Konfuciuz (Konfiçyus), hayatýn anlamýný þu iki kavram ile özetler: “Kendine hakim olmak ve nezaketli olmak.” Sonra açýklar, “kendine hakim olmak, insaniyetli olmak demektir.”

Ýnsaniyet kelimesinin içini dolduran anlamlar iyilik, hoþgörü, yardýmseverlik, acýma duygusu, dürüstlük, haktanýrlýk vs. ile açýlabilir. Yani bizim þimdi erdem dediðimiz þeydir insaniyet ve baþkalarýna öðüt olarak verdiðimiz, büyüklerimizden birer terbiye düsturu olarak aldýðýmýz kavramlar. Hayli zamandýr unuttuðumuz, gittikçe daha fazla ihtiyaç duyduðumuz kavramlar… Sihirli bir dünyanýn, üstün insan olmanýn reçetesi…

Ýnsaniyet, toplumsal bir tavýrdýr; nezaketse bireysel. Bütün kutsal kelamlar insaniyeti ve nezaketi telkin eder kullara; ve bütün toplum mühendisleri insaniyet ile nezaketin altýný çizerler öncelikle. Ýnsaniyetsizlik toplumu; nezaketsizlik ise bireyi mahveder çünki. Bunun için, insaniyetli olmanýn ilk þartý nezaketli olmaktýr.

Çocuklarýmýzý nezaket kurallarýna sadýk insanlar olarak yetiþtirdiðimizi düþünelim ve her annenin kendi çocuðunu nezaket sütüyle emzirdiðini var sayalým. Çeyrek yahut yarým yüzyýl sonra nazik beyefendiler ve nazenin hanýmefendiler yönetmeye ve yönlendirmeye baþlayacaktýr toplumu. Ýþte bu kuþaklardýr insanlýðý eleðimsaðmalarýn altýndan geçirtecek kuþaklar ve elbette onlarýn çaðýnda çeteler kendiliðinden tarihe gömülecek; terör ebedî uykusuna çekilecek, yolsuzluklar kaçmaya delik arayacak, kötülükler köþe bucak saklanacaktýr. Nazik insan, komþusunun açlýðýndan, baþkalarýna yapýlan haksýzlýktan, adaletsiz gelir daðýlýmýndan, tutarsýz politikalardan, siyasî çýkar hesaplarýndan rahatsýz olan insandýr çünki. Kiþi, kendisindeki küçük bir nezaket noksanýndan dolayý baþkalarýnýn incinebileceðini düþünmedikçe olgun insan olamaz. Ýnsaniyetsizlikten doðan tehlikelerin ise toplumlarý buhranlara sürüklediðini görmekten býkýp usandý tarih. Ýnsaniyetsizlik toplumlarýn düzenli hayatýný ifsad ederek baþkalarýnýn yoluna engeller, mayýnlar, dikenli teller serpiþtirir.

Ýnsaniyeti besleyen nezaket sahiplenme duygusunu; fýtratý bozan nezaketsizlik ise kiþilerdeki sahip olma içgüdüsünü kamçýlar. Bunlardan birincisi diðergamlýðýn (özveri), ikincisi hodbinliðin (egoizm) göstergesidir. Ýnsaniyet ve nezaketle terbiye edilmemiþ insan canavarlaþýr gitgide.

Ýnsaniyet, hatayý kendinde aramayý söyler bize. Toplumsal hatalar, aynaya bakýnca görmek istemediðimiz yanlýþlarýmýzýn; yahut onlarý küçümsememizin sonucudur biraz da. Daha da kötüsü, kendi hatalarýmýzý örtmek için baþkalarýnýn hatalarýna mercek tutmaklýðýmýzdýr belki. Baþkalarýnda daha büyük hatalar görmenin bizdeki küçük hatalara cevaz verdiðini hangi kitap yazar?!.. Dürüstlük, iyilik, güzellik vs. insanýn fýtrî özellikleridir ve insandan önce insaniyet aranýr.

Ýnsaniyetin zaferi, nezaketle kazanýlabilir. O hâlde nezaket yoksa görme yok, nezaket yoksa konuþma yok, nezaket yoksa iþitme yok ve nezaket yoksa kýmýldama yok. Nezaketsiz bakýþlardan, nezaket yoksunu konuþmalardan, nezaketi bozan dinlemelerden, nezaket kurallarýna uymayan davranýþlardan býktýk. Artýk televizyon ekranlarýnda nazik beyefendileri ve nazenin hanýmefendileri görmek istiyoruz. Meclis’te, sosyal medyada ve tüm mecralarda tartýþanlarýn nezaket kurallarýný çiðnememelerini, çocuklarýmýzýn nezaket dýþýlýklara muhatap olmamasýný istiyoruz. Çünkü insanýn gen haritasýný okuyacak ilim adamlarý onun yalnýzca nezaket þifreleriyle yazýlmýþ olduðunu görecekler.

Nezaket, insanlýk için dünyanýn bütün demokrasilerinden daha güzel ve insan yaratýlýþýna en uygun rejim biçimidir. Ýþ iþten geçmeden…

Kaynak:
Ýskender Pala