzeni yapýlmamasýna, eskiden var olanlarýn yeni onarýmlar sýrasýnda kaldýrýlarak yapýnýn orijinal durumuna getirilmesine”

karar verilmiþtir denmektedir.

Ancak, bu karar geniþ kapsamlý deðildir, çünkü sadece Vakýflar denetimindeki tarihi camileri kapsamaktadýr. Yeni inþa edilmiþ, inþa edilmekte olan cami ve mescitler bu karar dýþýnda kalmaktadýr. Halbuki tüm camilerin bu karar kapsamýna alýnmasý gerekirdi.

CAMÝ GÜRÜLTÜSÜ
Bir andavallýnýn megafonla veya kamyonet üstüne hoparlör baðlayýp patates soðan satmak için sokak aralarýnda “badadis-suvan” diye bangýr bangýr böðürmesi nasýl ki kentin sessizliðini ve insanlarýn psikolojisini bozuyorsa, ayný þekilde, minarelerin hoparlörlerinden günde beþ vakit yayýlan ve ortalama 25 dakika süre ezan gürültüsü de insanlarýn huzur ve psikolojisini bozmaktadýr.

Bir minareye en az dört hoparlör takýlmakta, hatta kubbelere bile hoparlör konmaktadýr. Ayasofya'nýn yanýndaki küçük caminin minaresine 10 hoparlör takýlýdýr ! Kuramsal olarak iki minareli bir caminin etrafa yaydýðý toplam ses gücü 2000 Wat'ý aþabilmekte ki bu da cankurtaran/motosiklet sesine eþdeðerde 110-150 desibellik bir ses þiddeti yaratabilmektedir. Ýnsan kulaðýnýn gürültüye katlanma sýnýrýnýn 60 desibel olduðunu göz önünde bulundurursak maruz kaldýðýmýz tehlikenin boyutlarý herhalde daha iyi anlaþýlabilir.

Bir çok yerde vatandaþlarýn cami yapýmýna karþý gösterdiði tepkinin ana nedeni hoparlörlü camilerin çevreye aþýrý gürültü saçan merkezler haline dönüþmüþ olmasýdýr.

Cami altlarýnýn market, nalbur, kasap, manav, börekçi, çiðköfteci, züccaciyeci, berber, terzi, kunduracý, otopark yapýlmasý da bu yapýlarýn gerçek iþlevlerine aykýrý olup þaþýlasý çirkin bir görüntü oluþturmaktadýr. Peki yetkililer, cemaat bu çirkinliði yadýrgamýyor mu?

CAMÝ SAYISI VE ORANLAMA
Hoparlörlü cami inþa etme ve kablo çekerek hoparlörle ezaný nakletme sendromu sürdükçe camilerin oluþturacaðý çevresel ses kirlenmesinin gelecek yýllarda daha da artmasý kaçýnýlmazdýr. Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý 2009 verilerine göre Türkiye'de toplam 79.096 cami varmýþ. Cami sayýsý en fazla olan il Ýstanbul (2.944).

Ancak, bu rakamlar gerçekçi görünmüyor. Cami sayýsý bundan çok daha fazla olmalý. Çünkü artýk her yeni yapýlan siteye bir telaþ hemen bir cami konduruluyor. Buna ek olarak sokak aralarýna, yol konaklama yerlerine, AVMlere bile bir sürü irili ufaklý camikondu ve mescit hemen yapýlýyor.

2010 itibarile cami sayýsýnýn 100.000e ulaþacaðýný varsayabiliriz. Cami sayýsý (96) en az olan il Tunceli. Alevi sivil toplum örgütleri Alevi köylerine cami yapýlmasý ve imam atanmasýndan þikayetçi. Fakat hükümet bunu duymazdan, görmezden geliyor.

Ýstanbul'un kentsel yüzölçümü yaklaþýk 5.000 km karedir. Ýstanbul'daki cami sayýsý kabaca 3.000 olduðuna göre 5 km karelik bir yürüyüþ alaný içerisine teorik olarak 3 cami düþmektedir. Bazý yerleþim alanlarýnda bu sayý iki, beþ, on, hatta kýrk katýna ulaþabilmektedir. 183 cami bulunan Fatih ilçesinde (yüzölçümü 17 km kare) 5 km karelik yürüyüþ alaný içerisine düþen cami sayýsý 6dýr ! Bu rakam Beyoðlunda (9 km kare) 48e çýkar. Eminönü ilçesinin yüzölçümü zaten 5 km kare olup cami sayýsý 130dur !

Peki bu kadar cami inþaatý, yeri göðü inleten ezan seslerine raðmen camiye giden var mý? Gidip bakýn: Cuma hariç diðer günler camiler bomboþ. E peki o zaman bu kadar þamata yapmanýn ve cami inþa etmenin, kabloyla hoparlör çekmenin anlamý ne?

Güya tapýnma ve ibadet amacýyla yapýlýyor diye bu çevresel tehdidi görmezden gelemeyiz, ayrýcalýk tanýyamayýz. Tarihsel ve kentsel dokuyu tahrip etmesi, çevreyi ve insan saðlýðýný tehdit etmesi, yaþam kalitesini düþürmesi ve iþ gücü kaybýna yol açmasý bir yana, hoparlörlü camiler bu baðlamda diðer inanç ve dinlere de uygar bir örnek oluþturmuyor.

Çünkü camiler artýk “tapýnma” deðil “rant kapýsý” oldu. Cami inþaatý her türlü yapým harcý, resim ve emlak vergisinden muaf. Maliyet çok düþük. Finans kaynaðý zaten hazýr: halkýn baðýþlarý. Bu baðýþlar da vergiden muaf. Kredi kullanmaya, faiz ödemeye gerek yok. Su bedava, elektrik bedava, kira gelirleri vergiden muaf. Cami görevlilerine halkýn parasýyla bol keseden maaþ... Siz için ekonomik sýkýntý çeken bir din adamý gördünüz mü?

HUKUK VE ETÝK
Gürültü yapmak kanunlarýmýza göre suçtur. Yasa, yönetmelik veya standartlara aykýrý þekilde gürültü ve titreþime neden olanlara 5237 sayýlý Türk Ceza Kanunu, 5326 sayýlý Kabahatler Kanunu, 2872 sayýlý Çevre Kanuna göre çeþitli yaptýrýmlar uygulanýr. Son düzenlemelerle cezalar arttýrýlmýþ olup para cezalarý 15.000.- TLden baþlýyor. Ýkinci kez olursa 30.000.- , sonra 45.000.- oluyor. Günde beþ kez olursa ceza bir hayli artabilir ve ayný zamanda süreli veya süresiz kapatma cezalarý gündeme gelebilir ! Bu yasadan hoparlörlü camiler istisna edilemez.

Kuþkusuz amaç camilere ceza kesmek veya kapatmak deðildir. Camiler insanlarý ve çevreyi rahatsýz etmeden iþlevlerini sürdürebilirse çevresel huzur ve sessizliðe çok olumlu bir katký saðlamýþ olurlar. Çünkü ezan gürültüsü nedeniyle sinirleri bozulanlar, baþka yerlere taþýnanlar, evini satanlar bile var.

Ýþin bir de etik ve insancýl yönü var. Özellikle sýcak yaz günlerinde, daha gün aðarmadan veya akþam gün battýktan sonra, pencereler ve balkon kapýlarý açýkken, insanlar dinlenirken, çocuklar, yaþlýlar uyurken, hoparlörle avaz avaz ezan okumak tam bir saygýsýzlýk, görgüsüzlük, zulümdür. Ýnsanlarýn özgürlüðüne ve bireysel yaþam alanlarýna saldýrýdýr.

Ýnsanlarý huzurunu ve rahatýný bozmaya, hangi gerekçeyle olursa olsun, kimsenin hakký ve yetkisi olamayacaðý gibi bunun dinle imanla da bir alakasý yoktur. Bu resmen insanlarý taciz etmek, bir takým basiretsiz ve bilinçsiz bünyelerin kendi gibi olmayanlara duyduklarý bastýrýlmýþ nefreti, akýllarý sýra “kabir azabý” (!) gibi “ezan azabý" (!) ile telafi yoluna gitmeleridir.

NE YAPMALI?
2005 tarih 711 sayýlý Kültür ve Turizm Bakanlýðý kararýna göre Vakýflara baðlý cami ve mescitlerdeki hoparlörlerin sökülmesi iþlemine baþlandý mý onu bilmiyoruz ama, Vakýflara baðlý olsun olmasýn, estetik, tarihsel ve akustik güzelliði bozan, çirkinleþtiren tüm camilerdeki hoparlörlerin sökülmesine bir an önce baþlanmasý elzemdir.

Diðer taraftan, camilerin rant kapýsý olmasýnýn önüne geçilmeli, cami inþaatlarýna ivedilikle bir sýnýrlama getirilmeli, özellikle büyük metropollerde 5km karelik 1 saatlik yürüyüþ alaný içerisinde birden fazla camiye izin verilmemeli, gereksiz olanlar yýkýlarak park ve yeþil alanlara dönüþtürülmelidir.

Ezan okunacaksa bunun çaðdaþ uygarlýk ve þehircilik anlayýþýna göre, Türkiye'nin de üye olduðu “Avrupa Çevre Ajansý” (EEA) nýn gürültü kirliliði normlarýna göre, kentsel etik ve görgü kurallarýna uygun bir þekilde yapýlmasý herhalde dinen de daha doðru olacaktýr. Zaten gerçek inanlý kimse ezan fýsýltýyla da söylense onu mutlaka duyacaktýr.

NOT: Ses kirliliði ve ezan gürültüsü hakkýndaki þikayetlerinizi “Ýstanbul Bölge Çevre Müdürlüðü” bilgi@istanbulcevor.gov.tr) e-posta adresine iletebilirsiniz. Çevre Müdürlüðü bu konuda Müftülükleri uyarmakta, Müftülük de ilgili camiyi uyarmaktadýr. Ya da, doðrudan doðruya Müftülüklere e-posta gönderebilirsiniz. Adresleri http://www.devletana.com/muftulukler.htm linkinden bulabilirsiniz .