Ýki türlü düþünmek var. Birincisi 'düþ' görmekle kökendaþ olan bildiðimiz 'düþün'mek. Diðeri ise 'düþmek' fiilinin dönüþlü hâli olan 'düþünmek'...

Birincisi düþlerimizin sýnýrsýzlýðýnca yükselmeyi, diðeri ise aþkýn olandan kopup arzî olana iradi bir düþüþü ifade ediyor.

Türkçe'mizdeki "düþünmek" fiilinin bizlere sunduðu baþka baþka imkânlarý da sorguladýðýmýz anda þaþýrtýcý bir durumla karþýlaþýyoruz.

Bana hangi filolog, ne kadar katýlýr ya da katýlmaz bilmem ama bendeniz, düþüncenin kökü olan 'düþ' ile 'düþmek'in kökü olan 'düþ-' sözcüðünün etimolojik olarak ortak bir 'tüþ' kökünden geldiðini düþünüyorum.

Bu 'tüþ' kökü bugün Azerbaycan Türkçesinde de kullanýldýðý anlamlarda; 'inmek, konmak ve durmak' anlamlarýnda kullanýlan bir kelimedir.

Bu noktada 'düþünmek' fiilinin dönüþlü yapýsý, düþüncenin kendi üzerine bükülen refleksif yapýsýný ifþa ettiði gibi, kendi düþüncesinin üzerinde durmak yani kendiliðinin farkýna varmak anlamýnda özbilincin varlýðýný da ortaya koyuyor.

Kant'ýn da ortaya koyduðu gibi dýþsal deneyimin edinilmesi, saf benin kendini idraki ile mümkündür.

Ich denke (cogito) ile sembolleþtirilen bu saf benin kendini idraki, Türkçemizdeki 'düþünmek' fiilinin dilbilgisel tahlili yoluyla bile hemen tezahür edebilmektedir.

O halde Kant'tan ve Descartes'tan çok önceleri, (belki de Antik Yunan'dan çok önce) farklý epistemik evrenlerde de olsa, benzer mevzular düþünülmüþ ve 'düþünmek' fiili gibi düþünsel derinliði fazla kelimelerin inþâsýyla bu düþünceler yaþam dünyasýna taþmýþtýr.

Dahasý düþünmek fiilinde müstetir, kendi düþüncesinin ya da kendisinin üzerine 'inmek ve konmak' anlamý, Türklerin o vakitlerde, bugün bildiðimiz ve deneyimlediðimiz 'düþünme' eyleminden daha yüksek bir düþünme imkânýnýn farkýnda olduklarýný, insan düþünmesinin ise o yüksek düþünme imkâný karþýsýnda bir iniþe ve hatta düþüþe karþýlýk geldiðini de ifþa eder gibidir.