1960 ve 1970 yýllarda sinema kendi kimliðini ararken toplumsal sinema tartýþmalarý ve kavgalarý dergi, gazete ve panellerde sürekli gündeme gelmesiyle hareketli yýllar yaþadý. Sonrasýnda yönetmenlerin arayýþlarý toplum, ideoloji ve ekonomi gerçeði karþýsýnda tutunamadý. Böylece sinemanýn geliþmesi anlamýna gelen farklý sinema anlayýþlarýn kavgalarý zamanla bitti. Günümüzde ise hala ne olduðu bir türlü netlik kazanmayan sanat sinemasý denilen anlayýþ yurt içi ve yurt dýþý ödüller alýnmasýyla gündeme gelmeye baþlandý. Nuri Bilge Ceylan, Yeþim Ustaoðlu ve Semih Kaplanoðlu gibi yönetmenlerin öncülüðü yaptýðý sanat sinemasý toplumsal olmamakla suçlansa da yurt dýþýnda alýnan ödüller ve medyanýn desteðinin eklenmesiyle ilgi odaðý oldu. Kendilerinden sonra gelen genç yönetmen adaylarýný etkiledikleri gibi kendi kuþaklarýný teðet olsa da etkilemeye devam ediyorlar.



Halka raðmen öne çýkarýlan sanat sinemasý, medyanýn desteðiyle tartýþýlmaz bir boyut kazandý. Sanat sinemasýný eleþtirenler ise dinlenmeden, okunmadan tepkilere maruz kaldýlar. Sanat sinemasý dýþýndaki filmler deðersiz olarak görülmeye baþlandý. Sinema yazarlarý ve sinemayla uðraþanlar da sanat sinemasýný tabulaþtýrdýklarýný farkýna varmadýlar. Belki de sektörün tekelleþen bir zihniyette doðru hýzlý ilerlemesinin de etkisini buna eklemek gerekiyor.

Sanat sinemasýnýn, seyirciye raðmen, sinema yazarlarý, eleþtirmenleri, yönetmenler ve belli bir izleyici kitlesi tarafýndan dokunulmaz hele geldiðinin gündeme gelmesi ya da görünür hale gelmesi Mahsun Kýrmýzýgül'ün sinemasý oldu. Milli sinema uzantýsý olan muhafazakâr bazý yönetmenlerin de festival ve sanat sinemasý etkisiyle film yapmaya baþladýðýný düþünürsek, buna recep Ývedik gibi absürt filmleri de eklersek toplumsal filmlerin ne kadar azaldýðýný ve sanat sinemasýnýn Türk sinemasý üzerindeki büyüyen etkisini rahatlýkla farkýna varabiliriz.



Peki Kýrmýzýgül ne yaptý da sanat sinemasýnýn tekelleþen sinema yazarlarýn þimþeklerini üzerine çekti? Kýrmýzýgül, iki önemli þey yaptý: doðuda yaþayan halkýn sorunlarý ve Kürt kimliðini sinemayla gündeme taþýdý. Ýkincisi ise sinemasýnda dile getirdiði konularýn hükümetin açýlým politikasýna paralel olmasýdýr. Bir de önemli bir ekte Kýrmýzýgül'ün Türkücü kimliðinden sýyrýlarak yönetmen koltuðuna oturmasý vardýr.

Bu üç neden tekelleþen sinema yazarlarýn hiç hoþuna gitmedi. Çünkü sinema artýk halkýn sesi olmaya baþladý. Tekelleþen zihniyet ise halktan uzak, festivallere hapis edilmek istenen sinema özleminin kýrýlmasýna tahammül edemeyince tabiri caizse saldýra geçtiler. Ve aðýz birliði edercesine Kýrmýzýgül'ün sinemasýna hakarete varan yazýlar acýmasýzca kaleme alýndý. Sanat sinemasýna gelince, sinema dilinin önemine vurgu yapanlar nedense Kýrmýzýgül'e gelince iþlenen temalar üzerinde durmayý tercih ettiler.


Tabii, sanat sinemasýnýn giþe þanslarýnýn olmamasý, seyirciyi önemsemeyen sanat sinemacýlarýn giþe için alternatif üretememeleri ellerini kollarýnýn baðlanmasýna neden olmuþken Eþkýya filmiyle Türk sinemasýnda çýðýr açan Yavuz Turgul'un Av Mevsimi filmi tekelleþen zihniyete ilaç gibi geldi. Ve popüler sinema ve sanat sinemasýnýn sentezi gündemiyle seyirciler sinema salonuna çekilme savaþý verilmeye baþlandý.

Medya sürekli filmi gündeme taþýyarak, filmin kalitesi üzerinde durdu. Ama istenen baþarýya ulaþýlamadý.

Turgul, Eþkýya ve Gönül Yarasý filmlerinde kýyýsýndan köþesinden Kürt diline deðinse de Av Mevsimi'nde Lazcayý tercih etti. Kanaatimce Turgul Açýlým tartýþmalarýndan uzak durmak adýna böyle bir tercihte bulundu. Turgul, Kürt söylemi, Kürt sorunlarýnýn gündeme geldiði bir zamanda sinemasýnýn bunlarla gündeme gelmesini istemedi. Sinemasýnýn sadece sinema dilinin tartýþmalara açmak istedi. Bunu da büyük ölçüde baþardý.


Turgul, Kürt açýlýmýndan uzak bir film yaparken devletin en önemli bir kurumu olan polis teþkilatýnca çalýþan memurlarýn sorunlarýna eðildi. Polis dizilerinin arttýðý, ejder kapaný gibi filmlerin arttýðý bir dönemde cinayet masasý dedektiflerin ruh haline eðilme konusu þaþýrtýcý ve sürpriz olmasa gerek.


Bu nokta da Kýrmýzýgül'ün açýlýmý iþlemesi, Turgul'un tartýþýlmaz bir kurumun memurlarýný konu edilmesi, bende

Kýrmýzýgül'ün Hükümet politikalarýný, Turgul'un devlet politikalarýna yönelik bir sinema oluþturduklarý izlenimi verdi.

Dolaysýyla açýlýma ve Hükümete muhalif kalemler filmlerini yerden yere vurarak ve Kýrmýzýgül'ün filmine alternatif olarak Av Mevsimi'ni savunmalarý gayet normal bir durum gibi görünmektedir.


Filmlerin kalýcýlýðý týpký edebi kitaplarýn kalýcýlýðý gibidir. Buna yýllar, tarafsýz otoriteler ve halk karar verecektir.



Osman Tatlý
suskunsinemayazilari@hotmail.com
www.suskunsinemayazilari.com
www.sinemaelestirisi.com