ÝYÝLÝÐÝ YAÞATMA GAYRETÝ

Ýstanbul, Ankara, Edirne, Adana, Kayseri gibi muhtelif bölgelerden yaþlýlarýn barýndýðý huzurevine Diyarbakýr’dan Mala Ahmet’in yolu düþer. Huzurevinin tek doðulu insanýdýr. Þaþkýn bakýþlarla yaþlýlar topluluðuna anlamsýz anlamsýz bakmaktadýr. Evlatlarýndan kaçarken, yaþlýlarýn aþýrý ilgisi ve merakýyla karþýlaþýr. Tören merasimiyle herkes heyecanla, gönül alýrcasýna kendini tanýtýr. Böylece Türkiye’nin çok farklý sosyal yaralarýna parmak basan Beyaz Melek filmin biraz duygusal, biraz eleþtiri, biraz abartýlý ve kurgusal hatalarýn bol olduðu dünyasýna yolculuðumuz baþlýyor.

Coðrafyamýzýn iklim çeþitliliði kadar kültürel çeþitliliðimizin klasik karþýlaþtýrma temasýyla yola çýkýyoruz. Hayatlarýnýn son dönemlerinde terk edilmiþ, unutulmuþ yürekleri buruk, gözleri bekleyiþlerle yorgun düþmüþ yaþlýlarýn evlat ve dostlarý tarafýndan terk ediliþini yoðun bir duygusal temposunu düþürmeden filme canlýlýk kazandýrýlmaya çalýþýlmýþtýr.

Unutulduklarýný kabullenmeyen huzurevinin sakinleri her þeyden teselli aramaktadýrlar. Bir torundan, yeni bir yaþlýnýn gelmesinden yalnýzlýklarýna derman olmaktadýr. Görmedikleri torun sevgisi arada bir gelen Buse’yle hasretlerini gidermektedirler. Kendi aralarýnda sevgi ve saygýnýn en güzel örneklerini görüyoruz. Hatta elindekilerini hepsini feda edecek kadar paylaþýmcýlar. Dostlarýnýn mutluluklarý için ellerindeki son kuruþlarýný ve kutsal emanetlerini gözlerini kýrpmayacak kadar özveridirler. Yaþlýlýk bunu öðretmiþtir.

Belki gençliklerine inat, güzellikleri yaþatmaya çalýþýyorlar. Çünkü bu insanlar tutunamayanlardýr. Kaybedenlerdir. Çocuklarýný, torunlarýný, dostlarýný, akrabalarýný ve eþlerini yitirenlerdir. Sebep ne olursa sonuç hüsrandýr. Suçlu aramaya gerek yoktur. Yaptýklarýnýn, etiklerinin bulmuþ diðer bir tabirle ektiklerini biçmiþ insanlardýr. Kimsesiz muamelesi görerek bir araya zoraki gelmiþlerdir.

Güçleri elinden alýnmýþ insanlardýr. Gençken dikkate alýnmayan, önemsemeyen gerçekle yüzleþme dönemine girmiþlerdir. Belki de gençlik ve orta yaþ döneminde yaptýklarýnýn bedelini ödedikleri zamandýr…

Beyaz Melek bunlarý Mala Ahmet’i ve çocuklarýný karþýsýna çýkararak göstermektedir. Büyük þehrin kültürlü, çokbilmiþ insanýna ders vermektedir. Ýþte sonunuz budur demektedir. Hor gördüðünüz, beðenmediðiniz, küçümsediðiniz, alay ettiðiniz, görmek istemediðiniz doðunun farkýný acýmadan görün demeye getirmiþtir.

Büyük þehirli olmak, üniversiteli olmak, okumuþ olmak, batýlý gibi olmak insanlýðý öðretemez diyor Beyaz Melek. Ama bir köylü insanlýðý en güzel þekilde öðrenir diyor. Sizin bahsettiðiniz çocuk eðitimi kitaplarý, çocuklarýnýzý okuttuðunuz okullar, tutuðunuz hocalar, dershaneler, çocuklarýnýza aldýðýnýz oyuncaklar ve daha nice þey çocuklarýnýza sevgiyi, saygýyý, sahiplenmeyi öðretemiyor. Ama bizim okul görmemiþ, þehir görmemiþ çocuklarýmýz sevginin, saygýnýn alasýný taparcasýna büyüklerine gösteriyor demeye getiriyor Beyaz Melek. Sizin oralarda insanlýk ölmüþ, bakýn bizim burada herkese karþýlýksýz kapýmýz açýktýr mesajýný altýnýz çizerek meydan okumaktadýr…

Mahsun Kýrmýzýgül, ilk Filmi Beyaz Melek’le birçok ünlü tiyatrocuyu bir araya getirdi. Birazda ilk filminin eksiklerini üstünü örtmek ve seyircinin dikkatini çekmek istedi. Yinede film kusursuz olmamýþtýr. Yüzeysel bir bakýþ açýsý ve çok þey anlatma derdine düþmüþtür. Derdini anlatýyor mu? Evet, anlatýyor ama yetersiz kalmaktadýr. Özellikle kurgu zayýflýðý her yönden kendini hissettirmektedir.

Ýlk dakikalarda babalarýna çok düþkün evlatlarýn babalarýna ne zararý varda baba bunlardan kaçýyor merakýyla seyirci beklentiye konulsa da bu merak çok sürmemesine raðmen sorunun cevabýný filmin sonunda öðreniyoruz. Öðreniyoruz öðrenmesine ama artýk açýklamaya ne gerek vardý diye düþünmeye baþlýyoruz. Çünkü film çýkýþ noktasýndan öylesine uzaklaþýp, duygusal atmosfere sürüklemiþ ki, filmin baþýný seyirci unutmuþ oluyor.

Kýrmýzýgül, doðu evlatlarýný saf, temiz, iyi niyetli göstereceðim derken farkýnda olmadan doðu insaný cahil konuma düþürmüþtür. Ki þöyle teknoloji çaðýnda kahramanlarýmýz huzurevini hiç duymamýþlar. Balayýný mübarek bir ay olduðunu düþünecek kadar dünyadan habersiz insanlar olarak tanýtmaktadýr. Doðu insaný babalarýný, annenlerini huzurevlerine götürmeyecek kadar, sahiplenen insanlardýr ama bu huzurevini bilmiyorlar, duymamýþlar baðlantýsý bu þekilde ifade edilemez. Bu doðu insanýna hakaret etmektir. Küçümsemektir. Batýda yaþayanlarýn doðu insaný hakkýnda bildikleri yanlýþ, eksik bilgilerine farkýnda olmadan yenisini eklemektir. Yanlýþý göstermek adýna, baþka yanlýþlardan kaçýnmak gerekmektedir.

Olaylara deðini eleþtiri deðildir. Kýrmýzýgül, hep ters giden olaylara deðinmiþtir. Ama nedenleri sorgulamamýþtýr. Bakýcý kadýnýn, yaþlýlara sürekli hakaret etmesi, dövmesi, aþaðýlamasý, býktým bunlardan tavýrlarýna kimsenin ses çýkarmamasý, bakýn yaþlýlarýmýz kimlere emanet ediliyor mesajý veriyor. Ancak müdürün bakýcýya ses çýkaramamasýnýn, bakýcýya ve Ali’ye bir politikacý edasýyla yaklaþmasýnýn altýndaki nedenleri sorgulamamaktadýr. Müdür neden pasiftir. Olaylara göz yummaktadýr. Kýsýk sesle eline saðlýk deyebilmektedir. Yöneticilerin yetersizlikleri bu kadar sessiz sedasýz dile getirilmemeliydi. Kötü gidiþatýn arkasýnda idarecilerin varlýðý daha net ortaya konulabilirdi.

Yine eþinin babasýnýn dizleri tutmayýnca huzurevine býrakýlan yaþlýnýn neden buraya getirildiðinin altý deþilebilirdi. Sadece gizli gizli ziyaretler ve torunun aðlamalarýyla seyirci oyalanmamalýydý. Sýrf kýzý dedesini istiyor diye eþinden boþanmak isteyen kadýnýn meramýný bile anlamakta zorlanýyoruz. Kýrmýzýgül duygusallýk olsunda muðlâklýlýk önemli deðil anlayýþýyla hareket etmiþtir. Kadýnýn kocasýnýn sýrf birini arkadan vurdu diye þefkat, merhamet duygularýnýn kabarmasýyla yola gelmesinde gerçekliðe sýðan bir tarafýnýn olmadýðýný hatýrlatmakta fayda vardýr.

Ünlülere ve politikacýlara da göndermeler yapan Kýrmýzýgül, yaþlýlarýn bir reklam malzemesi gibi kullanýlmamasýný hatýrlatmaktadýr.

Ýkinci perde de doðuya yolculuk vardýr. Yolculuk esnasýnda deprem hatýrlatmasý ve inanç sorgusu da yapamayan film konudan konuya atlamayý sevdiðini gösteriyor. Anlaþýlan Kýrmýzýgül’ün söylemek istediði öyle çok þey var. Hepsine de dokundurmalarda bulunmak yetiniyor… Tuz Gölü manzarasý ve ilaný aþkla yoluna devam eden film bazý mesajlarýný köye saklamaktadýr.

Bir babanýn evlatlarýný okutmamasýnýn vicdan azabý ve samimi itiraflarýyla karþý karþýya kalýyoruz. Ama köylünün nedense cinsel hayatý da konu edilmeden geçilmemiþ. Hem de ironik dokundurmalarla alay edercesine yapýlmýþtýr. Sanýrým Kýrmýzýgül batýlýlarýn doðulular o kadar çok çocuðun olduðu ortamda nasýl seviþiyorlar merakýný da gidermeyi unutmamýþ.

Dicle ve cirit þovlarýyla da doðu insanýn eðlence ve kültürel mirasýna da göndermeler yapan film, burasý sizin eviniz unutmayýn doðu misafirperverliðini de vurgulayarak perdeyi kapatýyor.

Sosyal konulara duyarlý filmlerin giþe filmi olarak anýlsa da, eleþtirilerin altý doldurulamasa da unutulan deðerleri þöyle böyle hatýrlatýlmasý açýsýndan önemlidir. Sanat filmlerin deðerleri parçalamaya yönelik çabalara, deðeri ayakta tutmaya eksikleriyle birilerin çaba göstermesi önemlidir.

Osman Tatlý
osmantatli@gmail.com