Bazý düþünce insanlarý içinde bulunduðumuz çaðýn bir “bunalým çaðý” olduðunu söylerler. Sokaklara sýðmayan, baðýrýp çaðýran, etrafa saldýran, uyuþturucuya eðilimli gençlerin hazin hikâyelerini medyadan izleyip okuyoruz.

Kimi sosyal bilimcilerin, çaðýmýzýn hastalýðý olarak ifade ettikleri bu ve benzeri davranýþ çeþitleri, aslýnda bir bunalým deðildir. Çünkü yaptýðý hareketler insanlarý toplumda farklý kýlar! Belli yaþlarda olup da halkýn durumunu beðenmeyen insanlarýn; hasetlik, gelir daðýlýmýndaki eþitsizlik, ideolojik bakýþ farklýlýklarý gibi yaklaþýmlarla açýða çýkan rahatsýzlýklarý sosyal bünyeyi bu duruma getirir. Bu kavgalarýn büyük bir çoðunluðu belli noktalara geldikten sonra artýk normalleþir.

Avrupalý psikanalistlerden olan Freud’un izahý ise þöyle: Üst-ben, alt-ben deðerlerinin çatýþmasýyla bunalým ortaya çýkmaktadýr. Üst-ben deðerleri vicdani, ahlaki ve dini deðerlerdir; bunlar içgüdüsel varlýðýmýzýn yani alt-ben deðerlerimizin ifadesine fýrsat vermez ve onlarý hapseder. Günün birinde alt-ben bir þekilde üst-ben deðerlerine baskýn çýkar; bu daha çok cinsel iþtihalarda, deðiþik anarþik olaylarda görülür. Bazý iddia sahipleri bunalýmý gayri insani, hiç deðilse bugünkü ahlak kurallarýmýza aykýrý bir durum saymakta, onu orta yerden kaldýrmanýn çarelerini aramaktadýrlar. Çünkü onlara göre hayvani iþtihalarýmýzý ve içgüdülerimizi baský altýna alan vicdani, ahlaki, dini ve sosyal normlarý ortadan kaldýrmakla insanýn rahatlayabilmesi mümkündür.
Aslýnda abimizin bu tezi bir nevi anarþizmi, sokak hareketlerini bir baþka þekilde savunmak demek de oluyor.

Hâlbuki bunalým insanla beraber yeryüzüne inmiþ bir durumdur. Ýnsanýn ruh saðlýðý farklý, insanýn bunalmasý farklý iki olaydýr.
Demek ki bunalým da insanýn ruh dünyasý ile ilgilidir. Belki de Allah’ýn insanoðluna verdiði bir farklýlýktýr, toplumla uyumlu olmama halidir…
Ýnsanýn ruh yapýsý hakkýnda deðiþik tedavilerle saðlýklý sonuçlar alýnsa bile, bu durum ferdi mutlu edebilir mi?

Goethe, Tolstoy, Fuzuli gibi insanlýðýn yüz aký olan dehalarý doðuran ve yoðuran söz konusu bunalýmlar deðil mi?

Nietzsche’nin bunalýmýný “Böyle Buyurdu Zerdüþt” kitabýnda görmekteyiz; orada sergilenen ruhi durumlar Alman cemiyetine, belki de bütün insanlýða inþirah vermiyor mu?

Nietzsche’nin bunalýmý olmasaydý, Rocken kasabasýndaki bir çobandan farký kalýr mýydý?

Necip Fazýl’ýn þu þiirini bunalýmdan baþka ne yazdýrabilir:

“Ben ki, toz kanatlý bir kelebeðim /
Minicik gövdeme yüklü Kafdaðý /
Bir zerreciðim ki, arþa gebeyim /
Dev sancýlarýmýn budur kaynaðý”

Demek oluyor ki bunalým sadece alt-ben’in üst-ben’e kafa tutmasýyla ortaya çýkmýyor. Ýnsanýn idrakinde onu hazýrlayan baþka sebepler de vardýr. Duyularýmýz bizi sýnýrlar; nereye kadar varabileceðimizi bize gösterir. Ýnsanda daha ötelere gitme tutkusu hiç eksilmez. Bunun için dahi, ihtirasla kaleme sarýlýr.
Yine Necip Fazýl, bir dörtlüðünde bu durumu þöyle ortaya koyar:

“Ne yalanlarda var, ne hakikatte /
Gözümü yumdukça gördüðüm nakýþ /
Boþuna gezmiþim, yok tabiatta /
Ýçimdeki kadar iniþ ve çýkýþ”

Bana öyle geliyor ki bunalým bizatihi insanýn tabiatýnda bulunuyor. Desem ki insanýn mayasýný harcýný Allah böyle karmýþ kim bilir çoðunuz gülüp geçe de bilirsiniz. Ama görünen gerçekten tam olarak böyle!
Zira bazý vurdumduymazlarýn bunalýmlarý ciddiye almadýklarýný; onlar boþa akan ýrmak gibi salýverdiklerine de þahit oldum. Ama bazýlarý da bunu oldukça ciddiye alýp; bunalýmlardan insanlýða nice meyveler sunmuþlar, sunuyorlar…
Ýlk okuduðumda baya bir þaþýrdýðým bir ayet geldi aklýma… Rabbim Kur’an-ý Kerim’de; “Biz, insaný muhakkak ki bir sýkýntý içinde yarattýk.” (Beled 90/4 ) der.
Sizce de ilginç deðil mi?
Yani demek ki bu durum hiç de öyle göründüðü gibi bir insanýn aleyhine bir þey deðil. Belki de onu diðer insanlardan üstün kýlan bir hazinede olabilir… Öyle olabilmesi için sanýyorum insana düþün bu bunalýmý fark edip, kendini ona göre hazýrlýkla hale getirmesi ile ilgili bir durum olsa gerektir…
Bununla ilgili kendimden de bir sürü örnek verebilirim ama dünya edebiyatýna dev eserler býrakan Dostoyevski’nin yaþadýðý dev buhrana bakmak yeterli olur… O eþsiz eserlerin baþka türlü ortaya çýkabileceðini sanmýyorum…

Ýnsanoðlunun yapýsý ve duyularýn sýnýrlýlýðý, faniliði, izafiliði teþkil ettiði halde, iç idrakimizi bize duyuran þuurumuzla bunlarýn zýddý özlemleri arzularýz.
Birincisi bizi yönlendirirse, baþýmýz ve sonumuz bellidir, insan doðar, belli bir süre yaþar ve ölürüz.
Hâlbuki insanýn dimaðý kendi hayatýnýn üstündedir.
Duyularýn telkin ettiði sýnýrlýlýðýn karþýsýnda sýnýrsýzlýðý özler, sonluluðun karþýsýnda sonsuzluðu arar.
Ýdrakimiz, yalnýz duyularýn verileriyle yetinseydi, bu çeliþmeye ve çatýþmaya düþmeyecektik.
Oysa insaný insan yapan bu mutlu ve muhteþem çeliþme ve çatýþmadýr.
Materyalistler, insanýn duyularýný, spiritüalistler þuurun verilerini ortaya koyarlar; ama insan bu ikisine de, hatta daha da ilerisine sahiptir; bunalýmlarý da insanýn motor gücüdür…

Tüm dostlara bol bunalýmlý, üretken günler dilerim…