İYİ KİTAP KÖTÜ KİTAP

Tanımların düşünceyi sınırlamak ve düşünceleri belli kalıplara göre düşündürtme gibi riskli tarafları vardır. Tanımlar düşüncenin yönünü belirler. Düşüncenin özgürlüğüne ket vurur. Şartlandırmalara neden olur. Tanımlar bazen de gereklidir; nesneyi anlamlandırmak ve diğerleriyle karıştırmamak adına. Doğruyu yanlıştan ayırmanın en kolayı da tanımlardır. Bilginin kullanma biçimine göre bilmek fayda ve zararla paralel hareket etmektedir. Tanım bazen faydalı bazen de zararlı olsa da düşüncesel özgürlük için tanımsal bilgileri aşmak gerekmektedir. Bu bağlamdan iyi kitap kötü kitap tanımları bizi yanlış yolların labirentinden çıkmazlara sürükleyeceğinden tanım faslını ezbercilere bırakalım.

İyi kitap düşünmeyi öğretendir. İyi kitap fikir vererek yeni düşüncelerin üretilmesini sağlar. İyi kitap yazma hevesi uyandırır. Yazma arzusunu kamçılayarak, yazılanlardan eksik kalanları ekleme isteği uyandırır. Haydi yazdıramadı deyelim, okunarak öğrenilenlerden yola çıkarak keşif edilenleri paylaşma arzunu uyandırır.

İyi kitap, başka kitaplara referans olur. İyi kitap okunarak kenara bırakılmaz. Yerini başka kitaplara bırakma zevki verir. Zaten iyi kitaplar birbirinin devamı değil midir? Zincirin halkaları gibi içicedirler. Tek başlarına değillerdir.

İyi kitap, okuyucunun rüyada ziyaretine gider. Kalındığı yerden sayfalarının çevrilmesini devam ettirir. İyi kitap, okuyucusunu yalnız bırakmaz. Okuyucu da iyi kitabı yalnız bırakmaz. İyi kitap rüyaların rengini değiştirir. Rüyalara bambaşka motifler kazandırır. Renksiz ve tekrarlara son verir.

İyi kitap, umuttur. Işıktır. Diriliktir. Azimdir. Samimiyettir. İyi kitap erdemliğin yansımasıdır. Çünkü öğreticidir. Yol göstericidir. İyi kitap hüznü de acıyı da barındırır. Ama iyi kitapların hüznünde ve acısında karamsarlık, kötülük, ego yoktur. İyi kitap saflığın temsilcisidir. Erdemli olanı çamurdan arındırır.

İyi kitap okuyucuyla bütünleşir. Okuyucunun bir parçası olur. İyi kitap benliğe yolculuktur. En kötüsü benliğe giden yolun haritasını çizer. Çünkü insanın tek başına gücü yetmez benliğe gitmek. Benliğin onarılmasında ve sahip çıkılmasında yardımcıya gerek vardır. Öyleyse kitaptan daha iyi bir yardımcı var mıdır?

İyi kitap sadece güzelliği ve erdemi barındırmaz. Çirkinliği ve kötülüğü de barındırır. Şu farkla; iyi kitap çirkinliği ve kötülüğü öğretmez ve bunların okuyucunun kendi çıkarı için kullanmasını telkin etmez. Biraz tarafsız durur. Tercihi okuyucuya bıraksa da kötülüğün ve çirkinliğin güzelliklerin daha iyi anlaşılması için sayfalarına taşır…

Kötü kitap yukarda değinilenlerin dışında kalmakla beraber varlığı gereklidir. Kötü kitap iyi kitabın tanınması ve anlaşılması için var olmalıdır.

Kötü kitap kışkırtıcıdır. Benliğe giden yoldan çıkarmaya adaydır. Okuyucu kötü kitabı okumaz, kötü kitap okuyucuyu okur. Okuyucu üzerinden hâkimiyet kurar. Kendine benzetir.

Okuyucu kötü kitaba bakar durur. Okuyucu kendinde değildir. Uzaklardadır. Kötü kitap zaten okuyucuyu kendine çekmez. Kendinden uzak tutar ki satır araları görülmesin. Okuyucu şekillere takılsın ki sığ sularda kendini okyanuslarda yüzer sansın.

Okuyucu kötü kitap başında uyuklar. Beden ve zihin uyuşur. Hâlsızlık olur. Heyecan ölür. Merak duygusu körelir. Kötü kitap okuyucunun elinden bir yerlere atıldığında geriye sadece yitirilen zaman kalmıştır.

Kötü kitap egoya hitap eder. Kötü kitap öğrettiklerini okuyucuda silah kuşatması yapar. Okuyucu kirlenmiş bilginin silahıyla etrafta dolanır. Etrafa rast gele ateş eder. Kötü kitap iyi niyeti, merhameti, vicdanı karanlık zindanlara hapis eder. Aç susuz bırakır. Okuyucu kötü kitapların kuşatmasıyla benliği örümcek ağı gibi örülmüştür. Avlarını bekler…

İyi ve kötünün vasıfları birbirine öylesine karışmış ki ayıklayabilene aşk olsun. Kötü kitap da iyi kitabın vasıfları da öylesine birbirine karışmıştır. Kötünün ve iyinin vasıfları öyle çoktur ki saymakla bitmez. Anlatmakla insanda takat kalmaz.

Kitabın kime hitap ettiği, neye hizmet ettiği okuyucunun niyetine bağlıdır. Çünkü iyi ve kötü kitap okuyucunun kendisidir. Kitabı kitap yapan okuyucudur.

Osman Tatlı
osmantatli@gmail.com